The Influence of the State Yettishara in Central Asia and the Russian Empire

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 253 - 263, 18.10.2019

Gulzada Charginova

Öz

Makalede, XIX. Yüzyılın 60-70'li
yıllarında Yedişehir devletinin, Rusya İmparatorluğu'nun egemenliği altındaki
Kazak ve Kırgızlar üzerindeki etkisine odaklanılmıştır. Araştırma yapılırken,
Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Devlet Arşivi, Özbekistan Cumhuriyeti Merkez
Devlet Arşivi ve Kırgız Cumhuriyeti Merkez Devlet Arşivi'nin materyalleri
kullanılmıştır.

Yedişehir devletinin oluşumu, Çarlık
Rusya hâkimiyetindeki Kazak ve Kırgızlar üzerinde önemli bir etki oluşturmuştu.
Orta Asya'daki Rus sömürgesine karşı çıkan Kazak ve Kırgızlar mücadelelerine
destek almak için Yedişehir Devletine müracaat etmişlerdi. Ancak, iç çatışmaları
ve Kaşgar’daki gücün restorasyonunu amaçlayan Qing Hanedanının eylemleri
neticesinde hedeflerine ulaşmadılar.

Yakup-bek, Yedişehir Devletine göç
eden soylu Kazak ve Kırgızları önemli görevlere atadı. Daha sonra, Yedişehir Devletinin
çöküşü nedeniyle,  onların çoğu
vatanlarına geri dönmek zorunda kalmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Yedişehir, Yakup-bek, Kaşgar, Kazaklar

Kaynakça

• Aristov, 1873 – Aristov N. Otnosheniа nashih k dunganam, Kashgaru i Kuldzhe [Our relations to the Dungans, Kashgar and Kuldja] // Materialy dljа statistiki Turkestanskogo krajа. Sank- Petersburg, 1873. pp. 170-181.Arystanbek, 1994– Arystanbek.Yrlar [Poetry]. Bishkek, 1994. 180 p.Baitur Anvar, 2003– Baitur Anvar. Kyrgyz taryhy (kitailyk kyrgyz okumushtuusunun izildoolerundo) [History of Kyrgyzstan (Chinese scientist of Kyrgyz origin in his studies)].Bishkek, 2003. 348 p.Vasilyev, 2015– Vasilev A.D. Osmanskaiа imperiа i «bolshaiа igra» v Kashgare [Ottoman Empire and the "big game" in Kashgar]. // Istoricheskii vestnik.2015. № 11. pp. 224-249.Isiev, 1981 – Isiev D.A. Uigurskoe gosudarstvo Iettishar [Uighur state Yettishar]. Moskva, 1981. 91 p.Kenesarin, 1992 – Kenesarin A. Sultany Kenesary i Syzdyk[Sultans of Kenesary and Syzdyk].Alma-Ata, 1992. 144 p.Kuropatkin, 1879 – Kuropatkin A.N. Kashgariya. Istoriko-geograficheskii ocherk strany ee voennye sily, promyshlennost' i torgovlya [Kashgariya. The historical and geographical outline of the country is its military forces, industry and trade].Sank-Petersburg, 1879. 435 p. Kyrgyzstan - Russia, 1998 – Kyrgyzstan – Rossiya. Istoriya vzaimootnoshenii (ХVIII – ХІХ vv.). Sbornik dokumentov i materialov [Kyrgyzstan - Russia. The history of relationships (XVIII - XIX cc.).Collection of documents and materials]. Bishkek, 1998. 488 p.Moiseev, 2006– Moiseev S.V. Vzaimootnosheniya Rossii i Uigurskogo gosudarstva Iettishar (1864-1877). [Relations between Russia and the Uyghur state Yettishar (1864-1877)]. Barnaul, 2006. 203 p.Mulla Sairami, 1905 – Mulla Sairami. Tarih-i Amnie.[ History of Amniye].Kazan, 1905. 320 p.Muhamethanuly, 2000 – Muhamethanuly N. Kytaidagy kazaktardyn kogamdyk tarihy (1860-1920 zhzh.)[The public history of the Kazakhs of China (1860-1920 years)] Almaty, 2000. 336 p.Petrov, 2003 – Petrov V.I. Myatezhnoe «serdce» Azii. Sin'czyan: kratkaya istoriya narodnyh dvizhenii i vospominaniya [Rebellious «heart» of Asia. Xinjiang: a brief history of popular movements and memories]. Moskva,2003. 528 p.Resalie-i-Jakubi, 1940– Resalie-i-Jakubi (Vospominania o Jakub-beke kashgarskom Kamil'-hana-ishana) [(Memories of the Yakub-bey Kashgar Kamil Khan-Ishana)] // Istorik-marksist.1940. №3. pp.127-135.Russko-kashgarskie, 2008 – Russko-kashgarskie otnoshenia v 60-70-h gg. XІX v. Dokumenty i materialy [Russian-Kashgar relations in the 60-70's. ХІХ century. Documents and materials]. Barnaul, 2008. 236 p.Sbornik, 1876 –Sbornik statei, kasaiushisia Turkestanskogo kraia A.P. Horoshkina [Collection of articles concerning the Turkestan region A.P. Khoroshkina].Sankt-Peterburg, 1876. 531 p.Fan Ven-lan, 1955– Fan Ven-lan. Novaya istoriya Kitaya (1840 – 1901) [The new history of China (1840 - 1901)]. Moskva, 1955. 600 p. Khalid, 1910– KhalidKh. Tauarih-i hamse[History of the five eastern countries]. Khazan, 1910. – 800 p.Hodzhaev, 1979– Hodzhaev A. Tsinskaya imperiya, Dzhungariya i Vostochni Turkestan (kolnial'naya politika Tsinskogo Kitaya vo vtorSpolovine XІX v.) [The Qing Empire, Dzungaria and East Turkestan (the colonial policy of Qing China in the second half of the XIX c.)].Moskva, 1979. 227 p.Shinzhannin, 1999 – Shinzhannin zhergilikti tarihy[Local History of Chinjiang] Urumchi, 1999. 755 p.TsGA KR – Tsentralnyi gosudarstvennyi archiv Kyrgyzskoi Respubliki [the Central State Archive of the Kyrgyz Republic].TsGA RK – TsentralnyigosudarstvennyiarhivRespublikiKazahstan [the Central State Archive of the Republic of Kazakhstan.]TsGA RUZ–Centralnyi gosudarstvennyi archiv Respubliki Uzbekistan [the Central State Archive of the Republic of Uzbekistan].