Eğitim Fakültesinde Öğrenim Gören ve Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik İnançları, Kaygı Düzeyleri ve Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumları

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 1, 253 - 269, 01.03.2016

İbrahim Dadandı Ayşe Kalyon Hikmet Yazıcı

Öz

Türkiye’de öğretmen ihtiyacı, eğitim fakülteleri ve pedagojik formasyon eğitimi sertifika programları olmak üzere iki kaynaktan karşılanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, eğitim fakültesi son sınıf öğrencileriyle, pedagojik formasyon eğitimi alanların mesleki öz-yeterlik inançları, mesleki kaygıları ve öğretmenliğe yönelik tutumları arasındaki farklılıkları incelemektir. Çalışma 677 öğretmen adayı (Eğitim Fakültesi Öğrencisi=252, Formasyon öğrencisi=425) üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın verileri kişisel bilgi formu, Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği ve Öğretmen Adayı Kaygı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Veri analiz teknikleri olarak Spearman Korelasyon Analizi ve U testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğine ilişkin kaygı düzeyleri, öz-yeterlik inançları ve tutumları arasında anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Eğitim Fakültesi öğrencilerinin mesleki kaygıları pedagojik formasyon alan öğretmen adaylarından daha yüksektir. Buna karşın öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterlik inançları ve öğretmenliğe yönelik tutumları açısından iki grup arasında anlamlı bir fark yoktur.

Anahtar Kelimeler

Mesleki kaygı, Öğretmen öz-yeterliliği, Öğretmenliğe yönelik tutum, Pedagojik formasyon

Teacher Self-Efficacy Beliefs, Concerns and Attitudes Towards Teaching Profession of Faculty of Education and Pedagogical Formation Students

Öz

bstract InTurkey, the need of trained teacher is met by two sources as faculties of education and pedagogical formation certificate programs. The purpose of this study is to examine the differences between senior students of faculty of education and pedagogical formation students with respect to their teacher self-efficacy, professional concerns and attitudes towards teaching. This study is conducted with 677 students studying at KTU Fatih Faculty of Education (Senior Student of Faculty of Education=252, Pedagogical Formation Student=425). The data collection tools used in this research are The Personal Information Form, Teacher Self-Efficacy Scale, Attitude Scale of Teaching Profession, Teacher Concern Checklist. Spearman Correlation Analysis and U test are used as analysis techniques. As the results of the analysis, significant correlations are found between teacher candidates’ concerns, self-efficacy and attitudes towards teaching profession. Concern level of senior students is significantly higher than pedagogical formation. However, there is no significant difference between two groups, in terms of teacher self-efficacy level and attitudes towards teaching profession.

Anahtar Kelimeler

Attitudes Towards Teaching, Pedagogical Formation, Teacher Self-Efficacy, Teachers’ Concerns

