OKUL MÜDÜRÜNE GÜVENİN İŞ TATMİNİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİNİN ARACI ROLÜ

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 2, 0 - 0, 29.12.2015

Serkan Gökalp , Oğuz Kaya Abdurrahman Angay Fahrettin Akgün

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğretmenlerinin okul müdürlerine güven düzeylerinin lise öğretmenlerinin iş tatminine etkisini araştırmak ve bu etkide lider-üye etkileşiminin aracı rolünü analiz etmektir. Bu kapsamda, Mersin İlinde liselerde görev yapan öğretmenler üzerinde çalışma yapılmıştır. Araştırma deseni olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu araştırmada var olan çalışma evreninden basit seçkisiz örnekleme yoluyla seçilen 291 kişi araştırmanın örneklem grubunu oluşturmuştur. Yöneticiye Güven Ölçeği, Minnessota Tatmin Ölçeği ve Çok Boyutlu Lider-Üye Etkileşimi 12 Ölçeği ölçme araçları olarak kullanılmıştır. Veriler hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu araştırma sonucunda, öğretmenlerin okul müdürlerine duydukları güven ve okul müdürü ile öğretmen arasındaki lider-üye etkileşiminin, öğretmenlerin iş tatminini anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Öğretmenlerin müdürlere duydukları güvenin, öğretmenlerin iş tatmini yordamasında müdürler ile öğretmenler arasındaki lider-üye etkileşim düzeylerinin aracılık etkisiyle ilgili analizlerin sonuçlarına bakıldığında, müdürler ile öğretmenler arasındaki lider-üye etkileşiminin kısmi ara yordayıcı olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırma bulgularına dayalı olarak okul müdürlerine örgütsel davranış, insan ilişkileri, insan psikolojisi, insan kaynakları yönetimi konularında hizmet içi eğitim verilmesi; müdür olmak isteyen öğretmenlerin, insan ilişkileri bilgisini ve ruh sağlığını ölçen psikometrik testlerden geçirilmesi ve bu testlerden başarılı olanların müdür yapılması önerilmiştir.

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arnold, K.A., Barling, J., Kelloway, E.K. (2001). Transformational Leadership or The Iron Cage: Which Predicts Trust, Commitment and Team efficacy?. Leadership & Organizational Development, 22, (7), 315-320.
• Aryee, S., Chen, Z. (2006). Leader–Member Exchange in a Chinese Context: Antecedents, The Mediating Role of Psychological Empowerment and Outcome. Journal of Business Research, 59, (7), 793–801.
• Aslantaş, C. C. (2007). Lider-Üye Etkileşiminin Yöneticiye Duyulan Güven Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Çalışma. Tisk Akademi, 2, (3), 161– 173.
• Baron, R.M., Kenny, D.A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Sonsiderations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
• Baycan, A. (1985). An Analysis of the Several Aspects of Job Satisfaction Between Different Occupational Groups.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Bakeman, R & Robinson, B.F. (2005). Understanding Statistics in Behavioral Sciences. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Bilişik, H. (2010). Öğretmenlerin Yöneticilerine Duydukları Güven Algılarının İş Tatmini Üzerine Etkisi: Yalova İlinde Bir Uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Börü, D., Güneşer, B (2005). Liderlik Tarzının Çalışanların İş Tatmini ile İlişkisi ve Lidere Olan Güvenin Bu İlişkideki Rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 23 (1), 135-156.
• Börü, D., İslamoğlu, G., Birsel, M. (2007). Güven: Bir Anket Geliştirme Çalışması. Öneri: Marmara Üniversitesi SBE Dergisi 7 (27), 49–59.
• Brashear, T.G., Boles, J.S., Bellenger, D.N., Brooks, C.M. (2003). An Empirical Test of Trust- Building Processes and Outcomes in Sales Manager–Salesperson Relationships. Journal of the Academy of Marketing Science 31 (2), 189- 200.
• Brower, H. F., Schoorman, D., Tan, H.H. (2014). A Model of Relational Leadership: The Integration of Trust and Leader–Member Exchange. Leadership Quarterly 11 (2), 227–250.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi
• Cevrioğlu, E. (2007) Lider-Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme. (Yayınlanmamış doktora tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Cunningham, B., MacGregor, J. (2000) Trust and the Design of Work Complementary Constructs in Satisfaction and Performance. Human Relations December 53 (12), 1575- 1591.
