ADÖLESANLARIN FİZİKSEL AKTİVİTE SEVİYELERİ İLE OBEZİTE FARKINDALIK DÜZEYLERİ VE BESLENME DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 3, 185 - 193, 25.12.2019

Elif Yüksel Mustafa Akıl

Öz

Bu çalışmada, adölesanların fiziksel aktivite seviyeleri ile obezite farkındalık ve beslenme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 14-17 yaş grubu 1145’i (%58.2) kadın ve 821’i (%41.8) erkek olmak üzere toplam 1966 kişilik çalışma grubu ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Fiziksel Aktivite Soru Formu (FAS), Beslenme Davranışı için Üç Faktörlü Yeme Ölçeği (ÜFYÖ) ve Obezite Farkındalık Ölçeği (OFÖ) kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, fiziksel aktivite ölçeği için 𝑥̅=18.01±5.95 puanı elde edilmiştir. Katılımcılar toplam obezite farkındalık düzeyinde 𝑥̅=56.28±9.90 puan, ölçeğin alt boyutları değerlendirildiğinde; Obezite farkındalık boyutu için 𝑥̅=21.70±4.14; Beslenme farkındalık boyutu için 𝑥̅=19.87±4.02; Fiziksel aktivite farkındalık boyutu için 𝑥̅=14.71±3.08 puan elde etmiştir. Katılımcılar beslenme davranışları ölçeğinden 𝑥̅=43.75±8.01 puan almıştır. Ölçeğin alt boyutları incelendiğinde; Kontrolsüz yemek yeme davranışı için 𝑥̅=12.24±3.59; Duygusal yemek yeme davranışı için 𝑥̅=6.49±3.01 puan elde edilmiştir. Bilinçli olarak yemek yemesini kısıtlama davranışı için 𝑥̅=15.92±4.46; Açlığa duyarlılık davranışı için 𝑥̅=9.10±3.51 puan elde edilmiştir. Ayrıca, fiziksel aktivite seviyeleri ile obezite farkındalık düzeyleri arasında, fiziksel aktivite seviyeleri ile beslenme davranışları alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.05). Sonuç olarak; adölesanların fiziksel aktivite seviyelerinin düşük olduğu, Obezite farkındalıklarının yüksek ancak beslenme davranışlarının olumsuz olduğu söylenebilir. Ayrıca fiziksel aktivite seviyeleri obezite farkındalık ve beslenme davranışlarını olumlu yönde etkileyebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adölesan, Fiziksel Aktivite, Beslenme, Obezite

