DETERMINATION OF HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIORS OF ACADEMIC STAFF WORKING AT NİĞDE ÖMER HALİSDEMİR UNIVERSITY

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 3, 482 - 496, 23.12.2024

Osman Çalışkan , Emin Süel

Öz

The research was conducted descriptively in order to reveal the healthy lifestyle behaviors of academic staff working at Niğde Ömer Halisdemir University and the factors affecting these behaviors. The universe of the research consists of individuals working as academic staff at Niğde Ömer Halisdemir University. The universe was accepted as a sample without selecting the sample, and a total of 392 academic staff, 162 of whom were female and 230 were male, who volunteered to participate in the research. The data were collected between July and December 2023. The personal information form created by the researcher was used to determine the demographic characteristics of the participants, and the Healthy Lifestyle Behaviors Scale-II was used to determine healthy lifestyle behaviors. SPSS 25.0 program was used to evaluate the healthy lifestyle behaviors of academic staff. Shapiro and Kolmogorov-Smirnov tests were used to determine whether the data showed normal distribution, and since they showed normal distribution, they were evaluated with the Independent samples t test and Anova test. The significance level was accepted as p<0.05. As a result of statistical analysis, (SYBDII) scale total score was found as 132.08±20.24, sub-dimension scale scores were found as; health responsibility 21.42±4.80, physical activity 16.16±4.65, nutrition 21.15±4.32, spiritual development 27.99±4.09, interpersonal relations 25.47±4.47 and stress management 20.08±4.60. As a result, it was seen that the healthy lifestyle behaviors of academic staff were at a moderate level, it was seen that they received the highest score from spiritual development and the lowest score from physical activity sub-dimension. In addition, it was determined that the health responsibility and nutrition score averages were high in female participants, in physical activity, nutrition, stress management sub-dimensions in participants between the ages of 41-50, and in spiritual development sub-dimension in participants aged 51 and over.

Anahtar Kelimeler

Academics, health, healthy lifestyle behaviors

NİĞDE ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİNDE GÖREV YAPAN AKADEMİK PERSONELİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ

Öz

Araştırma, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi’nde görev yapan akademik personelin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve bu davranışları etkileyen faktörleri ortaya çıkarmak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi’nde akademik personel olarak görev yapan bireyler oluşturmaktadır. Örneklem seçilmeksizin evren örneklem olarak kabul edilmiş, araştırmaya gönüllü olarak katılan 162’si kadın, 230’u erkek olmak üzere toplam 392 akademik personele ulaşılmıştır. Veriler, Temmuz - Aralık 2023 tarihleri arasında toplanmştır. Katılımcıların demogrofik özelliklerinin belirlenebilmesi için araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenebilmesi için ise Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği- II kullanılmıştır. Akademik personelin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesinde SPSS 25.0 programı kullanılmıştır. Verilerin normal dağılım gösterip göstermedikleri Shapiro ve Kolmogorov-Smirnov testleri ile belirlenmiş ve normal dağılım gösterdikleri için Bağımsız örneklem t testi, Anova testi ile değerlendirilmiştir. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. İstatistiksel analiz sonucunda, (SYBDII) ölçeği toplam puanı 132,08±20,24, alt boyut ölçek puanları ise; sağlık sorumluluğu 21,42±4,80, fiziksel aktivite 16,16±4,65, beslenme 21,15±4,32, manevi gelişim 27,99±4,09, kişilerarası ilişkiler 25,47±4,47 stres yönetimide ise 20,08±4,60 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, akademik personelin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının orta düzeyde olduğu görülmüş, en yüksek puanı manevi gelişim, endüşük puanı fiziksel aktivite alt boyutundan aldıkları görülmiştür. Bunun yanında sağlık sorumluluğu ve beslenme puan ortalamasının kadın katılımcılarda, fiziksel aktivite, beslenme, stres yönetimi alt boyutlarında ise 41-50 yaş aralığındaki katılımcılarda, manevi gelişim alt boyutunda ise 51 ve üzerinde yaş aralığında olan katılımcılarda yüksek olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akademisyen, sağlık, sağlıklı yaşam biçimi davranışları

Etik Beyan

Makale olarak gönderdiğim“Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesinde Görev Yapan Akademik Personelin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi ” başlıklı bu çalışmada içeriğindeki bütün bilgilerin bilimsel ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu ve makale yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm.

Destekleyen Kurum

Her hangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Teşekkür

Makale çalışmamın yürütülmesi esnasında, çalışmalarıma yön veren, bilgi ve yardımlarını esirgemeyen ve bana her türlü desteği sağlayan danışman hocam Prof. Dr. Emin SÜEL’ e, verileri toplama aşamasında bana yardımcı olan Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesinde görev yapan değerli hocalarıma teşekkür ederim. Hayatım boyunca maddi ve manevi koruyuculuğumu üstlenen hakkın rahmetine kavuşan babam Davut ÇALIŞKAN’ ve rahmetli annem Zeynep ÇALIŞKAN’ a, dünyaya gelerek bize mutluluk veren kızım Zeynep ÇALIŞKAN’a teşekkurlerimi sunarım.

