DEVELOPMENT OF A MORAL SKILLS INVENTORY FOR MIDDLE SCHOOL STUDENTS: A STUDY ON VALIDITY AND RELIABILITY

Yıl 2025, Sayı: 54, 261 - 284, 31.10.2025

Hasan Meydan , Tuncay Ayas , Özge Algül , Kübra Cevherli , Yusuf Asım Söylemez

https://doi.org/10.28949/bilimname.1688406

Öz

Moral skills refer to the cognitive, affective, and social-behavioral competencies necessary for an individual to make ethical decisions and exhibit ethical behaviors. The aim of this study is to develop a valid and reliable inventory to measure the moral skills of middle school students. For this purpose, an inventory of three scales: Cognitive Moral Skills, Emotional Moral Skills, and Social-Behavioral Moral Skills was developed. Within the scope of validity and reliability studies, item analysis, exploratory factor analysis (EFA), and confirmatory factor analysis (CFA) were applied. EFA was conducted with data collected from 566 students studying in secondary schools in Istanbul and Sakarya, and CFA was conducted with data collected from 730 students. As a result of EFA, Cognitive Moral Skills Scale consists of 18 items and 4 dimensions (Moral Literacy, Reflective and Foresighted Thinking, Problem Solving, Perspective Taking), Emotional Moral Skills Scale consists of 15 items and 4 dimensions (Introspection and Self-Control, Empathy, Self-awareness, Insight), and the Social-Behavioral Moral Skills Scale consisted of 15 items and 3 dimensions (Moral Communication and Relationship, Moral Entrepreneurship and Organization, Moral Expression Skills). As a result of EFA, the Cronbach's Alpha (CA) value of the Cognitive Moral Skills scale is 877, and the total variance explained is 51,21%; The CA value of the Affective Moral Skills Scale is 883, the variance explained is 61,929%; The CA value of the Social-Behavioral Moral Skills Scale was ,870, and the total variance explained was 54,256%. CFA results confirmed the structural validity of the scales. For the Cognitive Moral Skills Scale, RMSEA: ,067; SRMR: ,020; CFI: ,973; NFI: .965; GFI: ,970 and x2/SD: 4,2 were found. For the Emotional Moral Skills Scale, RMSEA: ,075; SRMR: ,020; CFI: ,975; NFI: ,969; GFI: ,973 and x2/SD: 3,57 were found. For the Social-Behavioral Moral Skills Scale, RMSEA: ,074; SRMR: ,020; CFI: ,972; NFI: ,966; GFI: ,971 and x2/SD: 4,95 were found. The findings show that the Moral Skills Inventory is a valid and reliable tool for measuring the moral skills of middle school students. The inventory can be used to evaluate the efficiency of value education processes and to measure all aspects of moral development. In addition, since the theoretical framework of the scales is based on the common/basic texts of the Ministry of National Education regarding skills and values, it is considered that they can be used to determine the status of skills for moral development in secondary school students in the context of any course or in general.

Anahtar Kelimeler

Religious Education , Moral Skills Inventory , Skills-Based Training

Proje Numarası

Bu çalışma Tübitak-1001 / 123K630 no'lu proje kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Ortaokul Öğrencileri İçin Ahlaki Beceriler Envanterinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Öz

Ahlaki beceriler, bireyin etik kararlar alabilmesi ve davranışlar sergileyebilmesi için gereken bilişsel, duyuşsal ve sosyal-davranışsal yeterlilikleri ifade etmektedir. Çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin ahlaki becerilerini ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir envanter geliştirmektir. Bu amaçla, Bilişsel Ahlaki Beceriler, Duygusal Ahlaki Beceriler ve Sosyal-Davranışsal Ahlaki Beceriler olmak üzere üç ölçekten oluşan bir envanter geliştirilmiştir. Geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları kapsamında madde analizi, açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. AFA İstanbul ve Sakarya’daki ortaokullarda öğrenim gören 566 öğrenciden, DFA ise 730 öğrenciden toplanan verilerle gerçekleştirilmiştir. AFA sonucunda Bilişsel Ahlaki Beceriler Ölçeği 18 madde ve 4 boyut (Ahlaki Okuryazarlık, Yansıtıcı ve Öngörülü Düşünme, Problem Çözme, Perspektif Alma), Duygusal Ahlaki Beceriler Ölçeği 15 madde ve 4 boyut (İç Gözlem ve Özdenetim, Empati, Öz-farkındalık, İçgörü), Sosyal-Davranışsal Ahlaki Beceriler Ölçeği ise 15 madde ve 3 boyuttan (Ahlaki İletişim ve İlişki, Ahlaki Girişimcilik ve Organizasyon, Ahlaki İfade Becerisi) oluşmuştur. AFA Sonucunda Bilişsel Ahlaki Beceriler ölçeğinin Cronbach Alfa (CA) değeri ,877, açıklanan toplam varyans %51,21; Duyuşsal Ahlaki Beceriler Ölçeğinin CA değeri ,883 açıkladığı varyans %61,929; Sosyal-davranışsal Ahlaki Beceriler Ölçeğinin CA değeri ,870, açıkladığı toplam varyans ise %54,256 olarak gerçekleşmiştir. DFA sonuçları, ölçeklerin yapısal geçerliliğini doğrulamıştır. Bulgular Ahlaki Beceriler Envanterinin ortaokul öğrencilerinin ahlaki becerilerini ölçmede geçerli ve güvenilir bir araç olduğu göstermektedir. Envanter, değer eğitimi süreçlerinin verimliliğinin değerlendirilmesi ve ahlaki gelişimin tüm yönleriyle ölçülmesi amacıyla kullanılabilir. Ölçeklerin kuramsal çerçevesinde MEB’in beceri ve değerler ile ilgili ortak/temel metinleri esas alındığından, herhangi bir ders bağlamında veya genel anlamda ortaokul öğrencilerinde ahlaki gelişime yönelik becerilerin durumunu belirlemek için kullanımı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi , Ahlaki Beceriler Envanteri , Beceri Temelli Eğitim

