Türkiye’deki Ulaştırma Sektörünün Sosyo-ekonomi Politiği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 22 - 46, 31.03.2022

Özkan Ayaz , Selahaddin Bakan

Öz

Sosyoekonomik gelişmişliğin bir göstergesi olan ulaştırma sektörü, ekonominin önemli bir aktörü olmakla birlikte ekonomik kalkınma ve büyüme için kullanılan ortak bir araçtır. Ulaştırma sektörü, piyasalara daha iyi erişebilirlik, istihdam ve ek yatırımlar gibi olumlu çarpan etkileri ile sonuçlanan ekonomik ve sosyal fırsatlar ve faydalar sağlayan önemli bir hizmet alanıdır. Bununla birlikte, ulaştırma faaliyetlerinin sağlıktan eğitime ve uluslararası ilişkilerden savunmaya kadar nüfus üzerinde oluşturduğu sosyal ve politik etkiler de söz konusudur. Bu bağlamda, çalışmamız son yıllarda yatırım olarak artış gösteren Türkiye’deki ulaştırma sektörünün sosyo-ekonomi politiği betimlenmiş olup bu çalışmanın, önümüzdeki yıllarda daha çok ilgiyi hak edeceği düşünülen sürdürülebilir ulaştırma alanındaki sosyal, ekonomik ve politik etkilere yönelik ampirik çalışmalara ışık tutmasını amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ulaştırma, Ulaştırma Sektörü, Sosyo-ekonomik ve Politik Etki