Kaynakça

• World Health Organization. (1998). The Second Decade: Improving adolescent health and development. WHO, Department of Child and Adolescent Health and Development, Geneva: Programme Brochure.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Kamu kurumları araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı. Ankara. 2014. Akman M., Tüzün S., Ünalan P. (2014). Adölesanlarda sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite durumu. Nobel Medicus. 8(1), 24-29.
• Özütürker S., Özer B., (2016). Erzincan Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve antropometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(2), 63-74.
• Ardıç F. (2014). Egzersiz reçetesi. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation. 60(2), 1- 8.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2014). Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi. 2, 9402, Ankara
• Top E., Akıl M., Aydın N. (2018). The effects of the taekwondo training on children’s strengthagility and body coordination levels. Journal of Teaching Research and Media in Kinesiology. 1(1), 1-10.
• Top E., Akıl M. (2018). Effects of a 3-month recreative exercise applied to individuals with intellectual disability on their electromyogram (EMG) variations and balance performance. International Journal of Developmental Disabilities. 64(4-5), 282-287.
• Top E., Çelenk Ç., Marangoz İ., Aktuğ ZB., Yılmaz T., Akıl M. (2018). The effect of somatotype characteristics of athletes on the balance performance. Journal of Education and Learning. 7(5), 174-180.
• Akıl M., Çelenk Ç., Aktuğ ZB., Marangoz İ., Yılmaz T., Top E. (2016). The effect of lower extremity masses and volumes on the balance performance of athlete. Biomedical Research. 27(3), 877-882.
• Çagri Ç., Marangoz I., Aktug ZB., Top E., Akil M. (2015). The effect of quadriceps femoris and hamstring muscular force on static and dynamic balance performance. International Journal of Physical Education, Sports and Health. 2(2), 323-325.
• Baltaci AK., Mogulkoc R., Akil M., Bicer M. (2016). Selenium Its metabolism and relation to exercise. Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences. 29(5), 1719-1725.
• Sivrikaya A., Aki M., Bicer M., Kiliç M., Baltaci AK., Mogulkoc R. (2013). The effect of selenium supplementation on elements distribution in liver of rats subject to strenuous swimming. Bratislava Medical Journal Bratislavske Lekarske Listy. 114(1), 12-14.
• Bicer M., Akil M., Baltaci AK., Mogulkoc R., Sivrikaya A., Akkus H. (2012). Protective effect of melatonin on lipid peroxidation in various tissues of diabetic rats subjected to an acute swimming exercise. Bratislava Medical Journal-Bratislavske Lekarske Listy. 113(12), 698-701.
• Top E., Akıl M., Akyüz M. (2018). Investigation of the children’s motives for partıcipating in sports and the difficulties they experience. Acta Kinesiologica. 12(2), 36-44.
• Top E., Akıl M. (2018). Effects of the sports on the personality traits and the domains of creativity. World Journal of Education. 8(3), 56-64.
• Barlow SE. (2007). Expert committee recommendations regarding the prevention, assessment, and treatment of child and adolescent overweight and obesity: summary report. Pediatrics. 120(4), 164–192.
• Whitlock EP., O’Connor EA., Williams SB., Beil TL., Lutz KW. (2010). Effectiveness of weight management interventions in children: a targeted systematic review for the USPSTF. Pediatrics. 125(2), 396-418.
• Döring N., Hansson LM., Andersson ES., Bohman B., Westin M., Magnusson M., Larsson C., Sundblom E., Willmer M., Blennow M., Heitmann BL., Forsberg L., Wallin S., Tynelius P., Ghaderi A., Rasmussen F. (2014). Primary prevention of childhood obesity through counselling sessions at Swedish child health centres: design, methods and baseline sample characteristics of the primrose clusterrandomised trial. BM Public Health. 14(1), 335.
• Lakshman R., Mazarello Paes V., Hesketh K., O'Malley C., Moore H., Ong K., Griffin S., van Sluijs E., Summerbell C. (2013). Protocol for systematic reviews of determinants/correlates of obesity-related dietary and physical activity behaviors in young children (preschool 0 to 6 years): evidence mapping and syntheses. Systematic Reviews. 2(1), 28.
• Galczak-Kondraciuk A., Stempel P., Czeczelewski J. (2018). Assessment of nutritional behaviours of children aged 7-12 attending to primary schools in Biala Podlaska, Poland. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 69(1), 71-77.
• Beam W., Adams G. (2013). Egzersiz Fizyolojisi. (K. Özer, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. 1-2, 258, 275-284.