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulmuştur.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

Bu çalışma Tübitak-1001 / 123K630 no'lu proje kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde Spss Uygulamaları. İdeal Kültür Yayınlar.
• Aşkar, P., & Altun, A. (2023). K-12 Beceriler Çerçevesi: Türkiye Bütüncül Modeli Üzerine Bir Çalışma. Millî Eğitim Dergisi, 52(1). Https://Doi.Org/Doı: 10.37669/Milliegitim.1308740
• Barbee, A. P., & Martin, M. L. (2013). Skill-Based Training And Transfer Of Learning. Içinde Contemporary Issues İn Child Welfare Practice (Ss. 183-204). Springer, New York, Ny. Https://Doi.Org/10.1007/978-1-4614-8627-5_8
• Bratianu, C., Hadad, S., & Bejinaru, R. (2020). Paradigm Shift İn Business Education: A Competence-Based Approach. Sustainability, 12(4), Article 4. Https://Doi.Org/10.3390/Su12041348
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Enalizi El Kitabı (15. Bs). Pegem.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (Spss Uygulamalı). Sakarya Kitabevi.
• Edwards, R. (2016). Competence-Based Education And The Limitations Of Critique. International Journal Of Training Research, 14(3), 244-255. Https://Doi.Org/10.1080/14480220.2016.1254366
• Griethuijsen, R. A. L. F. Van, Kunst, E. M., Woerkom, M. Van, Wesselink, R., & Poell, R. F. (2020). Does Implementation Of Competence-Based Education Mediate The Impact Of Team Learning On Student Satisfaction? Journal Of Vocational Education & Training. Https://Www.Tandfonline.Com/Doi/Abs/10.1080/13636820.2019.1644364
• Güneş, F. (2012). Öğrenci̇leri̇n Düşünme Beceri̇leri̇ni̇ Geli̇şti̇rme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 32, 127-146.
• Güneş, F. (2018). Öğretmen Yetiştirmede Beceri Yaklaşımı. Sınırsız Eğitim Ve Araştırma Dergisi, 3(2), 1-16.
• Güneş, F., & Uygun, T. (2016). Öğretmen Yetiştirmede Beceri Uyuşmazlığı. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 1-14.
• Karaman, M. (2023). Keşfedici Ve Doğrulayıcı Faktör Analizi: Kavramsal Bir Çalışma. Uluslararası İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 47-63.
• Karataş, Z. (2021). Sosyal Beceriye Giriş (M. E. Deniz & A. Eryılmaz, Ed.; 3. Bs). Pegem Akademi.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme Yöntemleri. Journal Of Mood Disorders, 3(1), Article 1. Https://Doi.Org/10.5455/Jmood.20130325011730
• Kole, J. J. (2011). Teaching Moral Competence To Pre-Professionals. Içinde Moral Education And Development (Ss. 239-253). Sensepublishers. Https://Doi.Org/10.1007/978-94-6091-716-5_17
• Koyuncu, İ., & Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı Ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. Eğitim Ve Bilim, 44(198), 361-388.
• Lilja, A., & Osbeck, C. (2020). Understanding, Acting, Verbalizing And Persevering – Swedish Teachers’ Perspectives On Important Ethical Competences For Students. Journal Of Moral Education, 49(4), 512-528.
• Meb. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Meydan, H. (2021). Bir Beceri Olarak Ahlak Ve Eğitimi: Ahlaki Gelişim Kuramlarına Dayalı Bir İnceleme. İlted: İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 55(1), 445-471.
• Meydan, H., Algül, Ö., & Söylemez, Y. A. (2024). Değer Eğitiminde İşe Koşulacak Becerilerin Delphi Tekniği İle Belirlenmesi: Bir Model Önerisi. Hitit İlahiyat Dergisi, 23(2), Article 2. Https://Doi.Org/10.14395/Hid.1511197
• Meydan, H., Keskin, S. C., Arslan, E. İ., & Algül, Ö. (2024). Değer Eğitiminde İşe Koşulacak Beceriler: Uzman Görüşüne Dayalı Bir İhtiyaç Analizi. Eskiyeni, 54, Article 54. Https://Doi.Org/10.37697/Eskiyeni.1462967
• Myk. (2015). Türkiye Yeterlilik Çerçevesi Tanıtım Kitabı. Mesleki Yeterlilik Kurumu.
• Ncvq. (1988). National Council For Vocational Qualifications. 143.
• Oh, H. J. S. (2018). Escaping Obsolescence? The Shift From Subject To Skill Based Education İn A South Korean İnternational School. Discourse: Studies İn The Cultural Politics Of Education. Https://Www.Tandfonline.Com/Doi/Abs/10.1080/01596306.2018.1448701
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6. Bs). Pe-Arson Education.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi Ve Spss İle Veri Analizi. Nobel. Https://Www.Nadirkitap.Com/Tutumlarin-Olculmesi-Ve-Spss-İle-Veri-Analizi-Ezel-Tavsancil-Kitap31532700.Html
• Tekin, İ. (2019). Ahlak Eğitiminde Beceri Merkezli Öğrenme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 259-287. Https://Doi.Org/10.17494/Ogusbd.548355
• Ttkb. (2023). 21. Yüzyıl Becerileri Ve Değerlere Yönelik Araştırma Raporu. Talim Ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Unıcef. (2019). Global Framework On Transferable Skills. Unıcef.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi Ve Geçerlilik: Keşfedici Ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85..