Türkçe Eğitimi Alanında Yenilenmiş Bloom Taksonomisini Temel Alarak Yapılan Akademik Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 35, 1089 - 1118, 25.09.2022

Meryem Güler , Osman Mert

https://doi.org/10.35675/befdergi.1031207

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkçe Eğitiminde Yenilenmiş Bloom Taksonomisi temel alınarak yapılan elektronik ortamdaki bilimsel araştırmaların incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yaklaşımıyla tasarlanmıştır. Doküman analizi yöntemi kullanılarak yapılan araştırmada incelenen çalışmalar, “içerik analizi” yöntemi ile çözümlenmiştir. Yapılan alan taramasında; araştırma başlığında, özetinde, araştırma sorularında ve amaç cümlesinde “Yenilenmiş/Revize edilmiş Bloom Taksonomisi” geçen 38 akademik araştırma tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre en çok yüksek lisans tezi çalışması yapılmış, “Ders/ çalışma ve öğretmen kılavuzu kitapları” ise en fazla araştırma yapılan konu olmuştur. Araştırma yöntemi belirtilmeyen araştırmalar bulunmakla birlikte en çok nitel araştırma yöntemleri tercih edilmiştir. Araştırmaların “Sonuç ve öneriler” başlığındaki içerik, “Ders/çalışma/öğretmen kılavuzu kitapları; ölçme değerlendirme ve öğretim programı” alt kategorilerine ayrılarak yorumlanmıştır. Araştırmaların ortak sonuçlarına göre Türkçe eğitimi programlarında üstbilişsel becerilere dayalı hedef ve kazanımların yetersiz olduğu, ders/ çalışma ve öğretmen kılavuzu kitaplarındaki etkinliklerin bilişsel basamaklara uygun hazırlanmadığı, öğretmenlerin ölçme değerlendirme soruları hazırlamada yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Araştırmalarda, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi basamaklarının öğretim programındaki kazanımlarda ve ders kitabı etkinliklerine dengeli bir şekilde dağılması ve üstbilişsel yetkinlikleri geliştirmeye yönelik çalışmaların daha çok yapılması önerilmiştir. Araştırmanın, alan yazındaki araştırmaların eğilimlerini tespit etme ve Türkçe eğitimindeki eksiklikleri fark etme bakımından, alan yazına faydalı olacağı; gelecek çalışmalarda araştırmacılara fikir sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bloom Taksonomisi, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi, Türkçe eğitimi, İçerik analizi

