The Fruit of Conflict: Class Struggles in the Fig Sector of İzmir During the Early Republican Period

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 453 - 474

Osman Akar

https://doi.org/10.25229/beta.1661589

Öz

The early Republican period was a highly turbulent time for the fig market in İzmir and its hinterland. Although the actors in the market changed significantly after the National Struggle and the Population Exchange, production relations and the overall structure did not transform at the same level. However, struggles over the distribution sphere led to intense debates. Since early Republican economic history literature revolves around the state and its bureaucratic apparatus while sidelining the concept of class, it has fallen short in the analysis of such distributional conflicts. In this context, my study aims to ground the struggles over the distribution in the fig market between 1922 and 1923 on a class-based framework by evaluating news and discussions reflected in the local press with a special emphasis on institutions, actors, conflicts of interest, and mechanisms of influence. Depending on their position in the fig market, industrial, commercial, and agrarian bourgeoisie have tried to shape the policies in line with their class interests and economic relations during this period of crisis. The global trend toward capital centralization further reinforced corporatist tendencies in the fig sector as a means of countering such concentrated power. Ultimately, the vector of class struggle determined the economic policies rather than the preferences' of the bureaucracy.

Anahtar Kelimeler

Fig Market, Class Struggle, Corporatism, İzmir

Çatışmanın Meyvesi: Erken Cumhuriyet Dönemi İzmir İncir Sektöründe Sınıf Çatışmaları

Öz

Erken Cumhuriyet Dönemi İzmir ve hinterlandındaki incir piyasası açısından oldukça sancılı yıllardı. Millî Mücadele ve Mübadele sonrasında piyasadaki aktörler önemli oranda değişse de üretim ilişkileri ve genel iktisadi yapı bu ölçekte bir dönüşüm yaşamadı. Ancak bölüşüm alanındaki mücadele ciddi tartışmalara neden oldu. Devlet ve onun bürokratik aygıtını merkeze alan Erken Cumhuriyet Dönemi iktisat tarihi yazını, sınıf kavramını geri plana ittiğinden, benzeri paylaşım mücadelelerinin analizinde yetersiz kaldı. Bu bağlamda çalışma dönemin yerel basınına yansıyan haber ve tartışmaları; kurumlar, aktörler, çıkar çatışmaları ve etki mekanizmaları üzerinden değerlendirerek 1922-1923 yılları arasında incir piyasasında yaşanan bölüşüm mücadelesini sınıfsal bir temele oturtmayı hedeflemektedir. İncir piyasasındaki konumuna bağlı olarak sanayi, ticaret ve tarım burjuvazisi bu kriz döneminde izlenecek politikaları sınıfsal çıkarları ve iktisadi ilişkilerine dayalı olarak belirlemeye çalışıyordu. Uluslararası arenada sermayenin merkezileşmesi yolundaki girişimler, böyle bir güçle mücadele kabiliyeti kazanabilmek açısından incir sektöründeki korporatist eğilimleri de güçlendiriyordu. Günün sonunda takip edilen iktisat politikasını ise bürokratların tercihlerinden ziyade sınıf mücadelesinin vektörü belirliyordu.

Anahtar Kelimeler

İncir Piyasası, Sınıf Mücadelesi, Korporatizm, İzmir

Etik Beyan

Etik komite onayı ve/veya yasal/özel izin gerektirmeyen bu çalışma, araştırma ve yayın etiğine uygundur.

