The Relationship Between Job Satisfaction, Quality of Life and Burnout Concepts: A Research on Shopping Mall Employees

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 12, 31.05.2024

Şevval Nur Meriç

https://doi.org/10.33905/bseusbed.1382743

Öz

The “human” factor, which spends most of their lives working and is the labour source of organizations, is the first and most important element of success. It would not be wrong to say that individuals who love their job do not experience physical and mental fatigue and lead a quality life away from stress. Individuals who are satisfied with their work and life are happy, positive, have a high level of welfare and have developed social relations. In this context, it is an undeniable fact that the probability of experiencing burnout will be low. In this study, the relationship between the concepts of job satisfaction, quality of life and burnout was tried to be explained with an empirical study. Scales to measure job satisfaction, quality of life and burnout levels of shopping mall employees were applied and the results were analysed with the SPSS program. The survey questions were answered by the store employees in the shopping mall building. According to the research results; significant, positive, weak level between job satisfaction and quality of life; While it was determined that there was a significant, negative and weak relationship between quality of life and burnout, no significant relationship was found between job satisfaction and burnout.

Anahtar Kelimeler

Job Satisfaction, Quality of Life, Burnout

İş Tatmini, Yaşam Kalitesi ve Tükenmişlik Kavramları Arasındaki İlişki: Alışveriş Merkezi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Öz

Yaşamlarının büyük bir bölümünü çalışarak geçiren, örgütlerin emek kaynağı olan “insan” faktörü başarının ilk ve en önemli unsurdur. İşini severek yapan bireylerin, fiziksel ve zihinsel yorgunluk yaşamadığı, stresten uzak kaliteli bir yaşam sürdüklerini söylemek yanlış olmayacaktır. İşinden ve yaşamından tatmin olan bireyler, mutlu, pozitif, refah düzeyi yüksek ve sosyal ilişkileri gelişmiş bireylerdir. Bu bağlamda tükenmişlik yaşama ihtimallerinin düşük olacağı da yadsınamaz bir gerçektir. Bu çalışmada iş tatmini, yaşam kalitesi ve tükenmişlik kavramları arasındaki ilişki ampirik bir çalışmayla açıklanmaya çalışılmıştır. Anket soruları bir büyükşehirdeki alışveriş merkezi binasında bulunan mağaza çalışanları tarafından cevaplanmış ve elde edilen bulgular SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; iş tatmini ile yaşam kalitesi arasında anlamlı, pozitif, zayıf seviyede; yaşam kalitesi ve tükenmişlik arasında anlamlı, negatif, zayıf seviyede bir ilişki olduğu tespit edilirken, iş tatmini ve tükenmişlik arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Tatmini, Yaşam Kalitesi, Tükenmişlik

