17. Asra Ait İki Kitapçık: Nasreddin Hoca Hikayeleri ve Türk Atasözleri

Yıl 2011, Cilt: 9 Sayı: 2, 121 - 160, 01.06.2011

Prof. Dr. Adem Ceyhan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

17. Asra Ait İki Kitapçık: Nasreddin Hoca Hikayeleri ve Türk Atasözleri

Öz

Bu çalışmada, Berlin Devlet Kütüphanesi’nde bulunan ve H. 1050 (M. 1640)yılında telif edildiği bilinen Arap harfli, Türkçe el yazması bir eser tanıtılmaktadır. İkikısımdan ibaret kitaptaki aslî metinler, bazı Nasreddin Hoca fıkralarıyla Türk atasözlerive deyimleridir. Makalede bahis konusu eserdeki Nasreddin Hoca fıkraları için birkaçörnek verildikten sonra, Türk atasözü ve deyimlerinin çevrimyazılı metni sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hoca, atasözü, mesel, Türkçe

Kaynakça

• ABDULKADİROĞLU, Abdulkerim, (1997), Türk Halk Edebiyatı ve Folklor Yazıları, Ankara.
• Ahmet Paşa Divanı, (1992), haz. Ali Nihat Tarlan, Ankara.
• ALBAYRAK, Nurettin, (2006), “Nasreddin Hoca”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 32, s. 418-420.
• Âlî], (1994), Künhü’l-ahbâr’ın Tezkire Kısmı, haz. Mustafa İsen, Ankara.
• ARICI, Resul, (2006), Salâhî’nin Tasavvufî Şiir Şerhleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yüksek lisans tezi, İstanbul.
• Âşık Çelebi, (1971) Meşâirü’ş-şuarâ or Tezkere of ‘Âşık Çelebi, nşr. G. Meredith-Owens, London.
• Atalar Sözü, haz. Velet İzbudak, (1936), İstanbul, TDK yayını, 82 s. ve aslî metnin tıpkıbasımı.
• AYAN, Gönül, (1990), “Nasreddin Hoca ve Paris Millî Kütüphanesindeki Bir Yazma”, Millî Kültür, Temmuz, Sayı 74’ten naklen Nasreddin Hoca’nın Dünyası UNESCO 1996 Nasreddin Hoca Yılı Ankara 1996, s. 217-220.
• Azmizâde Mustafa Hâletî Dîvânı, (2003), haz. Bayram Ali Kaya, Harvard Üniversitesi Doğu Dilleri Bölümü yayını, Cambridge.
• BAŞARAN, Selman, (1994), Hadislerin Türk Atasözleri Üzerine Tesiri, Bursa.
• BAYAT, Ali Haydar, (2002), “İlk Atasözü Kitaplarımızdan Oğuznâme’nin Berlin Nüshası ve Feridun Nafiz Uzluk’un Bir Derlemesi”, Türk Dünyası Araştırmaları, Haziran, Sayı 138, s. 227-240.
• BORATAV, Pertev Naili, (1996), Nasreddin Hoca, Ankara.
• Bursalı Mehmed Tâhir, (1333-1342/ 1915-1923), Osmanlı Müellifleri, I-III, İstanbul.
• CEYHAN, Âdem, (1998), “Eski Bir Atasözleri Kitabı”, BİR- Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Prof. Dr. Kemal Eraslan’a Armağan, sayı 9, 10, İstanbul, s.109-132.
• CEYHAN, Âdem, (2006), “Atalardan Kalma Meseller”, Ayla Demiroğlu Kitabı, İstanbul, s. 237-257.
• CEYHAN, Âdem, (2010), “Hıfzî’nin Manzûme-i Emsâl’i yahut Türk Atasözleri ve Deyimlerinin ‘Havas’ Diline Çevrilmiş Hâli”, Journal of Turkish Studies- Türklük Bilgisi Araştırmaları, Volume 34/1 June, Festschrift In Honor of Walter G. Andrews, Guest Editor Mehmet Kalpaklı, s. 85-119.
• CEYHAN, Âdem, (2011), “Bazı Yazma ve Basma Türk Atasözü Derlemeleri”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, İstanbul Yaz 2011, Sayı 4, s. 175-225.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet, (1995), “Letâyif-Nâmeler ve Nasreddin Hoca”, Türk Edebiyatı, Ocak, Sayı 255, s. 23-24.
• ÇINAR, Bekir, (2007), “Taşlıcalı Yahya’nın Gencîne-i Râz Mesnevisinde Bir Nasrettin Hoca Fıkrası”, Turkish Studies, Tunca Kortantamer Özel Sayısı-II, Volume 2/4, Fall, s. 283-292.
• DANKOFF, Robert, (1996), “Bodleian Kütüphanesi’nde Yeni Bulunan Bir Nasreddin Hoca Yazması”, Uluslararası Türk Kültürü Kongresi (26 Eylül 1992- 1 Ekim 1992), Ankara, s. 123-159.
• DİLÂÇAR, A., (1970), “1612’de Avrupa’da Yayımlanan İlk Türkçe Gramerin Özellkleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1970, s. 197-210.
• DUMAN, Mustafa, (1989), “Güvâhî’nin Pend-nâme’sinde Nasreddin Hoca”, Tarih ve Toplum, Mart 1989, c. 11, Sayı 63, s. 15.143-17. 145.
