Öz
Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde çiftlik en küçük tarımsal üniteyi ifade etmekte idi. Ancak tımar sisteminin bozulması ve büyük ayanların ortaya çıkması ile Balkanlar’da ve Anadolu’da plantasyon tipi daha büyük çiftlikler ortaya çıktı Bu çiftlikler yoğun olarak ortaklık yöntemi ile işletiliyordu. Bu çiftliklerden bazısı belli bir süre sonra çiftlik köyler olarak halini aldılar. Tire kazasında da belirttiğimiz şekilde oluştuğunu düşündüğümüz çiftlikler meydana gelmiştir. Elimizde bu çiftliklerden on ikisinin temettuat defteri bulunmaktadır. Biri hariç çiftliklerin kime ait olduğu belli değildir. En büyüğü kırk ve en küçüğü yedi hane olan bu çiftliklerin XIX. Yüzyıl ortalarındaki durumu temettuat defterlerinin verdiği bilgiler doğrultusunda ele alınmıştır. Öncelikle çiftliklerde oturan kişilerin sektörel dağılımı, daha sonra çiftliklerdeki tarım ve hayvancılık, şahısların ödediği vergiler, kullanılan isim, lakap ve unvanlar ayrı başlıklar altında ele alınmış ve elde edilen veriler anlaşılmayı kolaylaştırmak için tablo halinde verilmiştir.
Kaynakça
- BOA. ML. VRD. TMT. d. No: 2662, 2666, 2683, 2690, 2694, 2701, 2724, 2725, 2728, 2739, 2740, 2747
- ARMAĞAN, A. Munis (2009), Ege Tarihi Coğrafyası, Özden Ofset, İzmir.
- BAŞARAN, Mehmet (1997), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Tire Kazası, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
- BERBER, Ferhat (2013), “Temettuât Kayıtlarına Göre Manisa Koldere Çiftliği/Köyünün Sosyo-Ekonomik Durumu (1844-45)” Gazi Akademik Bakış, C. 7, S. 13, ss. 233-268
- İNALCIK, Halil (1993), “Çiftlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, ss.313-314.
- İNALCIK, Halil (2010), “Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (Ed.) Çağlar Keyder, Faruk Tabak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss. 15-34.
- NAGATA, Yuzo (1997), Tarihte Ayanlar Karaosmanoğulları Üzerine Bir İnceleme, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- ÖZGÜN, Cihan (2012), “Batı Anadolu’da Tarımsal İşgücü ve Ücretler (1844-1914)”, Uluslararası Sosyal Araştırmlar Dergisi, C.5, S. 22, ss. 319-331.
- PAKALIN, M. Zeki (1993), Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü I, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
- PULAHA, Selami (1994), “16. Yüzyılda Dirlik Sahiplerinin Çiftliklerinin Kurulmasıyla İlgili Arnavut Örneği”, X. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 22-26 Eylül 1986, Kongreye Sunulan Bidiriler, Cilt, V, Ankara, 1994, ss. 2549-2558 Berber, s. 233-268
- PAMUK, Şevket (1994), Pamuk, Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme ((1820-1913), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.
- SEZER, Hamiyet (1998), “Tepedelenli Ali Paşa’nın Çiftlikleri Üzerine bir Araştırma”, Belleten, C. LXII, S. 233, ss. 75-105.
- SÜRGEVİL, Sabri (2010), “19. Yüzyıl Aydın Vilayetinde Çiftlikler”, XV. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 11-15 Eylül 2006, Kongreye Sunulan Bildiriler, 4. Cilt-3. Kısım Osmanlı Tarihi-C, Ankara 2010, ss. 755-1762.
- ŞAŞMAZ, Musa (2014), Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920- 2013), C. VIII, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- VEİNSTEİN, Gilles (2010), “Çiftlik Tartışması Üzerine”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (Ed.) Çağlar Keyder, Faruk Tabak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss. 35-56.
- 166 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu, TC Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 27, Ankara, 1995.
- Salname-i Vilayet-i Aydın, 1307, 13. Def’a Vilayet Matbaası.
Öz
Farm was the smallest agricultural unit in the first period of the Ottoman Empire. However, with the deterioration of the feudal tenure system and the emergence of big landowners (ayans) plantation type of large farms appeared in Anatolia and the Balkans. These farms essentially operated in partnership method. These farms took the form of farm villages after a while. Temettuat books give us information about twelve of such farms in Tire. It is not clear who owns these farms except one. The situations of these farms (the largest inhabited by forty households and the smallest by seven households) in the mid-19th century were handled in accordance with the information provided by temettuat books. First, the sectoral distribution of the occupants on the farms, then agriculture and livestock on farms, taxes paid by individuals and used names, nicknames or titles have been dealt with under different headings. To make it more perceptible, the data obtained from temettuat registers have been given as tables
Kaynakça
- BOA. ML. VRD. TMT. d. No: 2662, 2666, 2683, 2690, 2694, 2701, 2724, 2725, 2728, 2739, 2740, 2747
- ARMAĞAN, A. Munis (2009), Ege Tarihi Coğrafyası, Özden Ofset, İzmir.
- BAŞARAN, Mehmet (1997), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Tire Kazası, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
- BERBER, Ferhat (2013), “Temettuât Kayıtlarına Göre Manisa Koldere Çiftliği/Köyünün Sosyo-Ekonomik Durumu (1844-45)” Gazi Akademik Bakış, C. 7, S. 13, ss. 233-268
- İNALCIK, Halil (1993), “Çiftlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, ss.313-314.
- İNALCIK, Halil (2010), “Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (Ed.) Çağlar Keyder, Faruk Tabak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss. 15-34.
- NAGATA, Yuzo (1997), Tarihte Ayanlar Karaosmanoğulları Üzerine Bir İnceleme, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- ÖZGÜN, Cihan (2012), “Batı Anadolu’da Tarımsal İşgücü ve Ücretler (1844-1914)”, Uluslararası Sosyal Araştırmlar Dergisi, C.5, S. 22, ss. 319-331.
- PAKALIN, M. Zeki (1993), Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü I, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
- PULAHA, Selami (1994), “16. Yüzyılda Dirlik Sahiplerinin Çiftliklerinin Kurulmasıyla İlgili Arnavut Örneği”, X. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 22-26 Eylül 1986, Kongreye Sunulan Bidiriler, Cilt, V, Ankara, 1994, ss. 2549-2558 Berber, s. 233-268
- PAMUK, Şevket (1994), Pamuk, Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme ((1820-1913), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.
- SEZER, Hamiyet (1998), “Tepedelenli Ali Paşa’nın Çiftlikleri Üzerine bir Araştırma”, Belleten, C. LXII, S. 233, ss. 75-105.
- SÜRGEVİL, Sabri (2010), “19. Yüzyıl Aydın Vilayetinde Çiftlikler”, XV. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 11-15 Eylül 2006, Kongreye Sunulan Bildiriler, 4. Cilt-3. Kısım Osmanlı Tarihi-C, Ankara 2010, ss. 755-1762.
- ŞAŞMAZ, Musa (2014), Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920- 2013), C. VIII, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- VEİNSTEİN, Gilles (2010), “Çiftlik Tartışması Üzerine”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (Ed.) Çağlar Keyder, Faruk Tabak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss. 35-56.
- 166 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu, TC Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 27, Ankara, 1995.
- Salname-i Vilayet-i Aydın, 1307, 13. Def’a Vilayet Matbaası.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 9 Ekim 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 13 Sayı: 3 |