Kaynakça

• Akgüngör, A. P. & Demirel, A. (2004). Türkiye’deki Ulaştırma Sistemlerinin Analizi ve Ulaştırma Politikaları, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. C. 10, sayı 3, s 570-590.
• Akın, Ö & Demirel, H. (2019). Measuring Rural Access Index via Spatial Information Science. Conference: 9th International Conference on Recent Advances in Space Technologies (RAST), Istanbul, DOI: 10.1109/RAST.2019.8767857.
• Aktan, C. C. & Vural, İ. Y. (2002). Gelir Dağılımında Adalet(siz)lik ve Gelir Eşit(siz)liği: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri. Yoksullukla Mücadele Stratejileri, (Ed. C. C. Aktan), Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları, http://www.canaktan.org/ekonomi/yoksulluk/birinci-bol/aktan-vural-gelir-dagilimi.pdf
• Anastasiadis, S. (2002). Transport and society: Sustainability’s poor cousin, Brussels, Belgium: T&E 02/5,European Federation for Transport and Environment, Bd de Waterloo 34, B-1000.
• Arslantürk, Z. & Amman, M. T. (2013). Sosyoloji: Kavramlar, Kurumlar, Süreçler, Teoriler. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 9. Baskı, Avrupa İstatistik Ofisi (2021). Length of motorways and e-roads. 21 04, 2021 tarihinde Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/road_if_motorwa/default/table?lang=en adresinden alındı.
• Bakan, S. & Ayaz, Ö. (2021). Ekonomik Perspektiften Türkiye’deki Ulaştırma ve Turizm Sektörlerinin Etkileşimi ve Öneriler. Premium E-Journal of Social Sciences, 11, 1-22, Doi Number :http://dx.doi.org/10.37242/pejoss.62.
• Bakırcı, A. E. (2005). Taşıt İşletme Maliyetleri Bileşenlerinin İrdelenmesi, Tasarruf Bakışının Yerleştirilmesi. 6.Ulaştırma Kongresi, cilt.1, İstanbul: 23-25 Mayıs 2005, 395-404.
• Beyaz, Z. & Karabacak, G. (2018). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi, European Journal of Managerial Research Dergisi, 2(2), 56–75.
• Cihan, A. (2020). Sosyoloji Birikimine Dair. Türkiye’de Sosyolojinin Yüz Yıllık Birikimi. (Ed. E. Çev, E. S. Genç), İstanbul: Ketebe Yayınları, No:387. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (CSBB) (2021a). 24 04, 2021 tarihinde https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/01/TABLO-1-34-CAR%C4%B0-F%C4%B0YATLARLA-2009-BAZ-YILLI-GSYHNIN-SEKT%C3%96REL-DA%C4%9EILIMI-1998-2017.xls adresinden alındı.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (CSBB) (2021b). 24 04, 2021 tarihinde http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/01/T-8.10-%C4%B0stihdam%C4%B1n-Sekt%C3%B6rel-Da%C4%9F..xls adresinden alındı.
• Dengiz, B., Kutay, F., Duman, İ. (1997). Türkiye’de ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Demiryolları. 2. Ulusal Demiryolu Kongresi, İstanbul: 15-16-17 Aralık 1997.
• Deniz Ticaret Odası (DTO) (2019). Deniz Sektörü Raporu 2019. İstanbul.
• Denizcilik Genel Müdürlüğü (2019), 2019 Yılı Deniz Ticareti İstatistikleri. 01 05, 2021 tarihinde: https://denizcilik.uab.gov.tr/uploads/pages/yayinlar/deniz-ticaret-istatistikleri-2019.pdf adresinden alındı.
• Devlet Hava Meydanları İşletmesi (2020), 2019 Havayolu Sektör Raporu. Ankara:.DHMİ Yayınları.
• Doğaner, S. (1996).Türkiye turizm ulaştırması. Coğrafya Araştırmaları, 4, 19-45.
• Ekonomi Bakanlığı (2016). Gemi İnşa Sektörü. Ankara: Ekonomi Bakanlığı Yayınları.
• Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) (2016). İstanbul Yeni Havalimanı Ekonomi Etki Analizi, İstanbul: EDAM Yayınları.
• Ergün, İ. (1985). Türkiye’nin Ekonomik Kalkınmasında Ulaştırma Sektörü, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları No:10.
• Erkal, M. E. (1990). İktisadi Kalkınmanın Kültür Temelleri, Ankara.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı -Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürlüğü (2017), Esnaf ve Sanatkârlar Özelinde Sektör Analizleri Projesi: Ulaştırma Sektörü, Ankara: T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yayınları.
• Habertürk (2021). İGA'dan DHMİ'ye 22.4 milyon euro ödeme. 25 04, 2021 tarihinde Habertürk: https://www.haberturk.com/iga-dan-dhmi-ye-224-milyon-euro-odeme-2559620-ekonomi adresinden alındı.
• İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz, Bölgeleri Deniz Ticaret Odası (İMEAK) (2020), Denizcilik Sektör Raporu 2020. 01 05, 2021 tarihinde: https://www.denizticaretodasi.org.tr/media/SharedDocuments/sektorraporu/sektor_raporu_tr_2020.pdf adresinden alındı.
• Kalkınma Bakanlığı (2018). 11. Kalkınma Planı-Ulaştırma Özel İhtisas Komisyon Raporu, Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayınları.
• Kara, M. A. & Taş, S. (2012). Ulaştırma ve Haberleşme Altyapısının Bölgesel Kalkınmaya Katkısı ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Maliye Dergisi, 163, 468-480.
• Karayolları Genel Müdürlüğü (2021). Yol Ağı Bilgileri. 30 04, 2021 tarihinde: https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Kurumsal/YolAgi.aspx adresinden alındı.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2021). Turizm İstatistikleri. 29 04, 2021 tarihinde: https://yigm.ktb.gov.tr/Eklenti/64688,turizm-istatistikleri--ocak-haziran-2019-2pdf.pdf?0 adresinden alındı.
