The Exam of Kemalist Civilization Discourse with Culture

Yıl 2022, 30. Yıl Özel Sayısı, 305 - 320, 28.07.2022

Celal Metin

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1130698

Öz

The Turkish Revolution, which took place under the leadership of Atatürk, is the name of the process of establishing a new state and society in and after a war of independence and carrying them to the modern civilization with a new identity. The Kemalist revolution had a tense relationship with the existing national culture in the process of creating a new Turkish identity and realizing Turkish modernization. This tense process has taken place by feeding off of controlled and ideological attitudes rather than natural cultural changes. Changing the alphabet, applying a new legal law, socio-economic practices that used by the contemporary world, as well as practices that disable or interfere with the traditional Islamic belief and lifestyle have brought with it. While identity, history, language and culture have been reinterpreted and shaped in the aim of reaching contemporary civilization, cultural change has led to deep splits, conflicts and closures in the social structure. This study tries to understand the nature of the cultural changes experienced in this process and to make a critical evaluation, to determine the situation in today's conditions.

Anahtar Kelimeler

Kemalist discourse, contemporary civilization, national identity, cultural change

Kemalist Uygarlık Söyleminin Kültürle İmtihanı

Öz

Atatürk’ün öncülüğünde gerçekleşen Türk İnkılabı, bir kurtuluş savaşı içinde ve devamında yeni bir devlet ve toplum kurma ve onları yeni kimlikte çağdaş uygarlığa taşıma sürecinin adıdır. Kemalist inkılap, yeni bir Türk kimliği oluşturma ve Türk çağdaşlaşmasını gerçekleştirme sürecinde var olan milli kültürle gerilimli bir ilişki içinde olmuştur. Bu gerilimli süreç, doğal kültürel değişimlerden çok, güdümlü ve ideolojik tutumlardan beslenerek gerçekleşmiştir. İçinde alfabe değiştirme, yeni bir hukuk normu uygulama, çağdaş dünyanın kullandığı sosyo-ekonomik nitelikli pratiklerin yanı sıra, geleneksel İslam inanç ve yaşam tarzını devre dışı bırakan veya ona müdahale eden uygulamaları da beraberinde getirmiştir. Çağdaş uygarlığa erişme hedefinde kimlik, tarih, dil ve kültür yeni bir yoruma uğrarken ve biçim kazanırken, kültürel değişim toplumsal yapıda derin yarılmalara, çatışmalara ve kapanmalara yol açmıştır. Bu çalışma, bu süreçte yaşanan kültür değişmelerin doğasını anlamaya ve eleştirel bir değerlendirmesini yaparak, günümüz koşullarında, durum tespiti yapmaya çalışır.