• Crocker PRE., Bailey DA., Faulkner RA., Kowalski KC., McGrath R. (1997). Measuring general levels of physical activity: preliminary evidence for the physical activity questionnaire for older children. Medicine and Science in Sports and Exercise. 29(10), 1344-1349.
• Kowalski K., Crocker P., Donen R. (2004). The physical activity questionnaire for older children (PAQ-C) and adolescents (PAQ-A) manual. https:// www. researchgate.net/ publication/228441462.
• Sert ZE., Temel AB. (2014). İlköğretim öğrencileri için fiziksel aktivite soru formunun türk toplumuna uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 7(2), 109-114.
• Allen A. (2011). Effects of education al intervention on children's knowledge of obesity risk factors. Carroll College, Phd Thesis.
• Kafkas ME., Özen G. (2014). The Turkish adaptation of the obesity awareness scale: a validity and reliability study. Inonu University Journal of Physical Education and Sport Sciences. 1(2), 1-15.
• Stunkard AJ., Messick S. (1985). The three-factor eating questionnaire to measure dietary restraint, disinhibition and hunger. J Psychosom Res. 29, 71-83.
• Kıraç D., Kaspar EÇ., Avcılar T., Çakır ÖK., Ulucan K., Kurtel H., Deyneli O., Güney Aİ. (2015). Obeziteyle ilişkili beslenme alışkanlıklarının araştırılmasında yeni bir yöntem “Üç Faktörlü Beslenme Anketi”. Clinical and Experimental Health Sciences. 5(3), 162-169.
• Bös K., Heel J., Romahn N. (2002). Untersuchungen zur motorik im rahmen des kindes-und jugendgesundheitssurveys. Gesundheitswesen. 65(1), 80-87.
• Thompson JL., Davis SM., Gittelsohn J., Going S., Becenti A., Metcalfe L., Stone E., Harnack L., Ring K. (2001). Patterns of physical activity among american ındian children: an assesment of barriers and sports. Journal of Community Health. 26(6), 423-445.
• Benjamin HJ., Glow KM. (2003). Strength training for children and adolescents. Physician & Sports medicine. 31(9), 19-26.
• Simons-Morton BG., Taylor WC., Huang IW. (1994). Validity of the physical activity ınterview and caltrac with preadolescent children. Research Quarterly for Exercise and Sport. 65(1), 84-88.
• Kriemler S., Meyer U., Martin E., van Sluijs EM., Andersen LB., Martin BW. (2011). Effect of school based interventions on physical activity and fitness in children and adolescents: a review of reviews and systematic update. British Journal of Sports Medicine. 45(11), 923-930.
• Hallal PC., Andersen B., Bull FC., Guthold R., Haskell W., Ekelund U., Lancet Physical Activity Series Working Group. (2012). Global physical activity levels: surveillance progress, pitfalls, and prospects. The Lancet. 380(9838), 247-257.
• Bower JK., Hales DP., Tate DF., Rubin DA., Benjamin SE., Ward DS. (2008). The childcare environment and children’s physical activity. American Journal of Preventive Medicine. 34(1), 22-29.
• Sandercock G., Angus C., Barton J. (2010). Physical activity levels of children living in different built environments. Journal of Preventive Medicine. 50, 193-198.
• Bellows L., Silvernail S., Caldwell L., Bryant A., Kennedy C., Davies P., Anderson J. (2011). Parental perception on the efficacy of a physical activity program for preschoolers. Journal of Community Health. 36(2), 231-237.
• Blanchard C., Shilton T., Bull F. (2013). Global advocacy for physical activity (gapa): global leadership towards a raised profile. Global Health Promotion. 20(4), 113-12.
• Janssen I., Katzmarzyk PT., Boyce WF., Vereecken C., Mulvihill C., Roberts C., Currie C., Pickett W. (2005). Health behaviour in school-aged children obesity working group. comparison of overweight and obesity prevalence in school-aged youth from 34 countries and their relationships with physical activity and dietary patterns. Obesity Reviews. 6(2), 123-32.
• Simsek E., Akpinar S., Bahcebas T., Senses DA., Kocabay K. (2008). The prevalence of overweight and obese children aged 6–17 years in the west black sea region of Turkey. International Journal of Clinical Practice. 62(7), 1033-1038.
• Akil M., Top E. (2019). Obesity awareness and nutrition behavior of children students in Uşak province, republic of Turkey. Jurnal Gizi dan Pangan (Journal of Nutrition and Food). 14(1), 1-8.
• Lytle L. (2009). School-based interventions: where do we go next?. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 163(4), 388-389.
• Scaglioni S., Salvioni M., Galimberti C. (2008). İnfluence of parental attitudes in the development of children eating behaviour. British Journal of Nutrition. 99(1), 22-25.
• Stock S., Miranda C., Evans S., Plessis S., Ridley J., Yeh S., Chanoine JP. (2007). Healthy buddies: a novel, peer-led health promotion program for the prevention of obesity and eating disorders in children in elementary school. Pediatrics. 120(4), 1059-1068.