TOLKIEN’İN YÜZÜKLERİN EFENDİSİ ESERİNİN ÇEVRECİ ANALİZİ: YIKICI ENDÜSTRİYE KARŞI KIR YAŞAMI

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1/2, 93 - 118, 16.05.2018

Çağri Eryılmaz

Öz

Bu çalışmanın amacı J. R. R. Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi
adlı üçlemesinin çevreci niteliğini incelemektir. Eser, verdiği çevre mesajlarıyla toplumda
medya aracılığıyla çevre bilincinin oluşmasında edebiyatın rolüne örnek teşkil
etmektedir. Bu çalışmada,
Tolkien’in üç ciltlik eseri Nitel İçerik Analizi ile incelenmiş ve bulgular beş
kategori altında toplanmıştır: Arkadyan Doğa, Kötü Doğa, Doğanın Yıkımı,
Kâhyalık ve Kırsal Topluluk. Arkadyan Doğa başlığı altında Tolkien doğanın
gücünü, kadim geçmişini ve ölümsüzlüğünü öne çıkarırken Kötü Doğa kategorisinde
doğanın kötücül yönünü ve canlılarını göstermektedir. Doğanın Yıkımı başlığında
Tolkien, endüstriyel savaşın çevre yıkımına neden oluşunu vurgulamaktadır.
Kâhyalık başlığı insanların doğayı koruma, kollama ve sürdürülebilir kullanım
görevini öne çıkarılırken Kırsal Topluluk kategorisinde doğayla uyumlu
dayanışmacı, dışa ve yeniliğe kapalı Hobbit halkı idealize edilmektedir. Sonuç
olarak Tolkien, eserinde iyi ile kötünün mücadelesini anlatırken geri planda
endüstrileşmenin doğada ve kırsal topluluklarla yol açtığı yıkıma dikkat
çekmektedir. Kırsal Shire bölgesinde yaşayan Hobbit halkı üzerinden Tönnies’in
kırsal topluluğun dayanışmacı ve kapalı yapısı ile düşük teknolojili bahçeci
tarımı idealize edilmektedir. Çevre sorunlarının çözümü için kırsal topluluk
yaşamı ve doğanın sahibi olmadan koruyan ve kullanan efendisi olan kâhyalık
görevi ortaya konmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Tolkien, Yüzüklerin Efendisi, Ekoeleştiri, Çevrecilik, Çevre Sosyolojis

