Lübnan Hizbullahı’nın Sünni Arap Dünyasındaki Algılanış Şekli ve Suriye İç Savaşına Dair Çelişkileri

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 48 - 74, 30.03.2023

Suat Ayhan

Öz

1982 yılında Lübnan İç Savaşı(1975-1990) sırasında kurulan ve Lübnanlı Şiilerin temsilcisi konumunda olan Hizbullah; başlangıçta İran’ın devrim ihracı politikasını benimsemiş, Lübnan’da tıpkı İran’daki gibi bir İslam devleti kurmayı amaçlamıştır. Kurulduğu tarihten günümüze kadar İran etkisinde olan Hizbullah; İsrail’e karşı direnişini ön planda tutmuş, zamanla bir dönüşüm sürecine girmiş, Lübnanlı bir aktör olma yönünde çaba sarf etmiştir. Zamanla “minör” bir konumdan “majör” bir konuma ulaşan Hizbullah, 2000’li yıllarda İsrail karşısında elde ettiği başarılarla birlikte Arap dünyasındaki popülaritesini arttırmıştır. Hizbullah zamanla Lübnan’daki siyasi sisteme entegre olup, Lübnanlı bir olgu olmuş olsa da 2011 yılında Suriye’de ortaya çıkan halk ayaklanmaları sonucunda mezhebi bir retorikle Şii güvenliğini gerekçe gösterip İran’ın bir vekil gücü olarak Suriye’deki iç savaşa dahil olması, Sünni Arap dünyasının Hizbullah’a yönelik algısının değişmesine, Hizbullah’ın meşruiyetinin sorgulanmasına sebebiyet vermiştir. Bu bağlamda bu çalışmada, Hizbullah-İran ilişkileri bağlamında Hizbullah’ın Arap dünyasındaki değişen algısına, Hizbullah’ın Suriye iç savaşındaki paradokslarına odaklanılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Lübnan Şiileri, Hizbullah, İran, Suriye İç Savaşı, Arap Dünyası