Kaynakça

• Akpınar, T., Çakmakkaya, B. T. & Batur, N. (2018). Ofis Çalışanlarının Sağlığının Korunmasında Çözüm Önerisi Olarak Ergonomi Bilimi, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 4(2), 76-98.
• Aktan, C. C. (2012). Organizasyonlarda Toplam Kalite Yönetimi, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 249-256.
• Algül, R. (2014). Bugün İşe Gitmesem: İş yaşamında Tükenmişlik Sendromu. İstanbul: Mitra Yayınları.
• Ardıç, K., & Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinden Bir Uygulama (Goü Örneği), Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
• Arı, G. S. & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
• Ateş, H., Yıldız, B., & Yıldız, H. (2012). Herzberg’in Çift Faktör Kuramı Kamu Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Motivasyon Algılarını Açıklayabilir Mi? Ampirik Bir Araştırma, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7(2), 147-162.
• Babaoğlan, E. (2014). Tükenmişlik Olgusu: Nedenleri, Kişisel ve Örgütsel Sonuçları, Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 10-26.
• Bağci, Z., & Kolbaşi, E. (2019). İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Bir Kamu Kurumu Üzerinde Analitik Bir Araştırma, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 119-123.
• Battal, F. (2020). İş Yerindeki Narsisizm ve İş Tatmini Arasındaki İlişkide Örgütsel Özdeşleşmenin Rolü, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (6), 565-592.
• Baycan, Aslı (1985). “An Analysis of The Several Aspects of Job Satisfaction Between Different Occupational Groups”, Boğaziçi Üniversitesi SBE, Doktora Tezi, İstanbul.
• Boylu, A., A. (2007). Ailelerin yaşam kalitelerini etkileyen bazı objektif ve sübjektif göstergelerin incelenmesi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çelik, M. (2016). Tükenmişlik Yaşam Doyumu ve İş Yükü İlişkisi: Denizli’de Faaliyet Gösteren Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1139-1152.
• Çelik, Y., & Kiliç, İ. (2019). Hemşirelerde İş Doyumu, Mesleki Tükenmişlik ve Yaşam Kalitesi Arasindaki İlişkiler, Kocatepe Tıp Dergisi, 20(4), 230-238.
• Çevik, N., & Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de Yaşam Doyumu ve İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İki Değişkenli Sıralı Probit Model Analizi, Niğde Üniversitesi İktisadi idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145.
• Diken, Ö. F., & Bedük, A. (2021). Mobbing Davranışlarının Çalışanların Tükenmişliği ile İlişkisi: Üniversite Hastanesinde Bir Araştırma, MAKU SOBED, (33), 61-81.
• Eğinli, A., T. (2010). Çalışanlarda İş Doyumu: Kamu ve Özel Sektör Çalışanlarının İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 35-52.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı,143-154
• Eroğluer, K. (2011). Örgütsel İletişim ile İş Tatmini Unsurları Arasındaki İlişkiler: Kuramsal Bir İnceleme, Ege Akademik Bakış, 11(1), 121-136.
• Esen, Ü., B. (2020). The Role of Perceived Organizational Justice and Job Stress on The Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment, Third Sector Social Economic Review, 55(1), 282-299.
• Eser E, Fidaner H, Fidaner C ve ark. (1999). WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF’in Psikometrik Özellikleri, 3P Dergisi, (Ek)7 23-41.
• Froese, F., J., & Xiao, S. (2012). Work Values, Job Satisfaction and Organizational Commitment in China, The International Journal of Human Resource Management, 23(10), 2144-2162.
• Göncü, G. (2005). Örgütsel adaletin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: özel sektör çalışanlarına yönelik bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Greenberg, J. (1987). Taxonomy of Organizational Justice Theories, The Academy of Management Review, 12(1), 9-22.
• Güler, A., & Bircan, H. (2020). İdari Personelin İş Tatminine ve Örgüte Bağlılığına Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Örneği, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 10-33.
• Güner, F., Çiçek, H., & Can, A. (2016). Banka Çalışanlarının Mesleki Stres ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumu Düzeyleri İle İlişkisi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 59- 76.
• Hablemitoğlu, Ş., & Özmete, E. (2012). Sosyal Çalışmacıların İş Yaşamı Kalitesi: Şefkat Yorgunluğu, Tükenmişlik, Stres Kaynakları, İş Tatmini ve Kariyer Olanakları, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 171-213.
• Hackman, J., R., & Oldham, G., R. (1974). The Job Diagnostic Sulvey: An Instrument for The Diagnosis of Jobs and the Evaluation of Job Re-Design Projects, Technical Report, Department of Administrative Sciences, Yale University, 1-87.
• Hoş, C., & Oksay, A. (2015). Hemşirelerde Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini İlişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 1-24.
• Ishfaq A., & Usman, A., & Rana, S., L. (2011). Jobs Satisfaction Mediates Relationship Between Facets of Job and Citizenship Behavior: A Study of Female Employees of Banking Sector of Pakistan, Information Management And Business Review, 3(4), 228-234.
• Kavlu, İ., & Pinar, R. (2009). Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29(6), 1543-1555.
• Kaya, K. (2021). Banka Çalışanlarında İşe Yabancılaşma, İş doyumu ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki, OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(37), 4510-4534.
