ORTA YAŞ BİREYLERDE FİZİKSEL AKTİVİTE DÜZEYİNİN VE SPOR GEÇMİŞİNİN KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞUNA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 3, 540 - 552, 10.12.2020

Tunç İlçin Serkan Hazar

Öz

Bu araştırma, orta yaş bireylerde fiziksel aktivite düzeyinin ve spor geçmişinin, spor alt yapısı olan ve sedanter yaşam süren bireylerin kemik mineral yoğunluğu (KMY) üzerindeki etkisini araştırmaktır. Araştırma kapsamında kemik mineral yoğunluk ölçümleri Bitlis Tatvan Devlet Hastanesi’nde tarama modeline uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma; 40-55 yaş aralığında yer alan, geçmişte lisanslı olarak spor yapmış ve geçmişte sedanter yaşam süren orta yaş gönüllü erkek bireyler ile sınırlı tutulmuştur. Toplam 20 spor yapan ve 20 spor yapmayan olmak üzere 40 katılımcının KMY ölçümleri Bitlis Tatvan Devlet Hastanesi’nde Dual enerji X-ışını absorptiometri (MEDILINK marka MEDİX90 model) cihazı ile yapılmıştır. Verilerin normallik sınaması Skewness (çarpıklık) ve Kurtosis (baskınlık) testleri ile edilmiştir. Normal dağılım göstermeyen verilerde non-parametrik testler kullanılmıştır. Grupların değerlerinin karşılaştırılmasında Mann-Whitney U testi, test yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya bakıldığında katılımcıların yaş ortalaması 45,125±5,772, en küçük değeri 39, en büyük değerin ise 55 olduğu görülmektedir. Çalışma incelendiğinde boy ortalaması 175,500±6,908, en küçük değeri 163, en büyük değeri ise 185 olarak görülmektedir. Yine aynı tablo incelendiğinde katılımcıların ağırlık ortalaması 83,687±8,600, en küçük değeri 62, en büyük değeri 95 olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada spor geçmişi ile KMY’a ait bazı değişkenleri arasındaki fark ele alınmıştır. Tablo incelendiğinde spor geçmişi ile sol femur BMD (g/cm2 ) (p=,014), sol femur BMC (gr) (p=,016), sol femur T skor (p=,016), sol femur Z skor (p=,029), spina BMD (gr/cm2) (p=,011), spina BMC (gr) (p=,013), spina T skor (p=,019), haftalık kalori (gr) (p=,001) değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Sol femur alan, spina ALAN, spina Z skor, MET dk./hafta, vücut kitle indeksi alt boyutları arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmemiştir. Sonuç olarak; yapılan bu araştırmada iki farklı (spor geçmişi olan ve olmayan) gurup yer almıştır. Bireylerin KMY incelenmiş olup, spor geçmişi olan bireylerin KMY’nun sedanter yaşam süren bireylerin KMY’dan daha iyi olduğu belirlenmiştir. Bu da spor geçmişinin KMY üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

sporcu,, egzersiz,, sedanter

Destekleyen Kurum

Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi

Proje Numarası

625543

Teşekkür

Niğde Spor Bilimleri Dergisi yönetimine özverili çalışmalarından dolayı teşekkür ederim.

ORTA YAŞ BİREYLERDE FİZİKSEL AKTİVİTE DÜZEYİNİN VE SPOR GEÇMİŞİNİN KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞUNA ETKİSİ

Öz

Bu araştırma, orta yaş bireylerde fiziksel aktivite düzeyinin ve spor geçmişinin, kemik mineral yoğunluğuna etkisini araştırmaktır. Araştırma kapsamında kemik mineral yoğunluk ölçümleri Bitlis Tatvan Devlet Hastanesi’nde tarama modeline uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma; 40-55 yaş aralığında yer alan, geçmişte lisanslı olarak spor yapmış ve geçmişte spor yapmamış orta yaş gönüllü erkek bireyler ile sınırlı tutulmuştur. Toplam 20 spor yapan ve 20 spor yapmayan olmak üzere 40 katılımcının KMY ölçümleri Bitlis Tatvan Devlet Hastanesi’nde Dual enerji X-ışını absorptiometri (MEDILINK marka MEDİX90 model) cihazı ile yapılmıştır. Araştırma analizleri için SPSS 24.00 istatistiksel paket programı kullanılmıştır. Değişkenler aritmetik ortalama, standart sapma, minimum-maksimum değerleri ile birlikte verilmiştir. Verilerin normallik sınaması Skewness (çarpıklık) ve Kurtosis (baskınlık) testleri ile edilmiştir. Normal dağılım göstermeyen verilerde non-parametrik testler kullanılmıştır. Grupların değerlerinin karşılaştırılmasında Mann-Whitney U testi, test yöntemi kullanılmıştır. Yapılan testlerde anlamlılık düzeyi (p<0,05) olarak alınmıştır.
Sonuç olarak; yapılan bu araştırmada iki farklı (spor geçmişi olan ve olmayan) gurup yer almıştır ve bireylerin KMY incelenmiş olup, spor geçmişinin ve sedanter yaşamın KMY üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Egzersiz, Sporcu, Sedanter

