Yapay Zeka Politikası
ÇAKÜTAD, yapay zeka teknolojilerinin etik, şeffaf ve sorumlu biçimde kullanılmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda etik yayıncılık ilkeleri ve Türkiye Yükseköğretim Kurulu tarafından yayımlanan Bilimsel Araştırma ve Yayın Faaliyetlerinde Üretken Yapay Zekâ Kullanımına Dair Etik Rehber (2024) dikkate alınarak yapay zeka politikası hazırlanmıştır. Buna göre yapay zekanın kullanımı ile ilgili olarak şu hususlara dikkat edilmelidir:
Editörler, değerlendirme sürecinde gönderilen yazıları yapay zekaya yorumlatamaz, rapor talep edemez. Yapay zeka yardımı kullanıldığında sorumluluğu tamamen editöre aittir. Editör, kullanılan içeriklerin değerlendirilmesinde yapay zekadan kaynaklanabilecek yanlı değerlendirmeleri ve hataları göz önünde bulundurmalıdır. Yapay zeka ile üretilen içeriklerin uygun kullanımı, editörün etik sorumluluğundadır. Editörler, yapay zeka ile ilgili güncel politikaları ve akademik çalışmalarda yapay zeka kullanımına dair güncel verileri takip etmelidir.
Hakemler, değerlendirme sürecinde kendilerine gönderilen metinleri ve içerikleri herhangi bir yapay zeka aracına yüklememeli, gizliliği ve fikri mülkiyet haklarını ihlal edici davranışlarda bulunmamalıdır. Hakem değerlendirme raporlarının oluşturulmasında yapay zekaya dayalı geri bildirim kullanımından kaçınılmalıdır. Hakem, değerlendirdiği makalenin yapay zeka tarafından üretildiğini tespit etmesi durumunda bunu editöre bildirmelidir. Gerekli görülmesi halinde çalışmadaki yapay zeka katkısının bilimsel niteliği ve etik uyumu hakkında yorum yapmalıdır.
Yazarlar, yazım sürecinde dil bilgisi, yazım veya yapı iyileştirmeleri amacıyla yapay zeka destekli araçlardan (dil kontrolü veya arama motoru olarak) yararlanabilmektedir. Bu tür destekleyici yapay zeka kullanımlarının beyân edilmesi zorunlu değildir. Makalenin akademik etik ve bilimsel uygunluğu yazarın sorumluluğundadır. Çalışmanın son ve güncel hali, yazarlar tarafından incelenmeli ve olası hatalar düzeltilmelidir. Öte yandan, üretken yapay zeka kullanımı durumunda (örneğin metin, görsel vd. içerikler) üretken yapay zeka araçlarının (örneğin ChatGPT) kullanımı açıkça beyân edilmeli, "Yöntem" ve "Teşekkür" bölümünde gösterilmelidir. Üretilen içeriğin telif haklarını ihlal edip etmediği kontrol edilmelidir. Bu noktada kaynak gösterimi ve etik kullanım esastır. Üretken yapay zeka araçları, yazar veya ortak yazar olarak gösterilemez. Yazarlar içeriğin doğruluğundan ve bilimsel katkının kendilerine ait olduğundan emin olmalıdır. Etik kurul onayı gerektiren çalışmalarda, YZ kullanımına ilişkin açık bilgi sunulmalıdır.
Yazarlar; makalenin bir kısmını veya tümünü yapay zekaya yazdıramazlar. Sahte kaynak veya geçersiz atıf üretemezler. Makalede kullanmak üzere araştırma verisi üretimi ve yorumlanması yapamazlar. Kişisel verileri anonimleştirmeden yükleyemezler.
Yapay zeka kullanımının beyan edilmemesi veya etik dışı kullanımının tespiti hâlinde, yazı süreci dondurulabilir ve değerlendirmeler iptal edilebilir. Ağır veya tekrarlanan ihlallerde yazarın gelecekteki gönderimleri kabul edilmeyebilir. Özellikle YZ kaynaklı içeriklerin beyan edilmemesi, sahte kaynak oluşturulması veya etik kurul süreçlerinin ihlali gibi durumlar disiplin sorumluluğu doğurabilir (YÖK ÜYZ Kullanım Rehberi sf. 13, 19).
İntihal Politikası
ÇAKÜTAD yayın etiği gereği gönderilen makalelerden benzerlik oranı talep etmektedir. Makalelerde "Kaynakça" hariç benzerlik oranı %20'yi geçmemelidir. Bu oranı geçen çalışmalar, ön inceleme safhasında yazara iade edilir. Yazar düzeltmelerinden sonra bu oranı geçen çalışmaların tespit edilmesi hâlinde revizyon talep edilebilir, yazı süreci durdurulabilir veya makale reddedilebilir. Makale gönderimi sırasında yazar tarafından iThenticate, turnitin veya intihal.net yazılımlarından birini kullanması beklenmektedir. Öte yandan makale gönderen yazarlara Dergipark üzerinden otomatik benzerlik raporu hizmeti sunulmaktadır. Benzerlik oranının tespit edilmediği durumlarda editörle iletişime geçilmelidir.
Gönderilen benzerlik raporları editör ve alan editörü tarafından kontrol edilir. Çalışmanın yazar düzenlemelerinden sonra son okuma safhasında editör tarafından tekrar benzerlik raporu alınır. Ayrıca hakemler ve alan editörleri de bilimsel değerlendirme boyunca çalışmanın intihal raporunu alabilirler.