REKLAM AFİŞ TASARIMINDA YARATICI ELEŞTİRİ YAKLAŞIMLARI

Yıl 2025, Sayı: 30, 245 - 259, 29.10.2025

Özlem Kum , Pakize Kazancı

https://doi.org/10.29029/busbed.1688813

Öz

Afiş tasarımı, görsel iletişimin en güçlü araçlarından biridir. Rekabetin yoğun olduğu piyasalarda, markaların dikkat çekmek için yaratıcı ve etkili yollar araması gerekmektedir. Mizahi eleştiri hem tüketici ilgisini çekmede hem de rakiplerden farklılaşmayı vurgulamada stratejik bir araç olarak öne çıkmaktadır. Bu nedenle, afiş tasarımında yaratıcı eleştirinin kullanılması, marka bilinirliği ve tüketici bağlılığı açısından kritik bir iletişim biçimi olarak değerlendirilmelidir. Bu yaklaşım, markaların tüketiciyle olan ilişkisini güçlendirirken, rekabetçi piyasalarda dikkat çekici olmasına yardımcı olmaktadır. Afiş tasarımında yaratıcı eleştiri kullanımı, tüketici algısını ve marka imajını olumlu yönde etkileyerek markalar üzerinde kalıcı sonuçlar doğurmaktadır. Bu çalışmada, reklam afişlerinde yaratıcı eleştirinin etkisi, literatür taraması yöntemiyle kuramsal olarak incelenmiş, seçilen örnekler üzerinde görsel içerik analizi yapılarak somut bulgular elde edilmiştir. Grafik tasarım, reklamcılık ve pazarlama alanındaki akademik çalışmalar değerlendirilerek, mizah ve karşılaştırmalı reklam afiş tasarımlarının marka rekabetinde nasıl kullanıldığı ele alınmıştır. Örneklem olarak Volkswagen-Nissan, Pepsi-Coca-Cola, Burger King-McDonald's, BMW-Audi, Apple-Samsung ve FedEx-DHL gibi markalara ait reklam afişleri seçilmiş, bu afiş tasarımları görsel unsurlar, mesaj stratejileri açısından analiz edilmiştir. Sonuç olarak, incelenen markaların reklam afiş tasarımlarında yaratıcı eleştiriyi stratejik bir iletişim ve algı yönetimi aracı olarak kullandıkları görülmüştür. Bu yaklaşım, markaların yalnızca ürün tanıtımı yapmaktan öteye geçerek, rakipleriyle kurdukları rekabet temelli etkileşimler üzerinden tüketici algısını başarılı bir şekilde yönlendirmelerini sağlamıştır. Böylece, markaların stratejik konumlandırmaları da güçlenmiştir. Gelecekteki araştırmalarda, dijital reklamcılıkta yaratıcı eleştirinin etkileri, kültürel farklılıklar ve görsel unsurların tüketici üzerindeki duygusal etkileri incelenmelidir. Ayrıca, dijital platformlardaki reklam afişlerinin kullanımının, markalar ile tüketiciler arasındaki ilişkiyi nasıl dönüştürdüğüne dair çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Reklam Afişleri , Yaratıcı Eleştiri , Görsel İletişim , Grafik Tasarım , Marka Rekabeti

CREATIVE CRITICISM APPROACHES IN ADVERTISING POSTER DESIGNS

Öz

Poster design is one of the most powerful tools of visual communication. In highly competitive markets, brands need to find creative and effective ways to attract attention. Humorous criticism stands out as a strategic tool for both attracting consumer interest and emphasising differentiation from competitors. Therefore, the use of creative criticism in poster design should be considered a critical form of communication in terms of brand awareness and consumer loyalty. This approach helps brands strengthen their relationship with consumers while making them stand out in competitive markets. The use of creative criticism in poster design has a positive impact on consumer perception and brand image, producing lasting results for brands. In this study, the effect of creative criticism in advertising posters was examined theoretically through a literature review, and concrete findings were obtained by conducting a visual content analysis on selected examples. Academic studies in the fields of graphic design, advertising, and marketing were evaluated, and how humour and comparative advertising poster designs are used in brand competition was discussed. Advertising posters belonging to brands such as Volkswagen-Nissan, Pepsi-Coca-Cola, Burger King-McDonald's, BMW-Audi, Apple-Samsung, and FedEx-DHL were selected as samples, and these poster designs were analysed in terms of visual elements and message strategies. As a result, it was observed that the brands examined used creative criticism as a strategic communication and perception management tool in their advertising poster designs. This approach enabled the brands to go beyond simply promoting their products and successfully guide consumer perception through competitive interactions with their rivals. Thus, the brands' strategic positioning was also strengthened. Future research should examine the effects of creative criticism in digital advertising, cultural differences, and the emotional impact of visual elements on consumers. Additionally, studies should be conducted on how the use of advertising posters on digital platforms transforms the relationship between brands and consumers.