Kaynakça

• Arastaman, G. (2013). Eğitim ve fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öz-yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 205-217.
• Akar, E. Ö. (2014). Fen edebiyat fakültesi biyoloji bölümü mezunları neden öğretmen olmak istiyor? Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (1), 259-272.
• Althauser, K. (2015). Job-embedded professional development: Its impact on teacher self-efficacy and student performance. Teacher Development, 19 (2), 210-225.
• Anderson, R., Greene, M. & Loewen, P. (1988). Relationships among teachers’ and students’ thinking skills, sense of efficacy, and student achievement. Alberta Journal of Educational Research, 34 (2), 148-165.
• Aslan, S. & Yalçın, M. (2013). Öğretmenliğe ilişkin tutumun beş faktör kişilik tipleriyle yordanması. Milli Eğitim Dergisi, 197, 169-178.
• Aydın, A. & Tekneci, E. (2013). Zihin engelliler öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3 (2), 01-12.
• Azar, A. (2011). Türkiye’deki öğretmen eğitimi üzerine bir söylem: Nitelik mi, nicelik mi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1 (1), 36-38.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and function. Educational Psychologist, 28 (2), 117-148.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press.
• Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. In A. Bandura(Ed), Self-Efficacy in changing societies (pp. 1-46). New York: Cambridge University Press.
• Başbay, M., Ünver, G. & Bümen, N. T. (2009). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları: Boylamsal bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 59 (59), 345-366.
• Bozkırlı, K. Ç. & Er, O. (2011). Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Kafkas Üniversitesi örneği). Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (4), 457-466.
• Bümen, N. T. & Özaydın, T. E. (2013). Adaylıktan göreve öğretmen özyeterliği ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlardaki değişimler. Education, 38 (169), 109-125.
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. & Sarıkaya, H. (2005). Öğretmen özyeterlik ölçeği Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 30 (137), 74-81.
• Çaycı, B. (2011). The relationship between the elementary teacher candidates’ teacher efficacy and their attitudes towards the profession of teaching. Education, 132 (2), 402-418.
• Çeliköz, N. & Çetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162 (1), 139-157.
• Demirel, Ö. (2003). Öğretimde planlama ve değerlendirme: Öğretme sanatı. Ankara. PegemA.
• Deringöl, Y. (2007). Türkiye’de cumhuriyet döneminden günümüze ilköğretim öğretmenleri yetiştirilmesinin tarihsel boyutu ve eğitimcilerin görüşlerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 17-27.
• Dursunoğlu, H. (2003). Cumhuriyet döneminde ilköğretime öğretmen yetiştirmenin tarihi gelişimi. Milli Eğitim Dergisi, 160, 64-74.
• Elkatmış, M., Demirbaş, M. & Ertuğrul, N. (2013). Eğitim fakültesi öğrencileri ile formasyon eğitimi alan fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3 (3), 41-50.
• Ergün, M. (1987). Türkiye'de öğretmen yetiştirme çalışmalarının gelişmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 10-18.
• Eroğlu, C. & Ünlü, H. (2015). Self-efficacy: Its effects on physical education teacher candidates’ attitudes toward the teaching profession. Educational Sciences: Theory & Practice, 15 (1), 201-212.
• Eysenck, M. W. (1992). Anxiety: The cognitive perspective. East Sussex, UK: Lawrance Erlbaum.
• Fuller, F. & Case, C. (1969). Concerns of teachers: A manual for teacher educators: Increasing teacher satisfaction with professional preparation by considering teachers' concerns when planning preservice and inservice education. (ERIC Document Reproduction Service No: ED040143).
• Fuller, F. Parson, J. S. & Watkins, J.E. (1974). Concerns of teachers: Research and reconceptualization. (ERIC Document Reproduction Service No: ED091439).
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2009). How to desing and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Ghaith, G. & Shaaban, K. (1999). The relationship between perceptions of teaching concerns, teacher efficacy, and selected teacher characteristics. Teaching and Teacher Education, 15, 487-496.
• Gürbüz, H. & Kışoğlu, M. (2007). Tezsiz yüksek lisans programına devam eden fen-edebiyat ve eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Atatürk Üniversitesi örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 71-83.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27 (2), 13-21.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kartal, M. (2011). Türkiye’nin alan öğretmeni yetiştirme deneyimleri ve sürdürülebilir yeni model yaklaşımları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 50-57.
• Kaşkaya, A., Ünlü, İ., Akar, M.S. & Sağırlı, M. (2011). Okul ve öğretmen içerikli sinema filmlerinin öğretmen adaylarının mesleki tutumlarına ve öz yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11 (4), 1765-1783.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2013). Günümüzde insan ve insanlar. İstanbul: Evrim.
• Kenrick, D. T., Neuberg, S. T. & Cialdini, R. B. (2005). Social psychology: Unraveling the mystery (3th edition). Boston, MA: Pearson.
• Leahy, R. L. (2007). Bilişsel terapi ve uygulamaları (Çeviri: H. Hacak, M. Macit, F. Özpilavcı). İstanbul: Litera
• Maddux, J. E. & Gosselin, J. T. (2003). Self-efficacy. In M. R. Leary, & J. P. Tangney (Eds), Handbook of self and identity. (pp. 218-238). New York: The Guilford Press.
• Midgley, C., Feldlaufer, H. & Eccles, J. S. (1989). Change in teacher efficacy and student self and task-related beliefs in mathematics during the transition to junior high school. Journal of educational Psychology, 81 (2), 247.
• Mojavezi, A. & Tamiz, M.P. (2012). The impact of teacher self-efficacy on the students’ motivation and achievement. Theory and Practise in Language Studies, 2, 483-491.
• Mustan, T. (2002). Dünyada ve Türkiyede öğretmen yetiştirmede yeni yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8 (1), 115-127.
• Myers, D. G. (2005). Social psychology (8th Edition). New York, NY: Mc-Graw Hill.
• Işık, A., Çiltaş, A. & Baş, F. (2010). Öğretmen yetiştirme ve öğretmenlik mesleği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 53-62.
• Oğuz, A.(2009). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 281-290.
• Ömür, Y. E. & Nartgün, Ş. S. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile güdülenme düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika Analizi, 2 (2), 41-55.
• Parsons, J. S. & Fuller, F. F. (1974). Concerns of teachers: Recent research on two assessment instruments (ERIC Document Reproduction Service No: ED093987).
• Saban, A., Korkmaz, İ. & Akbaşlı, S. (2004). Öğretmen adaylarının mesleki kaygıları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 17, 198-209.
• Skaalvik, E.M. & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-effi cacy and teacher burn put: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26, 1059-1069.
• Stephenson, J., Linfoot, K., & Martin, A. (2000). Behaviours of concern to teachers in the early years of school. International Journal of Disability, Development and Education, 47(3), 225-235.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlilikleri: Modern bir söylem ve retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (3), 63-82.
• Terzi, A. R. & Tezci, E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52 (52), 593-614.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W. & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68 (2), 202-248.
• Tschannen-Moran, M. & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17 (7), 783-805.
• Uluğ, M., Özden, M.S. & Eryılmaz, A. (2011). The effects of teachers’ attidutes on students personality and performance. Prodecia-Social and Behavioral Sciences, 30, 738-742.
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45 (45), 109-127.
• Yazıcı, H. (2009). Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumlar: Kuramsal bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (1), 33-46.
• Yıldırım, İ. & Vural, Ö. F. Türkiye’de öğretmen yetiştirme ve pedagojik formasyon sorunu. Journal of Teacher Education and Educators, 3 (1),73-90.
• Zimmerman, B.J. (2000). Self-efficacy: An essential move to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82-91.