• Litman, Todd (2018), Evaluating Transportation Economic Development Impacts: Understanding how Transport Policy and Planning Decisions Affect Employment, Incomes, Productivity, Competitiveness, Property Values and Tax Revenues, British Columbia, Canada: Victoria Transport Policy Institute. Macit, D.(2020). Karayolu Yük Taşımacılığının Ekonomik Büyüme ve Ticaret Hacmi Üzerindeki Etkisine Yönelik Ampirik Bir Analiz. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(3), 843-860.
• Macit, D. & Macit, A. (2017). Türkiye’de Sivil Havacılık Sektöründe İstihdamın Mevcut Durumu, Sorunları ve Sorunların Çözümüne Yönelik Öneriler. Journal of Emerging Economies and Policy, (2) 2, 74-85.
• Mossman, F. H. & Newton, M. (1957). Principles of Transportation, New York: The Ronald Press Company.
• Murat, S. & Şahin, L. (2010). Dünden Bugüne İstanbul'da Ulaşım. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası, Yayın No: 2010-58.
• Nalçakan, M. (2006). Ulaştırma Sektöründe Demiryolu Taşımacılığının Ekonomik Önemi ve Ülkemiz Taşımacılığının Sürdürülebilirlik Sorunu. Ankara: Uluslararası Demiryolu Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2, 13-15 Aralık 2006.
• Pişkin, M. (2018). Ulaştırma Yatırımlarının Türkiye Ekonomisi Üzerine Makro, Mikro ve Bölgesel Düzeydeki Etkileri: Mekansal Hesaplanabilir Genel Denge Modeli Kapsamında. (Yayınlanmamış Doktara Tezi), İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rodrigue, J.P. & Notteboom, T. (2013). Transportation and The Economy, The Geography of Transport Systems. (Ed. J.P. Rodrigue, C. Comtois). New York: Rautledge, 3. Edition.
• Rostow, W. W. (1999). İktisadi Gelişmenin Merhaleleri. (Çev. E. Güngör), İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) (2020). Faaliyet Raporu 2019. Ankara: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Servantie, D. (2015). AB ve Türkiye’nin Deniz Taşımacılığı Politikasının Karşılaştırmalı Analizi, İstanbul: İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları.
• Saatçioğlu, C. & Karaca, O. (2013). Ulaştırma Altyapısı ve Bölgesel Gelir Farklılıkları: Türkiye için Ampirik Bir Analiz. İşletme İktisat dergisi, 1, 1-11.
• Sabah Gazete, 01.06.2013. Başbakan’dan Gezi Parkı Açıklaması. 01 05, 2021 tarihinde: https://www.sabah.com.tr/gundem/2013/06/01/basbakan-erdogan-konusuyor adresinden alındı.
• TCDD Taşımacılık A.Ş. (2020). Faaliyet Raporu 2019, Ankara: TCDD Taşımacılık A.Ş. Yayın No: 2020-1.
• Tübitak (2003), Vizyon 2023 Teknoloji Öngörüsü Projesi: Ulaştırma ve Turizm Paneli, Ankara: Temmuz 2003, https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/ut/utp_son_surum.pdf
• Ticaret Bakanlığı (2021). Gemi Sektörü Raporu. 12 04, 2021 tarihinde: https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/Gemi_%C4%B0n%C5%9Fa_%20Sanayii.pdf adresinden alındı.
• Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (Türsab) (2021). Turizmin Ekonomideki yeri. 04 04, 2021 tarihinde: https://www.tursab.org.tr/istatistikler-icerik/turizm-geliri adresinden alındı.
• Türkiye Turizm Yayıncıları Derneği (TTYD) ve Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) (2019). Turizmde Dönüşüm Senaryoları. 31 03 , 2021 tarihinde: http://ttyd.org.tr/Akademi/ckfinder/userfiles/files/Turizmde%20D%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm%20Senaryolar%C4%B1%20Raporu.pdf adresinden alındı.
• Tütengil, C. O. (1961). İçtimai ve İktisadi Bakımdan Türkiye’nin Karayolları, İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Uçar, T. & Akman, Ç. (2019). Türkiye’deki Havayolu Ulaşım Sektöründe Kamu Özel Ortaklığı: Özel ve Kamu İşletmesindeki iki Havalimanı Karşılaştırılması. Ekev Akademi Dergisi, 78, 523-551.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2020). Ulaşan ve Erişen Türkiy., Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.
• Uluslararası Demiryolları Birliği (UIC) (2021). High Speed Lines in the World. 28 04, 2021 tarihinde: https://uic.org/IMG/pdf/20200227_high_speed_lines_in_the_world.pdf adresinden alındı.
• Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) (2021). 10 soruda Deniz İpek yolu ve Türkiye. 31 03, 2021 tarihinde: https://www.utikad.org.tr/Detay/Sektor-Haberleri/15096/10-soruda-deniz-ipek-yolu-ve-turkiye adresinden alındı. Wood, D. F. & Johnson, J. C. (1996). Contemporary Transportation, USA: Prentice Hall, 5th ed.
• Worldbank (2012). Turkey - Transport sector expenditure review: synthesis report. 31 03, 2021 tarihinde: http://documents.worldbank.org/curated/en/568921468338993072/pdf/NonAsciiFileName0.pdf adresinden alındı.
• World Trade Organisation (WTO) (1998). Land Transport Services. Part I-Generalities and Road Transport, S/C/W/60, 28 October 1998.
• World Travel & Tourism Council (WTTC) (2021). World Travel & Tourism Council (WTTC) represents the Travel & Tourism sector globally. 31 04, 2021 tarihinde: https://wttc.org/en-gb/ adresinden alındı.
• Yurtbakan, E. & Altun T. (2018). Taşımalı Eğitimle Öğrenim Gören Öğrencilerin Başarılarına İlişkin Eğitimcilerin Görüşleri. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3 (2), 753-768.
• Yüksek, G. (2012). Turizm ve Ulaştırma. Turizm Ulaştırması. (Ed. M. CAVCAR), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayını No:1721.