• DUMAN, Mustafa, (2009), “Nasreddin Hoca-Cuha İlişkisinin Kısa Tarihi, En Eski Cuha Fıkraları ve Nasreddin Hoca Fıkralarının Cuha Fıkralarından Ayırdedilmesi için Bazı Ölçütler”, 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak, Uluslararası Sempozyum Akşehir, 8-9 Mayıs 2008 Bildiriler, Ankara, s. 195-222.
• Ebü’l-hayr-ı Rûmî, (1988), Saltuk-nâme, haz. Şükrü Halûk Akalın, İstanbul.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (1999), haz. Seyit Ali Kahraman, Yüzel Dağlı, Istanbul.
• Fehîm, Durûb-ı Emsâl-i Türkî, İstanbul Üniversitesi Ktp. Nadir Eserler Bölümü, TY nr. 2932, vr. 73a-77b.
• GALLOTTA, Aldo, (1986), “Latin Harfleri İle Yazılmış Bir Kaç Osmanlı Atasözü”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. XXIV-XXV, 1980-1986, İstanbul, s. 235-249.
• Güvâhî, (1990), Pend-nâme (Öğütler ve Atasözleri), haz. Mehmet Hengirmen, 2. bs., Ankara.
• İsmâil bin Muhammed Aclûnî, (1418), Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs ‘amme’ştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs, I-II, Beyrut.
• İZ, Fahir, (1996), Eski Türk Edebiyatında Nesir, Ankara.
• KAÇALIN, Mustafa, (1998), “Tevrat, Zebur ve İncil’de Bilgelikler”, İlmî Araştırmalar, İstanbul, s. 147-169.
• Kelimât-ı Oğuznâme el-Meşhûr bi-Atalar sözi, Berlin Devlet Ktp. Ms. Diez A Quart 31, vr. 2b-42b.
• Köprülüzâde Mehmed Fuad, (1918), Nasreddin Hoca,İstanbul.
• KURGAN, Şükrü, (1996), Nasrettin Hoca, Ankara.
• KUTLU, Mustafa, (1986), “Nasreddin Hoca”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul, c. 6, s. 523-527.
• Kuzâî], (1999), Şihâbü’l-ahbâr Tercümesi, trc. Ali Yardım, İstanbul.
• Lamiî-zâde Abdullah Çelebi, (1978), Lâtifeler, haz. Yaşar Çalışkan, İstanbul.
• Letâif-i Nasreddin Hoca (Burhaniye Tercümesi), (1989), haz. Fikret Türkmen, Ankara.
• Muhyî-yi Gülşenî, (1982), Menâkib-i İbrâhîm-i Gülşenî ve Şemleli-zâde Ahmed Efendi Şîve-i Tarîkat-i Gülşenîye, nşr. Tahsin Yazıcı, Ankara.
• Osman (Bayburtlu), (1961), Tevârîh-i Cedîd-i Mir'at-ı Cihân, Düzenleyen Atsız, İstanbul.
• PERTSCH, Wilhelm, (1889) Die Handschriften- Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin, Sechster Band, Berlin.
• Sadeddin Nüzhet- Mehmed Ferîd, (1926), Konya Vilâyeti Halkıyyât ve Harsiyyâtı, Konya.
• SCHMİEDE, H. Ahmed, (2001), “Dedem Korkut’un Çifte Dirilişi”, Türk Edebiyatı, Ekim, Sayı 336, s. 64-66.
• Sehâvî Muhammed b. Abdurrahman, (1406), el-Mekāsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehire ‘ale’l-elsine, Beyrut.
• STEIN, Heidi, (2000), “17. Yüzyıla Ait Bir Türkçe Atasözü Koleksiyonu”, çev. Volkan Coşkun, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, , C. 1, Sayı 2, s. 263-291.
• Şair Burhaneddin’in Nasreddin Hoca’nın Fıkralarını Şerheden Eseri, (1994), haz. Feyzi Halıcı, Ankara.
• ŞİMŞEK, Selami, (2005), Nasreddin Hoca ve Tasavvuf, İstanbul.
• Ş. Sâmî, (1306-1316/1889-1898), Kāmûsü’l-a‘lâm, , İstanbul I-VI.
• Tahsin Ömer, (1337-1340/1921), Darb-ı Mesellerimiz Hakkında Tahlîlî Tedkîkāt, İstanbul.
• TANSEL, Fevziye Abdullah, (1986), “Atalar Sözü’nün Araştırma Kaynak ve Metodları: Ebüzziya Tevfik’in Bosna’da Derlediği Atalar Sözü”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, II. c., s. 365-386.
• TATCI, Mustafa, (1995), “Nasreddin Hoca’dan İktibaslar ve Hoca’nın Ahlâkçılığı”, Türk Edebiyatı, Ocak, Sayı 255, s. 18-20.
• TECER, Ahmed Kutsi, (1988), “Nasreddin Hoca”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 9, s. 109-114.
• TURAN, F. Ahsen, (1997), “Nasreddin Hoca’nın Dinî Kimliği”, Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri, 24-26 Aralık 1996, haz. Alev Kâhya- Birgül, Ankara, s. 75-82.
• TÜRKMEN, Fikret, (2000), “Anadolu Mizahında Bazı İran ve Arap Kökenli Mizah Tipleri”, Türk Dili Araştrmaları Yıllığı Belleten 1997, Ankara 2000, s. 55-60.
• Ziyâ Gökalp, (1918), “İctihâd ve Mücâhede”, Yeni Mecmua, 8 Ağustos, c. 3, Sayı 56, s. 62-64.