Kaynakça

• Ankara Çiftçiler Birliği. (1339, 13 Kanunuevvel). Ahenk.
• Aydın Demiryolu Kumpanyası. (1339, 15 Temmuz). Hakimiyet-i Milliye.
• Aydın Demiryolu’nda grev. (1339, 2 Eylül). Türk Sesi.
• Aydın Demiryolu’nda grev. (1339, 4 Eylül). Türk Sesi.
• Aydın havalisi incir müstahsilleri. (1339, 26 Haziran). Ahenk.
• Aydın İncir Müstahsilleri Kooperatif Şirketi'nden. (1339, 23 Teşrinievvel). Ahenk.
• Aydın İncir Müstahsilleri Anonim Şirketi'nden. (1339, 12 Kanunuevvel). Ahenk.
• Aydın Kooperatif İncir Şirketi müdüriyetinden. (1339, 30 Nisan) Ahenk.
• Aydın şimendifer işçileri. (1339, 3 Eylül). Hakimiyet-i Milliye.
• Aydın Vilayeti’nde incir mahsulü ve incircilik. (1338). Türkiye İktisad Mecmuası.
• Aydınlı Debbağzade Hafız Ahmed. (1339, 7 Eylül). Grev meselesi, Ahenk.
• Baran, P. A., & Sweezy, P. M. (1968). Monopoly capital: An essay on the American economic and social order. Monthly Review Press.
• Bilget, A. (1939, 3 Ağustos). Türkiye’nin incir kralı. Son Posta.
• Bir rica. (1339, 4 Eylül). Türk Sesi.
• Bir milyonluk kredi. (1339, 21 Ağustos). Ahenk.
• Balcı, R., & Sırma, İ. (2012). Memalik-i Osmaniye’de Osmanlı anonim şirketleri. Ekonomik ve Sosyal Tarih Yayınları.
• Büyük incir alıcılarından. (1339, 26 Ağustos). Hakimiyet-i Milliye.
• Çiftçiler Birliği. (1339, 11 Teşrinievvel). Türk Sesi.
• Çiftçiler Birliği içtimaı. (1339, 9 Teşrinievvel). Türk Sesi.
• Çiftçiler Birliği’nin içtimaı. (1339, 7 Teşrinisani). Türk Sesi.
• Dursun, K. (1994). İzmir hatıraları, Akademi Kitabevi.
• Emval-i metruke bağları hakkında. (1339, 7 Teşrinsani). Türk Sesi.
• Erkan, H. & Yetkin, S. & Yıldırır, Ö. & Gökdemir, O. & Altay, N.O. (1993) Tarişbank tarihi. Ekonomik ve Sosyal Tarih Yayınları.
• Evvelki gün Avrupa’dan. (1339, 28 Ağustos). Türk Sesi.
• Horton, G. (1914). Daily consular and trade reports. Bureau of Foreign and Domestic Commerce, (47), 763. İkrazata başlandı. (1339, 27 Ağustos). Türk Sesi.
• İncir. (1339, 16 Eylül). Türk Sesi.
• İncir. (1339, 25 Eylül). Türk Sesi.
• İncir bahçelerinin icarları. (1340, 18 Mart). Türk Sesi.
• İncir buhranı. (1339, 17 Kanunuevvel). Ahenk.
• İncir işleri. (1339, 23 Teşrinievvel). Ahenk.
• İncir işleten patronlar. (1339, 29 Ağustos). Türk Sesi.
• İncir işleten patronlar ile amele. (1339, 28 Ağustos). Türk Sesi.
• İncir mahsulümüz. (1340, 19 Eylül). Anadolu.
• İncir satışı. (1339, 11 Teşrinievvel). Ahenk.
• İncir tarifesi. (1339, 22 Temmuz). Ahenk.
• İncir tüccarlarının içtiması. (1339, 27 Eylül). Ahenk.
• İncir üzüm müstahsillerine. (1339, 24 Ağustos). Türk Sesi.
• İncirlerimiz nasıl işleniyor. (1339, 29 Ağustos). Türk Sesi.
• İncirciliği kurtarmak için ne yapmalı. (1339, 7 Temmuz). Akşam.
• İzmir bağları icarı hakkında. (1339, 18 Kanunuevvel). Hakimiyet-i Milliye.