Anahtar Kelimeler

Lübnan Şiileri, Hizbullah, İran, Arap Dünyası, Suriye İç Savaşı

Kaynakça

• KAYNAKÇA Abbas, Z. (2020). İran Dışında Şii Toplulukları Ve İran’la İlişkileri. İslam Cumhuriyeti’nde 40 Yıl İran’da Toplum, Siyaset ve Değişim. (Haz. Özüm Sezin Uzun ve Hakan Güneş). İstanbul: Tarih Vakfı Yay.
• Akgül, N.Pınar.(2020). İran’ın Levant’taki İzdüşümü: Hizbullah. https://iramcenter.org//d_hbanaliz/iranin-levanttaki-izdusumu-hizbullah_1.pdf
• Alagha, Joseph. (2015). “Hizballah’s Resilience During the Arab Uprisings”. Middle Eastern Studies, 6/2, 28-52.
• Ali, M.H.(2019).“Power Points Defining The Syria- Hezbollah Relationship”.Carnige Middle East Center, Series on Political Islam, 1-17.
• Baczko A, Dorronsoro, G., & Quesnay, A. (2018). Suriye Bir İç Savaşın Anatomisi, (Çev. Ayşe Meral). İstanbul: İletişim Yay.
• Baş, F. (2021). İran-Suud Rekabeti Ve Hizbullah. Ankara: Orion Akademi.
• Blanford, N. (2017). “Hezbollah’s Evolution From Lebanese Militia to Regional Player”, Middle East Institute Counterterrorism Policy Paper 4, 1-25.
• Bulut, M & Bulut, S. (2021). “2006 Temmuz Savaşı, 2011 Suriye Krizi ve 2019 Protestoları Perspektifinden Hizbullah’ın Suriye’deki Rolü”. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 10/1, 101-120.
• Büyükkara, M. Ali. (2014). Ortadoğu’da Mezhepler ve İslami Hareketler. Ortadoğu Konuşmaları Bölgesel ve Küresel Perspektiften “Arap Baharı. (Ed. Zahide Tuba Kor). İstanbul: Küre Yay.
• blanchard, M.C. & Casey, L. (2011). “Hezbollah: Background and Issues for Congress”, Congressional Research Service. 1-30.
• Çelenk, M. (2013). 16.-17. Yüzyıllarda İran’da Şiiliğin Seyri. Bursa: Emin Yayınları.
• Dalgıç, L. (2014). Hizbullah-İran İlişkileri. Ortadoğu Analizi İki Kutuplu Sistem Sonrası Ortadoğu ve Arap Baharı. (Ed. Hasret Çomak vd.). İstanbul: Beta Yay.
• Elhan, N.(2019). İran-Hizbullah İlişkileri. https://iramcenter.org//d_hbanaliz/hizbullah-iran-iliskileri.pdf
• Elhan, N.(2022). İran’ın Şia Meta-Anlatısı:Politika, Siyasal Söylem ve Pratik. Bir Ülkenin Akademik Anatomisi. (Nail Elhan ve Orhan Karaoğlu). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• El Marashi, İ.(2007). “Şii Hilali Mit’ini Yeniden İnşa Etmek: İran Devrimi’nden 2003 Irak Savaşı’na”. Avrasya Dosyası Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi Şii Jeopolitiği Özel Sayısı. 13/3, 7-36.
• Elik, S. (2016). “Lübnan Konsonsiyonel (Consociational) Demokratik Siyasal Sistemin Açmazları ve Başarısızlığı, AkademikORTADOĞU, 10/2, 31-56.
• Işıl, H. (2021). “Suriye ve Lübnan Krizlerinde Suriye Faktörü”. Ortadoğu Analiz, 12/104, 44-47.
• Kahraman, Ö.(2019). Suriye Krizinde Lübnan Hizbullah’ının Rolü. Ankara: Gece Akademi Yay.
• Kali, R. (2022). What is Hezbollah. https://www.cfr.org/backgrounder/what-hezbollah
• Kazdal, M. (2018). Hizbullah’ın Suriye Savaşı. https://insamer.com/tr/hizbullahin-suriye-savasi_1824.html
• Khatip, L., Matar, D. & Alshaer, A.(2014). The Hizbullah Phenomenon Politics and Communication. New York: Oxford University Press.
• Kor, Z. T. (2009). Ortadoğu’nun Aynası Lübnan. İstanbul: İHH Yay, 2009.
• Laurence L. (2022). Sünniler ve Şiiler Bir İhtilafın Siyasi Tarihi.(Çev. Barış Özkul). İstanbul: İletişim Yay.
• Legrenzi, M. & Lawson.(2016). Saudi Arabia Calls out Hezbollah: Why Now?. Middle East Policy, 23/2, 31-43.
• Levıtt, M. (2021). Hezbollah’s Regional Activitties in Support of Iran’s proxy Networks. https://www.mei.edu/sites/default/files/202107/Hezbollah’s%20Regional%20Activities%20in%20Support%20of%20Iran’s%20Proxy%20Networks_0.pdf
• Özdemir, S. A. (2016). “Suriye İç Savaşı’nın Lübnan’a Etkileri”. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 3/2, 76-105.
• Sayigh Y. (2017). Hizbullah, İran Stratejisini Uygulamak Zorunda Kaldığında Kendisini Bitirmiş Oldu. OrtadoğuAnaliz, 9/81, 87-91.
• Yetim, M. (2019). Bir DDSA Olarak Hizbullah. Ortadoğu’da Devlet Dışı Silahlı Aktörler. (Ed. Burhaneddin Duran vd.). İstanbul: SETA Yay.
• Yetim, M., Kalaycı, R. & Kaşıkçı, T. (2020). Ortadoğu’da Devlet Dışı Aktörler ve Arap Baharı. Ankara: Orion Kitabevi.
• Rogan, E.(2017). Araplar Bir Halkın Tarihi. İstanbul: Pegasus Yay.
• Taflıoğlu, M.S. (2016). “Lübnan Anayasal Düzeninde Egemenlik Dağılımı”, Sosyoekonomi, 24/28, 31-42.
• Tövbe, G.(2013, 19 Mart). Maske Düştü Ve Hizbullah’ın Yüzü Görüldü. http://www.aljazeera.com.tr/gorus/maske-dustu-ve-hizbullahin-yuzu-goruldu
• Uzun, E. (2022). İran ve Uluslararası Sistem: Bir “Uluslararası Meşruiyet” Mücadelesi. İran Bir Ülkenin Akademik Anatomisi. (Ed. Nail Elhan ve Orhan Karaoğlu). ss. 505-518. İstanbul: İnkılap Kitabevi.