AN INVESTIGATION OF PERSONALITY TRAITS AND THRILL-SEEKING BEHAVIORS IN SNOWBOARDERS AND SKIERS

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 3, 466 - 481, 23.12.2024

Nazike Şimal Kurşun , Serkan Hazar , Burhan Özkurt

Öz

In this study, it was aimed to examine the personality traits and thrill-seeking behaviors of snowboard and ski athletes. The study was conducted on a voluntary basis with a relational research design from quantitative research approaches. The research data were obtained from a total of 301 athletes (164 male, 137 female) participating in snowboarding, skiing and cross-country skiing in different provinces of Turkey. Personal information form, ten-item personality scale and thrill seeking scale related to skiing and snowboarding were used as data collection tools. Convenience sampling method was used for sample selection and online survey method via Google Form was preferred for data collection. The data obtained were evaluated using SPSS 22 and AMOS programs. Arithmetic mean, standard deviation, percentage, frequency, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), Pearson Correlation and Regression tests were used to analyze the data. Total Cronbach Alpha internal consistency reliability coefficients of the scales used were calculated. The findings of the study revealed that there were significant differences and relationships between the participants' personality traits and thrill-seeking behaviors. According to the results obtained, significant differences were found according to gender, regular sports practice and age groups. Men had higher scores in novelty seeking and risk-taking behaviors, and those who regularly practiced sports had higher extraversion, novelty seeking and risk-taking behaviors.

Anahtar Kelimeler

Personality, skiing, snowboarding, thrill seeking

SNOWBOARD VE KAYAKÇILARDA KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE HEYECAN ARAMA DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmada, snowboard ve kayak sporcularının kişilik özellikleri ile heyecan arama davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel araştırma yaklaşımlarından ilişkisel araştırma deseni ile gönüllülük esasına dayalı olarak yürütülmüştür. Araştırma verileri, Türkiye'nin farklı illerinde snowboard, kayak ve kayaklı koşu yapan toplam 301 sporcu (164 erkek, 137 kadın) katılımcıdan elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak, kişisel bilgi formu, on maddeli kişilik ölçeği ve kayak ve snowboarda ilişkin heyecan arama ölçeği kullanılmıştır. Örneklem seçiminde kolayda örnekleme yöntemi, verilerin toplanmasında ise Google Form üzerinden çevrimiçi anket yöntemi tercih edilmiştir. Elde edilen veriler, SPSS 22 ve AMOS programları kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde, frekans, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon ve Regresyon testlerinden faydalanılmıştır. Kullanılan ölçeklerin toplam Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayıları hesaplanmıştır. Araştırma bulguları, katılımcıların kişilik özellikleri ile heyecan arama davranışları arasında anlamlı farklılıklar ve ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Elde edilen sonuçlara göre, cinsiyet, düzenli spor yapma durumu ve yaş gruplarına göre önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Erkeklerin yenilik arayışı ve risk alma davranışlarında daha yüksek puanlar aldığı, düzenli spor yapanların daha yüksek dışadönüklük, yenilik arayışı ve risk alma davranışları sergilediği belirlenmiştir. Ayrıca, katılımcıların kişilik özellikleri ile heyecan arama davranışları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuş ve kişilik özelliklerinin heyecan arama davranışlarını olumlu yönde etkilediği gözlemlenmiştir. Bu bulgular, spor psikolojisi literatüründe kişilik özelliklerinin bireylerin risk alma ve yenilik arama eğilimleri üzerindeki etkisine dair daha kapsamlı çalışmalar yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