Kaynakça

• ARIKAN, Arda (2011), “Edebi Metin Çözümlemesi ve Ekoeleştiri”, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 1(1): 43-51. AYAZ, Hüseyin (2012). “Dıranas Şiirine Çevreci Bir Yaklaşım”. (ed.) K. Şahan, H. B. Yeşiltaş, M. O. Hasdedeoğlu, N. Gür, K. Yıldırım, E. B. Yeni ve Y. Yalçınkaya, IV. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi Bildiriler Kitabı, İstanbul. AYAZ, Hüseyin (2014), “Çevreci Eleştiri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1): 278-292. BALIK, Macit (2013), “Çevreci Eleştiri Işığında Latife Tekin’in Romanları”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 5(1): 1-16. BARBERIS, Danièle (2006). “Tolkien: The Lord of The Mines – or a Comparative Study Between Mining During the Third Age of Middle‐Earth by Dwarves and Mining During Our Age by Men (or Big‐People)”, Minerals & Energy - Raw Materials Report, 20(3-4): 60-68. BAYRAKTAR, Betül (2015), “Birey-Doğa İlişkisi Temelinde Kendisi Ol(Ama)Ma: Mustafa Kutlu Öykülerini Ekoeleştirel Okumak”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(12): 137-154. BERGTHALLER, Hannes, Rob EMMETT, Adeline JOHNS-PUTRA, Agnes KNEITZ, Susanna LIDSTRÖM, Shane MCCORRISTNE, Isabel PÉREZ RAMOS, Dana PHILLIPS, Kate RIGBY ve Libby ROBIN (2014), “Mapping Common Ground: Ecocriticism, Environmental History, and the Environmental Humanities”, Environmental Humanities, 5: 261-276. BOOKCHIN, Murray (1996), Ekolojik Bir Topluma Doğru, (çev.) Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. BOOKCHIN, Murray (2013), Toplumu Yeniden Kurmak, (çev.) Kaya Şahin, Sümer Yayınları, İstanbul. CATTON, William R. ve Riley E. DUNLAP (1978), “Environmental Sociology: A New Paradigm”, The American Sociologist, 13: 41-49. CENGİZ, Çiğdem (2014), “Buket Uzuner’in “Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları Su” Romanına Ekoeleştiri ve Ekofeminizm Penceresinden Bakış”, Frankofoni, 26: 1-15. DICKERSON, Matthew ve Jonathan EVANS (2006), Ents, Elves, and Eriador: The Environmental Vision of J.R.R. Tolkien, University Press of Kentucky, Lexington. ELDER, John (2006), “Foreword”, M. Dickerson ve J. Evans, Ents, Elves, and Eriador: The Environmental Vision of J.R.R. Tolkien, Lexington, University Press of Kentucky. ERYILMAZ, Çağrı (2017), “Sosyal Bilim Paradigmaları Çerçevesinde Çevre Sosyolojisinin Kuramları ve Kavramları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1): 159-174. GARRARD, Greg (2016), Ekoeleştiri - Ekoloji ve Çevre Üzerine Tartışmalar, (çev.) Ertuğrul Genç, Kolektif Kitap, İstanbul. GIBLETT, Rod (2015), “Theology of Wetlands: Tolkien and Beowulf on Marshes and Their Monsters”, Green Letters, 19(2): 132-143. GOULD, Kenneth. A. ve Tammy LEWIS (2009), “Conclusion: Unanswered Questions and The Future of Environmental Sociology”, K. A. Gould ve T. Lewis (Ed.), Twenty Lessons in Environmental Sociology, Oxford University Press, New York. GÜNGÖR, Turan Özgür (2013), Daniel Defoe’nun Robinson Crusoe, Charles Dickens’ın Hard Times (Zor Zamanlar), Graham Swift’in Waterland (Su Diyarı) Adlı Eserlerinin Ekoeleştirel Açıdan İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum. HABERMANN, Ina ve Nikolaus KUHN (2011), “Sustainable Fictions – Geographical, Literary and Cultural Intersections in J. R. R. Tolkien’s The Lord of the Rings”, The Cartographic Journal, 48(4): 263-273. HANNIGAN, John (2006), Environmental Sociology, Routledge, London. HOBSBAWM, Eric (1998), Devrim Çağı 1789-1848, (çev.) Bahadır Sina Şener, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara. KALPAKLI, Fatma (2017), “The Relatioship Between Nature and Human Psyche in The Kite Runner”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48): 82-85. KELLER, Tait (2014), “Destruction of the Ecosystem”, International Encyclopedia of the First World War, Ute Daniel, Peter Gatrell, Oliver Janz, Heather Jones, Jennifer Keene, Alan Kramer ve Bill Nasson (ed.). Doi: 10.15463/ie1418.10371. KILCUP, Karen L. (2003), “I Like These Plants That You Call Weeds”: Historicizing American Women’s Nature Writing”, Nineteenth-Century Literature, 5(1): 42-74. KÜMBET, Pelin (2012), "Ekofeminizm: Kadın, Kimlik ve Doğa”, Serpil Oppermann (ed.), Ekoeleştiri - Çevre ve Edebiyat, Phoenix, Ankara. MATTHEWMAN, Sasha (2014), “Ecocritism”, Aotearoa, 82: 26-38. MERCHANT, Carolyn (2005), Radical Ecology – The Search for a Livable World, Routledge, New York. MORGAN, Alun (2010), “The Lord of the Rings – A Mythos Applicable in Unsustainable Times?”, Environmental Education Research, 16(3-4): 383-399. MYERE, Susan (2016), Nature Writing as Ecosystem: An Analysis of Boomkastele: 'N Sprokie vir 'N Stadsmens (Schalk Schoombie). Part 1”, Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 56(2): 1200-1221. NEUMAN, W. Lawrence (2010), Toplumsal Araştırma Yöntemleri, (çev.) Sedef Özge, Yayınodası, İstanbul. OPPERMANN, Serpil (2012), “Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü”, Serpil Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri – Çevre ve Edebiyat, Phoenix, Ankara. OPPERMANN, Serpil (2013), “Enchanted by Akdeniz: The Fisherman of Halicarnassus’s Narratives of The Mediterranean”, Ecozon, 4(2): 100-116. ÖZDAĞ, Ufuk (2005), Edebiyat ve Toprak Etiği, Ürün Yayınları, Ankara. ÖZDAĞ, Ufuk (2014), Doğa, Kültür ve Edebiyat, Ürün Yayınları, Ankara. RITZER, George (2013), Klasik Sosyoloji Kuramları, (çev.) Himmet Hülür, De Ki Yayınevi, Ankara. SCHREIER, Margrit (2013), Qualitative Content Analysis in Practice, Sage, Los Angeles. TOLKIEN, J. R. R. (2001), Yüzüklerin Efendisi, (çev.) Çiğdem Erkal İpek ve Bülent Somay, Metis Yayınları, İstanbul. ÜNDER, Hasan (1996), Çevre Felsefesi, Doruk, Ankara. ÜNSALDI, Levent ve Ercan GEÇGİN (2014), Sosyoloji Tarihi – Dünya’da ve Türkiye’de, Heretik, Ankara. YILMAZ, Hakan (2012), “Queer Ekoeleştiri: Queer ve Ekolojinin Potansiyel Etkileşimi”, (ed.) Serpil Oppermann, Ekoeleştiri - Çevre ve Edebiyat, Phoenix, Ankara.