Kaynakça

• Akar, Z. (2019). Sekizinci sınıf Türkçe dersi yazılı sınav sorularının merkezî sınav Türkçe soruları ile karşılaştırılması (Tez No. 587212) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Akbayrak, İ. (2019). Katılımsız dinleme ile not alarak dinleme yöntemlerinin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisi üzerindeki etkisi (Tez No. 555568) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Akıncı, T. A. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi (Tez No. 651255) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi-Antalya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Anderson, L. W. (2005). Objectives evaluation and the improvement of education. Studies in Educational Evaluation, 31(2), 102- 113. doi:10.1016/j.stueduc.2005.05.004
• Arı, T. (2018). 2015 ve 2017 ortaokul Türkçe öğretim programlarındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Tez No. 534456) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi- Gaziantep]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Aslan, M., & Atik, U. (2018). 2015 ve 2017 ilkokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(1), 528-547.
• Avşar, G. (2017). 2006 ve 2015 Türkçe öğretim programlarında kullanılan fiillerin yenilenmiş bloom taksonomisine göre sınıflandırılması (Tez No. 451802) [Yüksek lisans tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi-Zonguldak]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Barrett, T. C. (1968). Taxonomy of cognitive and affective dimensions of reading compre hension. Discussed by Clymer, T. in "What is reading?": some current concepts. Helen M. Robinson (Ed.). Innovation and change in reading instruction. Sixty-seventh yearbook: National Society for Study in Education, University of Chicago Press, 1-30.
• Başoğul, D. A., Dilidüzgün, Ş., Edizer, Z. Ç., & Karagöz, M. (2019). Türkçe öğretiminde metin türüne uygun okuma eğitimi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 165-185.
• Beyreli, L., & Sönmez, H. (2017). Bloom taksonomisi ve yenilenmiş Bloom taksonomisi ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların odaklandığı araştırma konuları. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(2), 213-229.
• Biggs, J., & Collis, K. (1982). Evaluating the quality of learning: The SOLO taxonomy. Academic Press.
• Bilgin, N. (2000). İçerik analizi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Bölükbaş Kaya, F., Golynskaia, A. & Dereli, K. (2019). Türkçe eğitimi üzerine yabancı öğrencilerce yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 1052- 1067.
• Bülbül, S. (2019). Soru sorma becerisi eğitiminin ortaokul öğrencilerinin soru üretme düzeyine etkisinin incelenmesi(Tez No. 568686) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi-Gaziantep]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom Taksonomisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 31(142), 3-14.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayınları.
• Cin Şeker, Z. (2019). 6. Sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici ve bilgilendirici metinleri anlama etkinlikleri üzerine bir inceleme. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), 58-78.
• Çerçi, A. (2018). 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı kazanımlarının (5, 6, 7, 8. Sınıf) Yenilenen Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(2), 70-81.
• Çintaş Yıldız, D. (2015). Türkçe dersi sınav sorularının yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(2). 479-497.
• Day, R. R. & Park, J. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language, 17(1), 60-73.
• Demiral, H., & Menşan, N. Ö. (2017). Sekizinci sınıf Türkçe dersinin PISA okuma becerilerine göre değerlendirilmesi. https://www.academia.edu/35454114/Sekizinci_S%C4%B1n%C4%B1f_T%C3%BCrk%C3%A7e_Dersinin_PISA_Okuma_Becerilerine_G%C3%B6re_De%C4%9Ferlendirilmesi
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2008). Introduction: The discipline and practice of qualitative research. Sage.
• Durukan, E., & Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
• Erdoğan, T. (2017). The view of primary school fourth grade students and teachers’ questions about Turkish language lessons in the terms of the revised Bloom taxonomy. Eğitim ve Bilim, 42(192). 173-191.
• Eroğlu, D. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe çalışma kitaplarındaki dilbilgisi soruları ve kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi (Tez No. 411989) [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Eroğlu, D., & Kuzu, T. S. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.
• Eroğlu, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı okuma-anlama soru ve etkinliklerinin güncellenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi (Tez No. 581124) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi-Balıkesir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Eyüp B. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladığı soruların yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 965-982.
• Fidan, N. (2012). Okulda öğrenme ve öğretme. Pegem Akademi.
• Filiz, S. B., & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının Revize Edilmiş Bloom Taksonomisine göre analizi. İlköğretim Online, 18(4). 1550-1573.
• Gezer, M. (2021). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki Bloom Taksonomisi ile ilgili çalışmaların içerik analizi. Paper presented at the https://eclss.org/publicationsfordoi/procedingI_IECES2021.pdf
• Girgin, Y. (2011). Cumhuriyet dönemi (1929-1930, 1949,1981) ortaokul Türkçe öğretimi programlarının içerik, genel ve özel amaçlarıyla karşılaştırmalı gelişim düzeyi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1) 11-26. https://dergipark.org.tr/download/article-file/399446