kişilik, heyecan arama, kayaklıkoşu, snowboard, kayak

Kaynakça

• Akkuş G., Güçtemur S. (2021). Yalnızçam Uğurludağ kış sporları turizm merkezinin potansiyeli ve bölge ekonomisine etkisine yönelik paydaş görüşlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. (30), 309-330.
• Aktaş BS. (2024). Performans sporunda zihinsel antrenman ve alp disiplini kayağı. Özgür Yayınları.
• Zuckerman M. (1994). Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking. New York: Cambridge University Press.
• Costa PT., Jr., McCrae RR. (1992). NEO-PI-R: Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
• Horzum MB., Ayas T., Padır MA. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya University Journal of Education. 7(2), 398-408.
• Goldberg LR. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment. 4, 26–42.
• Atak H. (2013). On-maddeli kişilik ölçeği’nin Türk kültürü’ne uyarlanması. Nöropsikiyatri Arşivi. 50, 312-319.
• Yazgan İnanç B., Yerlikaya EE. (2022). Kişilik kuramları. 18. Baskı. Pegem Yayıncılık.
• Altın Y. (2024). Sporda prososyal ve antisosyal davranışları etkileyen kişilik, motivasyon ve ahlaktan uzaklaşma faktörlerinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zuckerman M. (2007). Sensation seeking and risky behavior. Washington, DC: American Psychological Association.
• Bołdak A., Guszkowska M. (2016). Sensation seeking as one of the motivating factors for performing skydiving. Polish Journal of Sport and Tourism. 23(2), 94-98.
• Lapsekili N., Uzun Ö., Ak M. (2010). Obsesif kompulsif bozukluk olgularında heyecan arama davranışı. Klinik Psikiyatri Dergisi. 170-176.
• Masson M., Lamoureux J., de Guise E. (2020). Self-reported risk-taking and sensation-seeking behavior predict helmet wear amongst Canadian ski and snowboard instructors. Canadian Journal of Behavioural Science / Revue canadienne des sciences du comportement. 52(2), 121–130.
• Zuckerman M., Eysenck SB., Eysenck HJ. (1978). Sensation seeking in England and America: Cross-cultural, age, and sex comparisons. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 46(1), 139.
• Zuckerman M., Aluja A. (2015). Measures of sensation seeking. Cambridge, MA: Academic Press.
• Oflaz M. (2021). Yenilik arayışı, heyecan arayışı, risk algısı ve tereddüdün karar verme tarzına etkisi: Kamp yapan yerli ziyaretçiler örnekleminde incelenmesi. Doktora Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Fraenkel JR., Wallen NE., Hyun HH. (2012). How to Design and evaluate research in education. 8. Baskı. New York: McGraw-Hill.
• Gosling SD., Rentfrow PJ., Swann Jr WB. (2003). A very brief measure of the Big-Five personality domains. Journal of Research in Personality. 37(6), 504-528.
• Thomson CJ., Morton KL., Carlson SR., Rupert JL. (2012). The contextual sensation seeking questionnaire for skiing and snowboarding (CSSQ-S) development of a sport specific scale. International Journal of Sport Psychology. 43(6), 503-521.
• Dinç SC., Demircan M. (2019). Kayak ve snowboarda ilişkin heyecan arama ölçeği (KSİHAÖ): Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences-IJSETS, 5(3), 107-118.
• George D., Mallery P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference. 14. Baskı. New York: Routledge.
• Karagöz Y. (2019). SPSS-Amos-Meta uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Yayıncılık.
• Köklü N., Büyüköztürk Ş., Çokluk Ö. (2023). Sosyal bilimler için istatistik. 27. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Altunışık R., Coşkun R., Bayraktaroğlu S., Yıldırım E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya Yayıncılık.
• Büyüköztürk Ş., Çokluk-Bökeoğlu Ö., Köklü N. (2011). Sosyal bilimler için istatistik. 7. Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yavaş Tez Ö., Esentaş Deveci M. (2022). Kayak ve snowboarda ilişkin heyecan arayışının akış durumuna etkisi: Cinsiyetin düzenleyici rolü. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi. 6(1), 30-45.
• Bilgen H., Yüksel O. (2021). Kick boks sporcularının heyecan arayışı ve serbest zamanda algılanan özgürlük düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi. 13(2), 71-81.
• Dayıcan Y., Demiray E. (2021). Türkiye masa tenisi liglerinde oynayan sporcuların liderlik yönelimleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6(2), 257-268.
• Agilonu A., Baştuğ G., Mutlu TO., Pala A. (2017). Examining risk-taking behavior and sensation seeking requirement in extreme athletes. Journal of Education and Learning. 6(1), 330.
• Şar ŞN. (2016). Spor yapan yapmayan bireylerin psikolojik dayanıklılık ve kişilik özelliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Çimen K., Büyükbasmacı YE., Akgül E., Tazegül Ü. (2016). Comparing the social anxiety levels and communication skills of students at different secondary schools. International Journal of Physical Education, Sports and Health. 3(4), 296-298
• Budak C., Yılmaz C., Erail S. (2023). Spora bağlılık ve heyecan arama arasındaki ilişkinin kayaklı koşu ve biatlon sporcuları üzerinde incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi. 113-124.
• Beşikçi T., Dinç SC. (2022). Macera rekreasyonunda heyecan arayışı ve serbest zaman doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi: Çok hafif hava araçları (ÇHHA) pilot örneği. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 17(2), 289-309.
• Ulucan H., Bahadır Z. (2011). Haltercilerin kişilik özelliklerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 5(2), 175-183.
• Altınışık Ü., Çelik A. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin liderlik yönelimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 7(1), 225-236.
• Bayrakdaroğlu Y., Şenel E., Karakuş K. (2022). Çok yönlü liderlik ile duygu düzenleme arasındaki ilişki. Spor Eğitim Dergisi. 6(3), 228-239.
• Cengiz R., Güllü S. (2018). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin liderlik yönelimleri ve fiziksel saygı düzeylerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 3(4), 94-108.
• Kural B. (2022). Kaya tırmanıcıların kişilik özellikleri, öz yeterlilikleri ve heyecan arama davranışları. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi. 5(1), 516-530.
• Satıcı SA., Kayış AR., Yılmaz MF., Eraslan-Çapan B. (2019). Üniversite öğrencilerinde karanlık üçlü kişilik özellikleri ile dürtüsellik ve heyecan arama davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal. 9(54), 857-881.
• Dokuzoğlu G. (2023). Rekreasyonel amaçlı ekstrem spor faaliyetlerine katılan bireylerin kişilik özellikleri, risk alma ve heyecan arayışları ve ilişkili faktörler. Doktora Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabilim Dalı, Aydın.
• Zuckerman M. (2009). Sensation seeking. İçinde: Handbook of individual differences in social behavior. Leary MR., Hoyle RH. (Editör). New York, NY: The Guilford Press.
• Şimşek KY. (2011). Ekstrem ve geleneksel spor katılımcıları arasında duygu arama farklılıklarının karşılaştırılması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 5(2), 133-143.
• Munsey C. (2006). Frisky, but more risky. Monitor on Psychology. 37(7), 40.