• Korkmazer, F. (2018). İş yükü fazlalığı algısının yaşam kalitesi üzerindeki etkisi: iş- aile çatişmasinin araci rolü, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Larson, M., & Luthans, F. (2006). Potantial Added Value of Psychological Capital in Predicting Work Attitudes, Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(1), 45-62.
• Mammadova, L. & Çakmak, A. F. (2023). Evaluation of Job Satisfaction and Life Satisfaction in Terms of Demographic Characteristics: A Research on the Employees of Shopping Malls in Azerbaijan, Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, (50), 41-56.
• Maslach, C., & Jackson, S., E., & Leiter, M., P. (1996). Maslach Burnout Inventory, (3rd ed), Palo Alto, CA; Consulting Psychologists Pres.
• Maslach, C., & Jackson, S., E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Maslach, C. (1982). Burnout: The Cast of Caring, Englewood Cliffs, Prentice-Hall, NJ. http://malorbooks.com/pdf/Burnout_preview.pdf.
• Mavi, Y., & Yeşil, S. (2021). Covid-19 Korkusu’nun Duygusal Emek, Çalışan Performansı, İş Tatmini, Yaşam Doyumu Üzerine Etkisi: Bir Alan Araştırması. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(63), 1078-1104.
• Mergen, A., E. (1993). Toplam Kalite Yönetimi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (1-2), 25-33.
• Müezzinoğlu, T. (2005). Yaşam Kalitesi Üroonkoloji Derneği 2004 Güz Dönemi Konuşması, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı, 1, 25-29, Manisa.
• Onur, M. (2020). Hizmet sektöründe tükenmişlik düzeyinin iş doyumuna etkisi; Avm çalışanları üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Balıkesir.
• Örücü, E., & Hasırcı, I. (2020). Duygusal Emek Algısının Tükenmişlik Seviyesine Etkisi: Bandırma Belediyesi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 245-276.
• Özdemir, T., Y., & Orhan, M., & Demir, Y. (2020). Ergenlerde Akademik Öz-Yeterlik ve Lise Yaşam Kalitesi Algıları Arasındaki İlişki, Tarih Okulu Dergisi, 45, 1228-1244.
• Özkan, U., D., & Ertuğral, S., M., & Tekeli, H., N., & Akova, A. (2019). Otel İşletmelerinde Çalışanların İş Tatmini Algılarının Örgütsel Bağlılıkları Üzerinde Etkisi, International Journal Entrepreneurship and Management Inquiries Dergisi, 3(4), 146-164.
• Özpehlivan, M. (2018). İş Tatmini: Kavramsal Gelişimi, Bireysel ve Örgütsel Etkileri, Yararları ve Sonuçları, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 2602-4314.
• Öztürk, E., B., & Eyel, C., Ş. (2021). Esnek Çalışmanın İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Telekomünikasyon Sektöründe Çalışanlar Üzerinde Bir Araştırma, International Journal Of Management And Administration, 5(9), 17-32.
• Özutku, H. (2019). Tükenmişliğin İş Yaşam Dengesi ve Çalışan Sağlığı Üzerindeki Etkisi: Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 165-182.
• Özyer, K., & Irk, E., & Anaç, S. (2015). İş Tatmini ve Yaşam Tatmini İlişkisinde İş Arkadaşlığının Aracılık Rolü, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16 (1), 261-278.
• Perim, A. (2007). Trakya Üniversitesi Eğitim Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde Çalışan Hemşirelerin Kaliteli Yaşam Algısının Belirlenmesi, Trakya Üniversitesi, Edirne. (Yayınlanmamış YL Tezi).
• Sıvakcı, S. (2019). Tükenmişlik sendromunun ve iş doyumunun yaşam doyumu ile ilişkisi: özel sektör çalışanları üzerinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Singh, J., K., & Jain, M. (2013). A Study of Employees’ Job Saticfaction and Its Impact on Their Perfomance, Journal of Indian Research, 1 (4), 105- 111.
• Sökmen, A. (2020). Etik Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Algılanan Örgütsel Desteğin Aracı Rolü: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (4), 3467-3481.
• Sökmen, A., & Benk, O. (2020). Dönüşümsel Liderlik, Kişi-Örgüt Uyumu ve İş Tatmini İlişkisi: Kamu Çalışanlarına Yönelik Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1347-1357.
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şimşek, M., Ş., Çelik, A., & Akgemci, T. (2015). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Şimşir, İ., & Seyran, F. (2020). İş Tatmininin Önemi ve Etkileri, Meyad Akademi, 1(1), 25-42.
• Terekli, G. (2010). Örgütsel güven boyutları ve iş tatmini ilişkisi: tekstil işletmesinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Tutar, H. (2016). Örgütsel Davranış (Örgüt Teorileri ve Çağdaş Yaklaşımlar Açısından), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Urhan, S. (2014). İş tatmini ve örgütsel bağlılık ilişkisi bir alan araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Yenihan, Bora vd. (2016). İş Doyumu ve Yaşam Doyumunun Demografik Özelliklerle İlişkisi: Sakarya’daki AVM’lerin Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 33-49.
• Yıldırım, A., & Hacıhasanoğlu, R. (2011). Sağlık Çalışanlarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Değişkenler, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1;2(2):61-68.
• Yücekaya, P., & Polat, D., D. (2020). Örgüt Kültürü, Örgütsel Adalet ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1267-1284.
• Wikipedia, (2022). Kalite. [Erişim: 13.06.2022, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalite/]