• Darwish, A.Y. (2000). Organizational Commitment: A Mediator of the Relationships of
• Leadership Behavior With Job Satisfaction and Performance in a Non-Western
• Country. Journal of Managerial Psychology 15 (1), 6-28.
• Dirks, K. T. & Ferin, D. L. (2002) Trust in Leadership: Meta-analytic Findings and Implications for Research and Practice. Journal of Applied Psychology 87 (4), 611– 628.
• Driscoll, J.W. (1978). Trust and Participation in Organizational Decision Making as
• Predictors of Satisfaction. Academy of Management Journal, 21 (1), 44-56.
• Epitropaki, O. ve Martin, R. (2005) From Ideal to Real: A Longitudinal Study of the Role of
• Implicit Leadership Theories on Leader-Member Exchanges and Employee Outcomes.
• Journal of Applied Psychology 90 (4), 659-676.
• Erdem, F. S. (2008). Organizasyonlardaki Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkilerinde İzlenim Yönetimi Davranışının Rolü: Kayseri’de Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Frazier, P.A., Tix, A.P. ve Barron, K.E. (2004). Testing Moderator and Mediator Effects in Counseling Psychology Research. Journal of Counseling Psychology 51 (1), 115-134.
• Gerstner, C.R. and Day, D.V. (1997). Meta-analytic Review of Leader-Member Exchange Theory: Correlates and Construct Issues. Journal of Applied Psychology 82 (6),
• -844.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2008). Educational administration: Theory, Research, and Practice (8. Baskı). New York: McGraw-Hill.
• İslamoğlu, G., Birsel, M. & Börü, D. (2007). Kurum İçinde Güven. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• İşcan, Ö. F. & Sayın, U. (2010). Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 4 (4), 195-216.
• Janssen, O ve Yperen, N.W. (2004). Employees' Goal Orientations, the Quality of Leader- Member Exchange, and the Outcomes of Job Performance and Job Satisfaction. Academy of Management Journal 47 (3), 368-384.
• Jose, P.E. (2003). MedGraph-I: A Programme to Graphically Depict Mediation Among Three Variables: The Internet Version 2.0. Victoria Univesity of Wellington, Wellington, New Zealand. Retrieved [13.11.2014] from http://www. victoria.ac.nz/ staff/paul- jose-files/medgraph/medgraph.php.
• Karaaslan, Ö. (2010). Motivasyonel Dilin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Olan İlişkisinde Lider Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisinin İncelenmesi: Yapısal Eşitlik Modelinde Bir Uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara.
• Karasar,N.(1984). Bilimsel Araştırma Metodu. Ankara: Hacetepe Taş Kitapçılık.
• Katrinli, A., Atabay, G.,Günay, G. & Güneri, B. (2008). Leader–Member Exchange, Organizational Identification and The Mediating Role of Job Involvement for Nurses. Journal of Advanced Nursing 4 (64), 354-362.
• Koç, H., Yazcıoğlu, İ. (2011). Yöneticiye Duyulan Güven ile İş Tatmini Arasındaki İlişki: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması. Doğuş Üniversitesi Dergisi 12, (1), 46–57.
• Köy, A. K. (2011). Yöneticiye Güvenin İş Tatmini Üzerindeki Etkisinde Llider-Üye Etkileşiminin Aracı Rolü: İstanbul ve Kocaeli İllerinde Beyaz Yakalılar Üzerinde Bir Araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Lagace, R.R., Castleberry, S.B. ve Ridnour, R.E., (1993) An Expletory Sales Force Study of
• the Relationship Between Leader-Member Exchange and Motivation, Role Stress and
• Manager Evaluation. Journal of Applied Business Research 9, 110-119.
• Le Blanc, P.M., Geersing, J., De Jong, R.D, Furda, J, Komproe, I.H. (1993). Leader-Member Exchanges: Distinction Between Two Factors. European Work and Organizational Psychologist 3 (4), 297-309.
• Lee, H.R. (2000). An Empirical Study of Organizational Justice as a Mediator of the
• Relationships Among Leader-Member Exchange and Job Satisfaction, Organizational
• Commitment and Turnover Intentions in the Lodging Industry. (Unpublished Thesis for the Degree of Doctor of Philosophy). State University, Blacksburg, Virginia.
• Lewick, R. J. & Bunker, B.B. (1996). Developing and Maintaining Trust in Work Relationships. İçinde Roderick M. Kramer & Tom R. Tyler (Ed.). Trust in Organizations: Frontiers of Theory and Research (114-139). London: Sage Publications.