• Gökçen, D., & Arslan, M. (2019). Türkçe eğitimi araştırmalarına genel bir bakış: Bibliyometri çalışması. Journal of Research in Turkic Languages, 1(1), 39-56.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 32, 127-146.
• Haladayna, T. M. (1997). Writing test ıtems to evaluate higher order thinking. Viacom Company.
• Huitt, W. (2011). Bloom et al.’s taxonomy of the cognitive domain. educational psychology interactive. http://www.edpsycinteractive.org/topics/cogsys/bloom.html
• İskender, H. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki fabllar üzerine eleştirel bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-11.
• Kaplan, K. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme becerisini ölçmeye yönelik soruların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 626-64. http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/60435/836238
• Karakaş Yıldırım, Ö. (2020). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınevi.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1). 70-88.
• Kıyagan, G. H. (2019). 5, 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş bloom sınıflamasına göre yaratıcılık açısından değerlendirilmesi (Tez No. 601671) [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kocayiğit, A, & Aykaç, N. (2019). İlkokul Türkçe öğretim programının eğitim programı ögeleri açısından değerlendirilmesi (1923-2017). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(44), 251-279.
• Krathwohl, D.R. (2002). A revision of Bloom taxonomy: an overview, Theory into Practice, 41(4), 212-218.
• Kurnaz, H. (2013). Ortaokul Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki tema değerlendirme soruları üzerine bir araştırma (Tez No. 333802) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi- Malatya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Lewis A., & Smith. D. (1993). Defining higher order thinking. Theory into Practice, 32(3). 131-137.
• Marzano, R. J., Pickering, D., & McTighe, J. (1993). Assesing student outcomes:Performance assesment using the dimensions of learning model. ASCD.
• MEB. (2017). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-8. Sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, çev.). Nobel Akademik.
• Merriam, S. B., & Grenier, R. S. (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. Jossey-Bass Publishers.
• Nicholas, D. W., & Trabasso, T. (1980). Toward a taxonomy of inferences for story comprehension. Information integration by children, 243-265.
• Oryaşın, U. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin bütüncül bir anlayışla incelenmesi (Tez No. 628184) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özdemir, B. (2011). İlköğretim 1 - 5. sınıflar Türkçe ders kitaplarında kullanılan okuduğunu anlama sorularının incelenmesi (Tez No. 274636) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özdemir, O. (2020). Türkçe eğitiminde geliştirilmesi gereken bir üst düzey düşünme becerisi: Analitik düşünme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 950-971.
• Özen, O. (2020). Türkçe öğretmenlerinin açık uçlu soru hazırlama becerilerinin incelenmesi (Tez No. 633491) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özkaya, D. S. (2020). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki dil bilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi (Tez No. 623600) [Yüksek lisans tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi-Çankırı]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Pearson, P.D., & Johnson, D.D. (1978). Teaching reading comprehension. Holt Rinehart and Winston.
• Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe Ders Kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596.
• Savaş, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin Güncelleştirilmiş Bloom Sınıflaması’na göre üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi (Tez No. 370215) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Sönmez, V. (2001). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2012). Program geliştirmede öğretmen el kitabı (17. baskı). Anı Yayınları.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları.
• Tuğrul, B. (2002). Bloom’un taksonomik süreçlerine etkileşimci taksonomi açısından bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23. 267-274.
• Tutkun, Ö. F., & Okay, S. (2012). Bloom’un yenilenmiş taksonomisi üzerine genel bir bakış. Sakarya University Journal of Education, 1(3), 14-22.
• Ulum, H. (2017). MEB ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi (Tez No. 473546) [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi-Mersin]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Uzun, O. (2018). Seçici dinleme stratejisinin iki dilli 5. sınıf öğrencilerinin not alma ve özet çıkarma becerilerine etkisi (Tez No. 506889) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Vural, C. (2020). Son 10 yılda yapılan liselere giriş sınavlarında (SBS, TEOG ve LGS) yer alan Türkçe dersi sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi açısından değerlendirilmesi (Tez No. 653512) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi-Gaziantep]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yılmaz, E., & Keray, B. (2012). Söyleşi metinleri yoluyla sekizinci sınıf öğrencilerinin soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 2(2), 20-31.
• Yılmaz, G. (2020). Ortaokul düzeyindeki soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin bilişsel süreçlerine göre incelenmesi (Tez No. 630495) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yüksel, Y. (2015). İçerik çözümlemesi. Academia Accelerating The World's Research, 1-60. https://www.academia.edu/24209083/%C4%B0%C3%87ER%C4%B0K_%C3%87%C3%96Z%C3%9CMLEMES%C4%B0
• Zorluoğlu, L. S., Olgun, M., & Kızılaslan, A. (2020). Content analysis of researches on the revised bloom taxonomy related to the science in Turkey, Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 23-32.