Anahtar Kelimeler

Advertising Posters , Creative Criticism , Visual Communication , Graphic Design , Brand Competition.

Kaynakça

• Aksu, Z. (2024). Grafik tasarımda marka afişlerinin ikna yöntemi açısından incelenmesi. Premium e-Journal of Social Sciences, 1(1), 735-740. https://doi.org/10.5281/zenodo.11503406
• Ambrose, G., & Harris, P. (2020). Grafik tasarımda renk (2. baskı). Literatür Yayıncılık.
• Aybay, C., & Çeken, B. (2020). Reklam ve fotoğrafın tarihi süreç içerisindeki iş birliği ve örnek bir uygulama. İdil Dergisi, 9(78), 75-92. : https://doi.org/10.7816/idil-10-79-10
• Belch, G., & Belch, M. (2018). Advertising and promotion: An integrated marketing communications perspective. McGraw-Hill Education.
• Berger, J. (2013). Invisible influence: The hidden forces that shape behavior. Simon and Schuster. Bilirdönmez, K. (2020). Tipografide renk ve rengin kullanımı. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(4), 863-883. https://doi.org/10.14230/johut915
• Cialdini, R. (2007). Influence: The psychology of persuasion. HarperCollins.
• De Mooij, M. (2019). Consumer behavior and culture: Consequences for global marketing and advertising. Sage Publications.
• De Pelsmacker, P., Geuens, M., & Van den Bergh, J. (2018). Marketing communications. Pearson.
• Dikčius, V., Adomavičiūtė, K., & Venskuvienė, I. (2023). Could humour make advertisements worse? The European Journal of Humour Research, 10(4), 168–186. https://doi.org/10.7592/EJHR2022.10.4.657
• Ekiz Kaya, M. (2024). Afiş tasarımında tipografik anlam yaratma yaklaşımları. Inonu University Journal of Art and Design. https://doi.org/10.16950/iujad.1464513
• Elliot, A., & Maier, M. (2012). Color-in-Context Theory. Advances in Experimental Social Psychology, 45, 61-125. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-394286-9.00002-0
• Goldenberg, J., Mazursky, D., & Sorin, S. (1999). Creative sparks: Unexpected creativity during new product development. Journal of Marketing, 63(1), 112-124. https://doi.org/ 10.1126/science.285.5433.1495
• Hall, E. T. (1976). Beyond culture. Anchor Books.
• Hollis, R. (2001). Graphic design: A concise history. Thames & Hudson.
• Keller, K. L. (1993). Conceptualizing, measuring, and managing customer-based brand equity. Journal of Marketing, 57(1), 1-22. 1 https://doi.org/10.1177/002224299305700101
• Keller, K. L. (2013). Strategic brand management: Building, measuring, and managing brand equity. 1 Pearson Education.
• Kim, T. ve Kim, O. (2018). İronik reklamların tüketicilerin dikkati, katılımı ve tutumu üzerindeki etkileri. Pazarlama İletişimi Dergisi, 24 (1), 53–67. https://doi.org/10.1080/13527266.2015.1096817
• Kotler, P., & Keller, K. L. (2016). Marketing management. Pearson Education.
• Krugman, H. E. (1965). The impact of television advertising: Learning without involvement. Public Opinion Quarterly, 29(3), 349-356. https://doi.org/10.1086/267335
• Meggs, P. B., & Purvis, A. W. (2016). Meggs' history of graphic design. John Wiley & Sons.
• Ni, K., Lin, Y., Ye, S., Lin, Z., & Liu, Y. (2022). Using strengths to attack weaknesses – The effect of comparative advertising on purchasing intention of green products. Frontiers in Psychology, 13, 1-15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.1051856
• Polat, S., Taşer, B., Ayar, B., & Erdil, T. S. (2020). İzleyici algısı bileşenlerinin reklama yönelik tutum ve satın alma niyeti üzerindeki etkisi. UİİİD-IJEAS, 27, 105-122. https://doi.org/10.18092/ulikidince.573790
• Prestij. (2023). Reklamın tarihçesi. https://www.prestij.com.tr/.