• Liang, Shing-Ko, Ling, Hsiao-Chi ve Hsieh, Sung-Yi. (2007). The Mediating Effects of Leader- Member Exchange Quality to Influence The Relationships Between Paternalistic Leadership and Organizational Citizenship Behaviors. Journal of American Academy of Business 10 (2), 127- 137.
• Liden, Robert C. ve Graen, George. (1980). Generalizability of The Vertical Dyad Linkage
• Model of Leadership. Academy of Management Journal 23 (3), 451-465.
• Liden, R.C. ve Maslyn, J.M. (1998). Multidimensionality of Leader-Member Exchange: An
• Empirical Assessment Through Scale Development, Journal of Management, 24 (1),
• -72.
• Liden, R.C., Wayne, S.J., Stilwell, D. (1993). A Longitudinal Study on the Early Development of Leader-Member Exchange. Journal of Applied Psychology. 78 (4), 662-674.
• Lin, C. H., Shih, H. Y., Sher, P. J. (2007). Integrating technology readiness into technology acceptance: the tram model. Psychology and Marketing, 24 (7), 642-657.
• Mayer R.C. ve Davis, J.H. (1995). An Integrative Model of Organizational Trust. Academy of
• Management Review 20 (3), 709-734.
• McAllister, D.J. (1995). Affect -and Cognition-Based Trust as Foundations for Interpersonal
• Cooperation in Organizations. Academy of Management Journal 38 (1), 24-59.
• Mishra, A. K. (1996). Organizational Responses to Crisis: The Centrality of Rust. İçinde Roderick M. Kramer ve Tom R. Tyler (Ed.). Trust In Organizations: Frontiers of Theory and Research (261-277). London: Sage Publications.
• Muchinsky, P.M. (1977). Organizational Communication: Relationships to Organizational
• Climate and Job Satisfaction. Academy of Management Journal 20 (4), 592-607.
• Omarov, A. (2009). Örgütsel Güven ve İş Doyumu: Özel Bir Sektörde Uygulama. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Özutku, H. (2007). Yönetici-Ast Etkileşimi ile İş Tatmini Arasındaki İlişki. Amme
• İdaresi Dergisi 40 (2), 79–98.
• Özutku, H. , Ağca, V., Cevrioğlu, E. (2008). Lider-Üye Etkileşim Teorisi Çerçevesinde, Yönetici-Ast Etkileşimi ile Örgütsel Bağlılık Boyutları ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 22 (2), 193–210.
• Rich, G. A., (1997). The Sales Manager as a Role Model: Effects on Trust, Job Satisfaction, and Performance of Salespeople. Journal of the Academy of Marketing Science 25 (4), 319-328.
• Solomon, R. C. & Floreres, F.(2001) . Güven Yaratmak. Ahmet Kardam (Çev.). İstanbul: MESS Yayın.
• Spector, E.P. (1997). Job Satisfaction Application, Assessment, Causes, and Consequences. New York: Sage Publications
• Spiegel, M. R, Stephens, L.J. (1999). Theory and Problems of Statistics in Si Units. New York: McGraw-Hill
• Sue-Chan, C., Au, Al K.C ., Hackett, R.D. (2012). Trust as a Mediator of the Relationship Between Leader/Member Behavior and Leader-Member-Exchange Quality. Journal of World Business 47 (3), 459-468.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık..
• Walumbwa, F.O., Mayer, D.M., Wang, P., Wang, H., Workman, K., & Christensen, A.L. (2011). Linking Ethical Leadership to Employee Performance: The Roles of Leader– Member Exchange, Self-Efficacy, and Organizational Identification. Organizational Behavior and Human Decision Processes 115 (2), 204-213.
• Weiss, D. J. , Dawis, R. V., England, G. W. & Lofquist, L. H. (1967), Manual for the
• Minnesota Satisfaction Questionnaire. Minnesota Studies in Vocational
• Rehabilitation 22 120-121. Minneapolis: University of Minnesota, Industrial Relations Center.
• Yazıcıoğlu, İ. (2009). Konaklama İşletmelerinde İşgörenlerin Örgütsel Güven Duyguları ile İş Tatminin ve İşten Ayrılma Niyetleri Üzerine Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 8 (30) 235–249.
• Yücel, P. Z. (2006). Örgütsel Güven ve İş Tatmini İlişkisi ve Bir Araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.