Anahtar Kelimeler

egzersiz,, sporcu,, sedanter

Proje Numarası

625543

Kaynakça

• 1. Canikli A., Kaldırımcı M. (2007). Bayan ve erkek sporcular ile sedanterlerde sigaranın kemik mineral yoğunluğu üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 39-47.
• 2. Christodolou C., Cooper C. (2003). What is osteoporosis. Pastgraduate Medical Journal. 79(929), 133-138.
• 3. Friedlander AL., Genant HK., Sadovvsky S., Byl NN., Gluer CC. (1995). A two-year program of aerobics and weight training enhances bone mineral density of young women. Journal of Bone and Mineral Research. 10, 574-585.
• 4. Grimston SK., Willows ND., Hanley DA. (1993). Mechanical loading regime and its relationship to bone mineral density in children. Medicine & Science in Sports & Exercise. 25, 1203-1210.
• 5. Hazar K., Akyol H. (2019). Elit düzey kayaklı koşucularda bir yıllık antrenman periyodunun bazı vücut kompozisyonları ve VO2 max değerlerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 21(3), 34-44.
• 6. Heinonen A., Oja P., Kannus P., Sievanen H., Haapasalo H., Manttari A., Vuori I. Bone mineral density in female athletes representing sports with different loading characteristics of the skeleton. Bone. 17(3), 197-203.
• 7. Karaca A., Ergen E., Koruç Z. (2000). Fiziksel aktivite değerlendirme anketi (FADA) güvenirlik ve geçerlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi. 11, 17-28.
• 8. Kelley GA., Kelley KS. (2006). Exercise and bone mineral density at the femoral neck in postmenopeusal women: A meta-analysis of controlled clinical trials with individual patient data. American Journal of Obstetrics & Gynecology. 194(3), 760-767.
• 9. Larcos G., Baillon LG. (1998). An evaulation of bone mineral density in Australian women of Asian descent. Ausralas Radiology. 42(1), 341-343.
• 10. Marcus R., Drinkwater B., Dalsky G. (1992). Osteoporosis and exercise in women. Med. Sci. Sports and Exercise. 24, 301-307.
• 11. Markou KB., Theodoropoulou A., Tsekouras A., Vagenakis AG., Georgopoulos NA. (2010). Bone acquisition during adolescence in athletes. Annals of the New York Academy of Sciences. 1205(1), 12-16.
• 12. Nichols DL., Sanborn CF., Bonnick SL., Gench B., Marco N. (1995). Relationship of regional body composition to bone mineral density in college females. Medicine & Science in Sports & Exercise. 27, 178-182.
• 13. Rubin C., Gross T., Donahue H., Guliac F., McLeod K. (1994). Physical and environmental influences on bone formation. In: Bone Formation and Repair.
• 14. Rutherford OM. (1997). Bone density and physical activity. Proceedings of the Nutrition Society. 56(1), 967-975.
• 15. Scane AC., Francis RM., Sutcliffe AM., Francis MJ., Rawlings DJ., Chapple Cİ. (1999). Case-control study of the pathogenesis and sequelae of symptomatic vertebra/ fractures in men. Osteoporos International. 9, 91-97.
• 16. Taaffe DR., Snow-Harter C., Connolly DA., Robinson TL., Brown MD., Marcus R. (1995). Differential effects of swimming versus weight-bearing activity on bone mineral status of eumenorrhcic athletes. Journal of Bone and Mineral Research. 10, 586- 593.
• 17. Vuori I. (2004). Physical inactivity is a cause and physical activity is a remedy for major public health problems. Kinesiology. 36(2), 123- 153.
• 18. Vural Ö., Eler S., Atalay GN. (2010). Masa başı çalışanlarda fiziksel aktivite düzeyi ve yaşam kalitesi ilişkisi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 8(2), 69-75.
• 19. Welten DC., Kemper HC., Post GB., van Mechelen W., Twisk J., Lips P., Teule GJ. (1994). Weight bearing activity during youth is a more important factor for peak bone mass than calcium intake. Journal of Bone and Mineral Research. 9, 1089-1096.
• 20. Hazar K., Gürsoy R., Çullu N. (2020). Investigation of bone mineral density levels of adult ındividuals in different professional groups sedentary people and the same age group athletes. Advances in Physical Education. 10, 251-261.
• 21. Savcı S., Öztürk M., Arıkan H., İnce DE., Tokgözoğlu L. (2006). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 34, 166-172.
• 22. Suominen H. (1993). Bone mineral density and long term exercise. Sports Medicine. 16(5), 316-330.
• 23. Tsuji S., Tsunoda N., Yata H., Katsukawa F., Onishi S., Yamazaki H. (1995). Relation between srip strength and radial bone mineral density in young athletes. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 76, 234- 238.
• 24. Tüzün F. (2003). Osteoporoza genel bakış, kemik eklem, kadında osteoporoz ve kemik kalitesi. İstanbul.
• 25. Valimaki MJ., Karkkainen M., Lamberg C. (1994). Exercise, smoking and calcium intake during adolescence and early adulthood as determinants of peak bone mass, British Medical Journal. 309(1), 230-235.
• 26. Öztürk M. (2005). Üniversitede Eğitim öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenilirliği ve fiziksel aktivite düzeyinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• 27. Birol L. (1997). Hemşirelik süreci. 3. Baskı, Etki matbaacılık yayıncılık Ltd. Şti. İzmir, 96-103.
• 28. Spotun kemik mineral yoğunluğu üzerindeki olumlu etkileri. http://www.spormerkezim.com/index.php/ home/766-sporun-100-faydasi. [Erişim tarihi: 17.03.2020]