ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI TANISINA YÖNELİK FARKLI BİR YAKLAŞIM A Different Approach to The Diagnosis of Celiac Disease in Children

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 235 - 240, 15.12.2024

Uğur Deveci , Ufuk Acar

Öz

ÖZET
Amaç: Çölyak hastalığı; genetik olarak duyarlı kişilerde buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten
isimli proteine aşırı duyarlılık sonucu, bağırsak mukozasının zedelenmesi ve malabsorbsiyonla sonuçlanan
otoimmün bir hastalıktır. Bu çalışmada çölyak hastalığının tanısında biyopsi ve doku transglutaminaz antikor
immunglobulin A (DTGA) düzeyi arasındaki korelasyon ile biyopsinin etkinliği değerlendirilmiştir.
Gereç ve Yöntemler: 2016-2018 yılları arasında Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Gastroenteroloji
Bölümü’nde çölyak hastalığı tanısı alan 201 çocuk olgunun klinik ve laboratuvar bulguları incelenmiştir.
Daha önce bir dış merkezde çölyak hastalığı tanısı alanlar ve diyet başlanan hastalar çalışma dışı bırakılmıştır
(11 hasta). Anamnez, fizik muayene, laboratuvar tetkikleri ve üst gastrointestinal sistem endoskopisinden
elde edilen patoloji sonuçları ile veriler oluşturulmuştur. Başvuru şikayetleri ve incelemelerden elde edilen
veriler hastaların demografik özellikleri ve antropometrik ölçümleri ile birlikte değerlendirilmiştir.
Bulgular: Hastaların serum DTGA düzeyleri 18 IU/mL üzerinde olanlar pozitif kabul edilmiştir. Olguların
112’si (%55,7) kız, 89’u (%44,3) erkekti. Duodenum histopatolojisi; olguların 9’unda (%4,5) Marsh 2, 90’nında
(%44,7) Marsh 3a, 91’inde (%45,3) Marsh 3b, 11’inde (%5,5) Marsh 3c ile uyumluydu. 192 olguda (%95,5)
DTGA ≥100 IU/ml idi. Güçlü DTGA pozitifliği (DTGA ≥100 IU/ml) saptanan olguların %96,8’nin duodenum
histolojisi Marsh 3 (villöz atrofi) ile uyumluydu. Marsh 3c ile güçlü pozitif DTGA arasında yapılan korelasyon
analizinde pozitif yönde, istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r=0,232; p=0,001).
Sonuç: Bu çalışma güçlü pozitif DTGA düzeylerinin (≥100 IU/ml) neredeyse her zaman Marsh 3 duodenal
histopatolojik değişikliklerle beraber olduğunu göstermiştir. Biyopsi yapılmadan çölyak hastalığı tanısının
konulması eşlik eden bazı hastalıkların atlanmasına neden olabilir; fakat seçilmiş bazı olgularda çocuk gastroenteroloji
uzmanları tarafından endoskopi yapılmadan da çölyak hastalığı tanısı konulabilir.

Anahtar Kelimeler

ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI TANISINA YÖNELİK FARKLI BİR YAKLAŞIM, A Different Approach to The Diagnosis of Celiac Disease in Children, ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI TANISINA YÖNELİK

Kaynakça

• 1. Marietta EV, David CS, Murray JA. Important Lessons Derived from Animal Models of Celiac Disease. J Inter Review of Immunology. 2011;30(4):197-206.
• 2. Branski D, Fasano A, Troncone R. Latest developments in the pathogenesis and treatment of celiac disease. J Pediatr. 2006;149(3):295-300.
• 3. Balamtekin N. Çölyak Hastalığı ve Diğer Enteropatiler. In: Özen H, Yüce A, Gürakan F, Saltık Temizel İN, Demir H Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme. 3.baskı İstanbul: Akademi Yayınevi, 2016. p.71-80.
• 4. Husby S, Koletzko S, Korponay-Szabó I, Kurppa K, Mearin ML, Ribes-Koninckx C, et al. European Society Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition Guidelines for Diagnosing Coeliac Disease 2020. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2020;70(1):141-56.
• 5. Rewers M. Epidemiology of celiac disease: What are the prevalence,incidence, and progression of celiac disease? Gastroenterol. 2005;128(4):47-51.
• 6. Dieterich W, Ehnis T, Bauer M, Donner P, Volta U, Riecken EO, et al. Identification of tissue transglutaminase as the autoantigen of celiac disease. Nat Med. 1997; 3(7):797–801.
• 7. Watkins RD, Zawahir S. Celiac Disease and Nonceliac Gluten Sensitivity. Pediat Clin N. 2017;64(3):563-76.
• 8. Oberhuber G, Granditsch G, Vogelsang H. The histopathology of celiac disease: time for a standardized report scheme for pathologist. Eur J Gastroenterol Hepatol. 1999;11(10):1185-94.
• 9. Rubio-Tapia A, Hill ID, Kelly CP, Audrey HC, Joseph AM. Diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2013;108:656-76.
• 10. Jinnifer J, Loveridge-Lenza B, Horvath K.Celiac Disease in Children. Pediat Clin N. 2021;68(6):1205-21.