• Sajid, R., Khattak, H. A., Yasir, K., & Muharif Shah, M. (2020). Color psychology in marketing. Journal of Business & Tourism, 4(1), 183–190. https://doi.org/10.34260/jbt.v4i1.99
• Shimp, T. A., & Andrews, J. C. (2016). Advertising, promotion, and other aspects of integrated marketing communications. Cengage Learning.
• Smith, P. R., & Taylor, J. (2016). Marketing communications: Offline and online integration, engagement and analytics (6. bs.). Kogan Page.
• Smith, R. E., & Swinyard, W. R. (1982). Information response models: An integrated approach. Journal of Marketing, 46(1), 81-93. https://doi.org/10.1177/002224298204600108
• Solomon, M. R. (2018). Consumer behavior: Buying, having, and being. Pearson Prentice Hall.
• Soscia, I., Girolamo, S., & Busacca, B. (2010). The effect of comparative advertising on consumer perceptions: Similarity or differentiation. Journal of Business and Psychology, 25(1), 109-118. https://doi.org/10.1007/s10869-009-9130-4
• Stewart, D. W., & Furse, D. H. (1986). Effective television advertising: A study of 1000 commercials. Lexington Books.
• Surana, M. (2024). A comprehensive study on the influence of brand loyalty on consumer perception towards the effectiveness of comparative advertising strategies. European Economic Letters, 14(1), 1951-1956. https://doi.org/10.52783/eel.v14i1.1125.
• Taşkıran, İ. B. (2024). Reklamcılığın tarihsel gelişimi. TRT Akademi, 9(21), 388-405. https://doi.org/10.37679/trta.1455482
• Ünsal, Y. (1984). Bilimsel reklam ve pazarlamadaki yeri. ABC Kitabevi.
• Ürey, Y. (2010). Türk hukukunda karşılaştırmalı reklamlar (Yüksek lisans tezi, Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ticaret Hukuku Anabilim Dalı). YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=RbYvwu_eU9a17MDXk7UrqQ&no=ZdJNyxXUH2EVtZbW2X1g3Q
• Weinberger, M. G., & Spotts, H. E. (1989). Humor in U.S. versus U.K. TV commercials: A comparison. Journal of Advertising, 18(2), 39–44. https://doi.org/10.1080/00913367.1989.10673150
• Wells, W. D., Moriarty, S. E., & Burnett, J. J. (2006). Advertising: Principles and practice. Pearson Education.
• Wheeler, A. (2017). Designing brand identity: An essential guide for the whole branding team. John Wiley & Sons.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. (2017). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre karşılaştırmalı reklâmlarda gereksiz yere kötüleme yasağı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 75(2), 813-826.
• Görsel Kaynaklar:
• Donanım Haber. (t.y.). VW Polo reklamına Nissan'dan kapak [Forum gönderisi]. Donanım Haber Forum. https://forum.donanimhaber.com/vw-polo-reklamina-nissan-dan-kapak--60305239
• DesignRush. (t.y.). Top eight brand advertising battles [Web sayfası]. DesignRush. https://www.designrush.com/news/top-eight-brand-advertising-battles
• The Brand Age. (2016, 21 Kasım). Yüzyıllık fast food savaşları [Web sayfası]. The Brand Age. https://thebrandage.com/2016/11/21/yuzyillik-fast-food-savaslari-2967/
• Telegraf Biznis. (2023, Kasım 22). Da li je bolji Mekdonalds ili Burger King? https://biznis.telegraf.rs/info-biz/3667656-da-li-je-bolji-mekdonalds-ili-burger-king.
• DesignRush. (t.y.). Top eight brand advertising battles [Web sayfası]. DesignRush. https://www.designrush.com/news/top-eight-brand-advertising-battles.
• Helloprint. (t.y.). 5 great advertising wars between big brands [Blog gönderisi]. Medium. https://medium.com/helloprintuk/5-great-advertising-wars-between-big-brands-helloprint-dd7c1d09670b.
• DesignRush. (t.y.). Top eight brand advertising battles [Web sayfası]. DesignRush. https://www.designrush.com/news/top-eight-brand-advertising-battles.