• İncir ve palamut amelelerine. (1339, 28 Şubat). Ahenk.
• İncir ve üzüm kutuları hakkında. (1339, 28 Eylül). Ahenk.
• İncir ve üzüm kutularından gümrük alınmayacak. (1340, 11 Nisan). Ahenk.
• İzmir Çiftçiler Birliği. (1339, 30 Teşrinievvel). Anadolu’da Yeni Gün.
• İzmir’de Çiftçiler Birliği. (1339, 21 Teşrinievvel). Anadolu’da Yeni Gün.
• İzmir incir üreticileri. (1339, 17 Temmuz). Hakimiyet-i Milliye.
• İzmir Ziraat Bankası’ndan. (1339, 6 Eylül). Türk Sesi.
• İzmir’de 4.000 kadar incir amelesi. (1339, 29 Ağustos). Hakimiyet-i Milliye.
• İzmir’in bir teklifi. (1339, 10 Teşrinievvel). Akşam.
• İzmir Üzüm, İncir Paçalcılar Teavün Cemiyeti nizamnamesi. (1339, 31 Temmuz). Türk Sesi.
• Jelatinden mamul kutular. (1340, 20 Temmuz). Anadolu.
• Kutu kanunu nasıl kabul olundu. (1340, 13 Nisan). Sada-yı Hak.
• Kooperatif İncir Şirketi müdüriyetinden. (1339, 28 Mayıs) Ahenk.
• Lamoreaux, N. R. (1988). The great merger movement in American business, 1895–1904. Cambridge University Press.
• Mahmud Esad. (1340, Eylül 19). Türk Müstahsilleri Birleşiniz. Sada-yı Hak.
• Mahmud Esad Bey. (1339, 1 Teşrinievvel). Türk Sesi.
• M. Ziyaeddin. (1339). Bugünkü dertlerimizden, Haftalık İzmir Mecmuası, (2), 2-5.
• M. Süleyman. (1340, 27 Mayıs) İncir Kooperatif Şirketi’nin İçtimaı. Ahenk.
• Mehmed Şevki. (1339, 20 Kanunuevvel). Mecburi Kooperatifler, Ahenk.
• Mehmed Şevki. (1340, 29 Şubat). İki Mühim Mesele. Ahenk.
• Nafıa Vekaleti’nden gelen malumata göre. (1339, 11 Eylül). Anadolu’da Yeni Gün.
• Yıldırır, Ö. (1994). Cumhuriyetin ilk yıllarında Aydın İncir Müstahsilleri Kooperatifi'nin durumu. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(4-5), 103-109.
• Şerif Remzi. (1934, 26 Teşrinievvel). İncir meselesi: Şerif Remzi Bey'in Yunus Nadi Bey'e cevabı. Anadolu.
• Ticaret Odası’ndaki dünkü içtima. (1339, 28 Eylül). Ahenk.
• Türk ticaret salnamesi. (1341). İktisadi Tedkik, Neşriyat ve Muamelat Türk Anonim Şirketi.
• Üzüm, incir. (1339, 28 Eylül). Türk Sesi.
• Üzüm, incir, tütün buhranına karşı (1339, 28 Teşrinisani). Hakimiyet-i Milliye.
• Üzüm ve incir kutusu imali. (1339, 2 Teşrinievvel). Ahenk.
• Üzüm ve incir tüccarına kredi. (1339, 21 Ağustos). Türk Sesi.
• Yetkin, S. (1993). Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Anonim Ortaklığının doğuşu ve kooperatifçiliğe geçiş. İçinde Z.
• Arıkan (Ed.), Tariş tarihi: İncir, üzüm, pamuk, zeytin-zeytinyağı tarım satış kooperatifleri birlikleri (s. 26-52). Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı.
• Yetkin, S. (1994). Ege bölgesinde ilk incirciler (ziraat) kongresi ve Türkiye’de tarım satış kooperatiflerinin doğuşu. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(4-5), 111-119.