Türkiye'de Para Arzı, Vergi Gelirleri Ve Yurtiçi Hasıla Arasındaki İlişkiler: Açık Enflasyon Hedeflemesi Sürecinden Bulgular

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 10, 30.06.2023

Dilek Sürekçi Yamaçlı

Öz

Çalışmada, açık enflasyon hedeflemesi döneminde, 2006:Ç01-2019:Ç04, para arzı, vergi gelirleri, sabit sermaye yatırım harcamaları ve yurtiçi hasıla arasındaki ilişkiler incelenmektedir. Çalışmanın uygulama yöntemleri gecikmesi dağıtılmış otoregresif model (Auto Regressive Distributed Lag, ARDL) ve hata düzeltme modelidir (Error Correction Model, ECM). ARDL analizi sonuçlarına göre uzun dönemde vergi gelirindeki bir birimlik artış reel yurtiçi hasılayı 1.44 birim, sabit sermaye yatırım harcamalarındaki bir birimlik artış reel yurtiçi hasılayı 0.94 birim, M2 para arzındaki bir birimlik artış reel yurtiçi hasılayı 0.006 birim artırmaktadır. ECM analizine göre modelde yaşanan dengesizlik her bir çeyrek dönemde 0,97 oranında azalmaktadır. Vergi gelirleri ve hasıla arasındaki pozitif ilişki vergi gelirlerinin arttığı dönemlerde kamu harcamalarının da artış göstermiş olması ile açıklanabilmektedir. Edinilen bulgular, maliye politikası ile hasıla arasındaki ilişkinin para politikasına göre daha güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra sabit yatırım harcamaları ile hasıla arasındaki ilişki güçlüdür. Bu kapsamda Türkiye’de ekonomik büyüme amacıyla genişlemeci maliye politikalarının ve sabit sermaye yatırımlarını artırıcı politikaların izlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla , Para Arzı , Vergi Gelirleri , Sabit Sermaye Yatırımları

Teşekkür

Çalışma Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programı 2021 yılı mezunu Yunus Emre Tatlı’nın, “Türkiye’de Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği: 2006-2019 Dönemi İçin Bir Analiz” başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir. Tez danışmanı Doç. Dr. Dilek Sürekçi Yamaçlı’dır.

Relations between Money Supply, Tax Revenues and Domestic Product in Turkey: Findings From the Open Inflation Targeting Process

Öz

In the study, in the period of explicit inflation targeting, 2006:Q01-2019:Q04, the relationships between money supply, tax revenues, fixed capital investment expenditures and domestic product are examined. The application methods of the study are the auto regressive distributed lag model (ARDL) and the error correction model (ECM). According to the results of ARDL analysis, a one-unit increase in tax revenues increases real domestic product by 1.44 units, a one-unit increase in fixed capital investment expenditures increases real domestic product by 0.94 units, and a one-unit increase in M2 money supply increases real domestic product by 0.006 units in the long run. According to the ECM analysis, the imbalance experienced in the model decreases by 0.97 in each quarter. The positive relationship between tax revenues and domestic product can be explained by the increase in public expenditures during periods of increased tax revenues. The findings reveal that the relationship between fiscal policy and domestic product is stronger than monetary policy. In addition, the relationship between fixed investment expenditures and domestic product is strong. In this context, expansionary fiscal policies and policies to increase fixed capital investments for the purpose of domestic product growth in Turkey are important.

