Tevbe Sûresi Bağlamında Kummî Tefsirine Eleştirel Bir Yaklaşım

Yıl 2021, Sayı: 16, 198 - 216, 31.12.2021

Eyüp Yiğit

Öz

Tevbe Sûresi Bağlamında
Kummî Tefsirine Eleştirel Bir Yaklaşım
Özet
Bu çalışmada, Şîa’nın önemli tefsirlerinden biri sayılan “Tefsîru’l-Kummî” adlı eser Tevbe sûresi bağlamında eleştirel bir yaklaşımla ele alınmıştır. İlk dönem Şiî âlimlerinden Kummî, tefsirini Şîa mezhebinin esasları istikametinde ele almıştır. Tevbe sûresi, münafıkların davranışlarını, onların Müslümanlarla olan ilişkilerini tahlil etmesi ve Allah Resulü’nün hac emirliği hususunda yaptığı görev değişimini konu edinmesi yönüyle Şîa’ya mensup ilim adamlarının yoğun ilgisine mazhar olmuştur. Aynı şekilde sûrenin, nüzûl sebebi ve nüzûl zamanı gibi özel durumlar da Şîa’nın bu eğilimlerinde etkili olmuştur. Tevbe sûresinin tefsirinde, müellifin Şîa mezhebinin düşünceleri istikametinde ele aldığı ve bize göre yanlış yorumladığı âyetler tespit edilmiş, bu âyetler muhtelif tefsirlerle karşılaştırılarak eleştirel bir yaklaşımla incelenmiştir. Müfessirin, birçok yerde zikrettiği âyetle, yaptığı değerlendirmelerin tutarsız olduğu görülmektedir Müfessir, âyetlerde geçen övgü ifadelerinin tamamını Şîa imamlarının lehinde buna mukabil yergi ifadelerini ise onlara muhalif olanların aleyhinde yorumlamıştır. Bu çalışmada, Kummî’nin bu yaklaşım tarzı muhtelif tefsirlerle karşılaştırarak ele almaya gayret edeceğiz.
Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kummî, Şîa, Mezheb, Taassup, Eleştiri

ABSTRACT

In this study, one of the important commentaries of Shia, "Tefsîru'l-Kummî", has been discussed with a critical approach in the context of Surah Tevbe. Kummi, one of the early Shiite scholars, dealt with his tafsir in the direction of the principles of the Shia sect. Due to the general conditions of the Surah Tevbe, such as analyzing the behavior of hypocrites, dealing with their relations with Muslims, and the change of duty of Allah's Messenger regarding the pilgrimage emirate, Shia's tend to show more inclination towards this surah. Likewise, the special conditions of the Surah at-Tawba, such as the reason for the revelation and the time of the revelation, were also effective in this tendency. In the interpretation of Surah Tawba, the verses that the author handled in the direction of the thoughts of the Shia sect and misinterpreted in our opinion were determined, and these verses were critically examined by comparing them with various commentaries. It is seen that the evaluations of the commentator with the verse he has mentioned in many places are inconsistent. In The commentator interpreted all the expressions of praise in the verses in favor of the imams, and the expressions of satire against those who oppose them. this study, we will try to deal with this approach of Kummî by comparing it with various commentaries.
Keywords: Tafsir, Kummi, Shia, Sect, Bigotry, Criticism.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kummî, Şîa, Mezhep, Taassup, Eleştiri

Kaynakça

• Kaynakça Âlûsî, Şahabuddin Muhammed b. Abdullah el-Hüseyni. El Meâni fi Tefsiri’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-Seba’l-Mesânî. thk. Ali Abdulbari Atiyye. Beyrut, 1415.
• Beydâvî, Nasreddin Ebû Said Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş-Şirazi. Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil. thk. Muhammed Abdurrahman el-Merâşi. Beyrut: Daru’l İhyai et-Turasi’l-Arabî, 1.Baskı 1418., 1418.
• Elmalı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Emir Basın Yayın, 1996.
• Eş‘arî, Ebû’l-Hasen b. İsmail b. Ebî Bişr İshâk b. Sâlim el-. Makâlatü’l- İslâmiyyîn. thk. Ahmed Cad. Kahire: Dâru’l-Hadis, 2009.
• Hillî, İbn Mutahhar el-. Yevmu’l-Haşr fî Şerh el-Bab el-Hadî ’Aşer. thk. Muhsin es-Sadr er-Rıdvanî. Kum: Hayaban Hadretî, 1409.
• Hilli, İbnu’l-Muttahhar Hasan b. Yusuf. Nehcu’l-Hak. Kum: Dâru’l Hicre, 1414.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fadl İsmail b. Amr. Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim. thk. Sami b. Muhammmed Selame. y.y.: y.y., 1420.
• İbnu’n-Nedim, Ebu’l Ferec Muhammed b. İshak. el-Fihrist. thk. Ramazan İbrahim. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1997.
• İhsan Emin. et-Tefsir bi’l-Me’sûr ve Tatviruhu İnde Şiati’l-İmâmiyye. Beyrut: Dâru’l-Hadiy., 2000.
• İrfan Abdulhamid. İslam’da İtikadi Mezhepler ve Akaid Esasları. çev. Saim Yeprem. İstanbul: Marifet Yayınları, 1983.
• Kummî, Ali b. İbrahim. Tefsiru’l-Kummî. Kum: Müessesetu İmam Mehdi, 1.Baskı., 1435.
• Kummî, Hasan b. Musa-el-Kummî ve Sa’d b. Abdullah en-Nevbahtî ve-. Şiî Fırkalar. çev. Hasan Onat vd. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Kummî, Şeyh Abbas. el Kunye ve’l-Elkab. Tahran: Mektebet’u-Sadr, trs.
• Macel Bazın. “Kum”. TDV İslam Ansiklopedisi. 361-362. Ankara, 2002.
• Marifet, Muhammed Hadi. et-Tefsir ve’l-Müfessirun. 2 Cilt. Meşhed: Danışgahî Ulumi’l İslâmiyetî Radva Kütühane’ı Mîlî İran, 2004.
• Muzaffer, Muhammed Rıza. Akaidü’l-İmâmiyye (Şiâ İnançları). çev. Abdulbaki Gölpınarlı. İstanbul: Zaman Yayınları, 1978.
• Necaşi, Şeyh Ebû el Abbas Ahmed b. Ali en-. Rical en-Necaşi. thk. el Huccetu’l-Seyyid Musa el-Şibirî ez-Zencani. Kum: el-Mussesetü’l-Neşru’l-İslâmî, 1418.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyn et-Teymi er. Mefatihu’l Gayb. Beyrut: Dâru’l İhyai Turasi’l Arabi, 1420.
• Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim b. Ahmed eş-. el-Milel ve’n-Nihal. thk. Ahmed Fehmi Muhammed. Beyrut: Dâru’l Kutubu’l-İlmiyye, 2009.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. y.y.: Muesesetu’r-Risale, 2000.
• Zehebi, Muhammed Hüseyin ez-. et Tefsir ve’l-Müfessirun. Kahire: Mektebetu’l-Vehbe., trs.