Anahtar Kelimeler

Kemalist söylem, çağdaş uygarlık, milli kimlik, kültür değişmesi

Kaynakça

• A. İbrahim (1934). Milli Din Duygusu ve Öz Türk Dini. İstanbul: Türkiye Matbaası.
• Atatürk, Mustafa Kemal (1938). Nutuk. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Atatürk, Mustafa Kemal (1997). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri/I-III. 5. Baskı. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi
• Atay, Falih Rıfkı (2004). Çankaya. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Azak, Umut (2019). Türkiye’de Laiklik ve İslam. İstanbul: İletişim
• Behar, Büşra Ersanlı (1996). İktidar ve Tarih. 2. Baskı, İstanbul: Afa Yayınları
• Belge, Murat (2012). Miltarist Modernleşme. 2. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çavdar, Tevfik (1995). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi. 2 cilt, Anakara: İmge Yayınevi.
• Çetin, Altan (2020). Geçmiş Geçmez- Anadolucu Tefekkürün Tarih Görüşüne Bir Bakış. Kayıp Ülkenin İzinde-Anadolucu Mütefekkirlerin Dünyası (Haz.: Mustafa Alican- Bahattin Çatma), İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Davison, Roderic H.(1997), Osmanlı İmparatorluğunda Reform. 2 Cilt İstanbul: Papirüs Yayınevi.
• Demirci, Kürşat (2002). Bir Din Olarak Şintoizmin Gelişim Süreci. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 16 (2002), ss. 76-79.
• D’Encausse, Helene Carrere(2003), Tamamlanmamış Rusya. Çev. Reşat Uzmen. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Deniz Parlak (2020). Laikleşme Sürecinde Camiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dursunoğlu, Halit (2011). Cumhuriyet Döneminde Yapılan Sözlük Çalışmaları ve Türkçe Sözlükler Üzerine Bir Kaynakça Denemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 31(Aralık 2011), ss.255-272.
• Feroze, Muhammed R. (1995). Laiklikte Aşırılık ve Ilımlılık. Türkiye’de İslam ve Laiklik,-Derleme, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gençosman, Kemal Zeki (1981). Altın Yıllar. İstanbul: Hür Yayın.
• Gentizon, Paul (1983). Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Ziya (1973). Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri- I. Yay. Haz. Rıza Kardaş, İstanbul: Bin Temel Eser.
• Göle, Nilüfer (1992). Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle, Nilüfer (2000). İslam ve Modernlik Üzerine Melez Desenler, İstanbul: Metis.
• Güngör, Erol (1996). Türk Kültürü ve Milliyetçilik, 12. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• (İnan), Afet 1933). Vatandaş İçin Medeni Bilgiler. İstanbul: Devlet Matbaası.
• İnan, Afet (1973). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• İnan, Afet (1984). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. 4. Baskı, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karal, Enver Ziya (1999)). Tanzimat’tan Evvel Garplılaşma Hareketleri. Tanzimat-I, Komisyon. İstanbul Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, ss. 13-30.
• Karpat, Kemal H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi. 2. Baskı, İstanbul: Afa Yayınları.
• Karpat, Kemal H. (2002.). Osmanlı Modernleşmesi. Ankara: İmge Kitabevi
• Kaynar, Mete K. (2010). Rejim ve Ritüelleri- Resmi Tarih Tartışmaları-10, Ankara: Maki Basın yayın.
• Keyder, Çağla (1993). Ulusal Kalkınmacılığın İflası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kirby, Fay (2018). Türkiye’de Köy Enstitüleri, 7. Baskı, İstanbul: Tarihçi Kitabevi.
• Kuran, Ercüment(1994). Türkiye’nin Batılılaşması ve Milli Meseleler. Ankara Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kurultay, Turgay (1998). Cumhuriyet Türkiye’sinde Çevirinin Ağır Yükü ve Türk Humanizması. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi. Sayı:11(1998), ss. 13-36.
• Lewis, Bernard (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mardin, Şerif (1991a). Türkiye'de Din ve Siyaset Makaleler-III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif(1991b). Türk Modernleşmesi-Makaleler-4. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif(1998), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. 2. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mehmet İzzet (1933). İçtimaiyat. İstanbul: Devlet Matbaası. Önal, Recep (2013). Antropo-Teolojik Açıdan ‘İrtica’ ve ‘Mürtecî’ Kavramları Üzerine Sosyo-Politik İçerikli Semantik Bir Yaklaşım. Usûl, Sayı:19 (2013/1), ss. 107 - 138.
• Parla, Taha (1989). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Perin, Cevdet (1981). Atatürk Kültür Devrimi, İnkılap ve Aka Kitabevi, İstanbul, 1981.
• Sadak, Necmeddin (1939). Sosyoloji. İstanbul: Maarif Matbaası. Safa, Peyami (1981). Türk İnkılabına Bakışlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sezen, Yümni (1998). Hümanizm ve Atatürk Devrimleri, İstanbul: Ayışığı Kitapları-1.
• Sinanoğlu, Suat (1988). Türk Hümanizmi, 2. Ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2003). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 10. Baskı, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Timur, Taner (1994). Türk Devrimi ve Sonrası. 3.baskı, Ankara: İmge Yayınevi.
• Toprak, Zafer (2012). Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan Kitap.
• Tosun, Muharrem, Şimşek, Fatih (2012). Osmanlının son döneminden Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemine devlet eliyle yaptırılan çevirilerin toplumsal ve kültürel değişime etkisi. International Journal of Human Sciences [Online]. Sayı: (9)2, ss. 1719-1735.
• Turhan, Mümtaz (1967). Garplılaşmanın Neresindeyiz? 4. Baskı, İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Türkdoğan, Orhan (1982). Kemalist Modelde Fert ve Devlet İlişkileri. İstanbul: İstanbul Kitabevi.
• Türkdoğan, Orhan (1999). Kemalist Sistem-Kültürel Boyutları. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Yalman, Nur (2010). İslam’daki Sekülerizm Üzerine Bazı Gözlemler: Türkiye’deki Kültürel Devrim. Muhafazakâr Düşünce Yıl: 7 Sayı: 25-26 (Temmuz-Aralık 2010), ss.121-156.
• Zürcher, Erik Jan (2005). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.