Kaynakça

• Ünalan D., Şenol V., Öztürk AV., Erkorkmaz Ü. (2007). Meslek Yüksekokullarının sağlık ve sosyal programlarında öğrenim gören öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve öz-bakım gücü düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 14(2), 101-109.
• Owens L. (2006). The relationship of health locus of control, self efficacy, health literacy and health promoting behaviors in older adults. A dissertation presented fort he doctor of philosophy decree The University of Memphis.
• World health organization (WHO). (2023). Cardiovascular diseases (CVDs). https://www.who.int/health-topics/cardiovascular-diseases#tab=tab_1 [Erişim tarihi: 10. 11. 2023].
• Özvarış ŞB, (2006). Sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme, Halk sağlığı temel bilgiler. Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Ankara.
• Pender NJ, (1987). Health promoting in nursing practice., 2. Basım. Norwalk, California.
• Can M. (2021). Üniversite öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının sigara kullanımına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi. Malatya.
• Stanhope M., Lancaster J. (2000). Community health nursing, process and practice for promoting health. Mosby year book. USA. 578-59.
• Bahar Z., Beşer A., Gördes N., Ersin F., Kıssal A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 12(1), 1-12.
• Öner B. (2021). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde görev yapan akademik personelin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van.
• Sezer A., Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 17 (3), 165- 170.
• Altınok FC. (2019). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlık durumu ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Gürsel N., Özbey S., Güzel P. (2016). Öğretim elemanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi. International Journal of Social Science Research. 5(2), 10-25.
• Aksoy M. (2018). Gebe kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Topcu M., Zorlu S. (2021). Sağlık çalışanlarının nargile içme profilleri, nargilenin sağlığa olan etkilerine yönelik algıları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Bağımlılık Dergisi. 22(4), 432-446.
• Wei CN., Harada K., Ueda K., Fukumoto K., Minamoto K., Ueda A. (2012). Assessment of health-promoting lifestyle profile in Japanese university students. Environmental Health and Preventive Medicine. 17, 222–227.
• Ulla Dı´Ez SM., Pe´ Rez-Fortıs A. (2009). Socio-demographic predictors of health behaviors in Mexican college students. Health Promotion International. 25(1), 85-93.
• Mašina T., Madžar T., Musil V., Milošević M. (2017). Differences in health promoting lifestyle profile among croatian medical students according to gender and year of study. Acta Clinica Croatica. 56, 84-91.
• Kahraman SM. (2022). Yozgat şehir hastanesinde çalışan sağlık çalışanlarının COVID-19 pandemi döneminde sağlığı geliştirme davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Esntitüsü. Yozgat.
• Çalışkan Z., Saykılı S. (2020). İl sağlık müdürlüğü çalışanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve antropometrik ölçümlerinin belirlenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 9 (2), 1-12.
• Tatar M. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Kırıkkale.
• Karakoç A. (2006). Sınıf öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve bu davranışları etkileyen bazı faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi. Sivas.
• Türkan A., Uçar H. (2014). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 1(2), 53- 67.
• Türkol E., Güneş G. (2012). İnönü üniversitesi tıp fakültesi hastanesi’nde ihtisas yapan asistanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 19(3), 159-166.
• Kuşdemir CD. (2015). Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Yüksek Lisan Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• İmer A. (2013). Üniversitede görev yapan idari personelin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Yüksek Lisan Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı. Gaziantep.
• Elik B. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin akıllı telefon ve internet bağımlılığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas.
• Büyükünal SK., Yiğit Z., İnci Y., Şakar FŞ., Ersü DÖ. (2019). Kardiyovasküler hastalık tanısı almış hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 12(1), 22-31.
• Kara Esen B. (2022). Tıp fakültesi öğrencilerinde çocukluk çağı olumsuz yaşantılarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisinin değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı. İstanbul.
• Uçar B. (2021). Eczacıların sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Journal of Current Nursing Research. 1(2), 68-79.
• Yalçınkaya M., Özer FG., Karamanoğlu AY. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Koruyucu Hekimlik Bülteni. 6(6), 409.
• Aktif yaşam derneği türkiye toplumun fiziksel aktivite düzeyi araştırması (2010). https://aktifyasam.org.tr/pdf/fiziksel-aktivite-arastirmasi-raporu.pdf. [Erişim tarhi: 10. 02. 2024].
• Güner İC., Demir F. (2006). Ameliyathane hemşirelerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 9(3), 17-25.
• Bostan N., Beşer A. (2017). Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 14(1), 38-44.