Anahtar Kelimeler

Gross Domestic Product , Money Supply , Tax Revenues , Fixed Capital Investments

Kaynakça

• Alizadeh, N., Umutlu, G., & Erkılıç, A. (2011). Maliye Politikası Araçlarından Borçlanma ve Vergilerin Ekonomik Büyümeye Etkileri. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 30(1), 75-93.
• Aslan, M. (2007). Türkiye'de 1987-2006 Dönemlerinde Maliye ve Para Politikalarının İktisadi Büyümeye Etkileri Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(2), 1-24.
• Bayraktutan, Y., & Arslan, İ. (2008). Türkiye’de Sabit Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: KoEntegrasyon Analizi (1980-2006). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 10(14),1-12.
• Boğa, S. (2020). Türkiye'de Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Asimetrik İlişki: NARDL Eşbütünleşme Yaklaşımı. Third Sector Social Economic Review. 55(1), 487-507.
• Dalyancı, L., & Oktar, S. (2012). Türkiye Ekonomisinde Para Politikasının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 32(1), 1-18.
• Dickey, D., & Fuller, W. (1981). Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Econometrica: Journal of the Econometric Society. 49(4), 1057–72.
• Dikmen, N. (2006). Nominal GSUH ve Politika Tercihi: St. Louis Model Uygulaması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 87-105.
• Duman, K. (2016). Türkiye Ekonomisinde Para Politikasının Uzun ve Kısa Dönemli Etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi. 53(617), 73-80.
• Düzgün, R. (2010). Türkiye Ekonomisi’nde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği. Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 3(11), 230-265.
• Göçer, İ., Mercan, M., Bulut, Ş., & Dam, M. M. (2010). Ekonomik Büyüme ile Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki: Sınır Testi Yaklaşımı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 28, 97-110.
• Gökova, H. (2018). Para Politikasının Merkez Bankası Sermaye Maliyetine Etkisi: Türkiye'deki Para Politikası Uygulamaları (1980-2017). (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Atılım Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Granger, C. W. J., Newbold, P., & Econom, J. (1974). Spurious Regressions In Econometrics. Journal of Econometrics. 2, 111-120.
• Greenwald B. & J. E. Stiglitz (1987). Keynesian, New Keynesian and New Classical Economics, Oxford Economic Papers, New Series, Vol. 39, No. 1, pp. 119-133 Published by: Oxford University Press Stable URL: http://www.jstor.org/stable/2663132 . Accessed: 29/04/2013 13:45
• Kara, Z. (2009). Fiyat İstikrarının Sağlanmasında Para ve Maliye Politikaları ve Fiyat Düzeyi Mali Teori (Yayımlanmış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Karaca, O. (2017). Türkiye’de Para ve Maliye Politikalarının Göreli Etkinliği: VAR Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 227-240.
• Karagöl, V., & Benli, A. (2019). BRICS-T Ülkelerinde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 20(3), 60-70.
• Keynes J. M.. Wright Q.. An Economic Analysis of Unemployment, Unemployment as a World Problem, 1931 Chicago, ILUniversity of Chicago Press
• Köktaş, A. (2015). Maliye Ders Notları. Ankara: Yediiklim Eğitim Bilgisayar Yayıncılık.
• Pınar, A., Önder, İ., & Gümüş, E. (2010). Maliye Politikası. Ankara: Naturel Yayınları.
• Sancar, C. (2015). Para ve Maliye Politikalarının Nispi Etkinliği: Türkiye İçin Bir Uygulama. Uluslararası Araştırma Dergisi. 8(39), 933-965.
• Sayaner, K. (2018). Türkiye' de Gelir Eşitsizliğinin Maliye Politikası Araçları ve Kurumsal Faktörler Açısında Analizi ve Çözümleri. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). İzzet Baysal Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Serin, V. (1987). Para Politikası Tarihi, Teorik Gelişmeler ve Türkiye Uygulaması. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Sevüktekin, M. & Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi EViews Uygulamalı. (Geliştirilmiş 3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Snowdon, B., & Vane, H. (2005). Modern Macroeconomics. Lincolnshire: Edward Elgar Publising.
• Susam, N., & Oktayer, N. (2008). Kamu Harcamaları-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 19702005 Yılları Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 22(1), 145-154.
• Sürekçi Yamaçlı, D. (2017). Türkiye' de Parasal İstikrar ve 1923 Yılından Günümüze Para Politikasındaki Gelişmeler. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler Yayınevi.
• Terzi, H., & Yurtkuran, S. (2016). Türkiye’de Dolaylı/Dolaysız Vergi Gelirleri ve GSYH İlişkisi. Maliye Dergisi. 171, 19.