Algı ve Kitle Yönetim Aracı Örneği Olarak Hz. Muhammed (s.a.v.) Dönemi Şiir Anlayışı

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 25, 130 - 143, 30.12.2024

Bürhan Mustafa Büyükarslan

https://doi.org/10.55483/cekmece.1552413

Öz

Arap toplumunda şiir, kültürel bir aktarım aracı olarak merkezî bir role sahip olmuştur. Şairler, şiir yoluyla sadece estetik kaygılarla değil, aynı zamanda toplumsal normları, değerleri ve gelenekleri aktararak kültürel hafızaya katkıda bulunmuşlardır. Şiir, kabileler arasında üstünlük yarışlarının bir aracı olarak kullanılmış ve siyasî güç üzerinde etkili olmuştur. Bu bağlamda, şiirin günümüz sosyal medya platformlarına benzer işlevler gördüğü, toplumsal algıları şekillendirerek kitleleri etkilediği ve yönlendirdiği söylenebilir. Çalışmanın amacı, Hz. Muhammed döneminde Müslümanların ve müşriklerin, kişileri ve kitleleri yönlendirmek gayesiyle şiiri, algı ve kitle yönetim aracı olarak kullanma faaliyetlerini incelemektir. Çalışma nitel araştırma tekniklerinden doküman inceleme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Medine’de İslâm Devleti kurulduğunda, Ka’b b. Eşref, Medine İslâm Devleti’ne karşı ordu toplamak için Mekke’ye gitmiş ve şiirleri ile müşrikleri örgütlemeye çalışmıştır. Bu örgütlenme faaliyetleri esnasında misafir olarak birtakım kişilerin evlerinde kalmıştır. Hassân b. Sâbit ise Ka’b’ı misafir eden her ev sahibi için hiciv içeren bir şiir yazmıştır. En sonunda Ka’b, Medine’ye geri dönmek zorunda kalmış ve mümin kadınları taciz içeren şiirler yazması, mevcut meşru otoriteyi yıkmak için iç isyan teşviki ve dış destek arama faaliyetleri nedeni ile cezalandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, Algı Yönetimi, Kitle Yönetimi, Şiir.

Teşekkür

Ziya Kazıcı, Beytullah Kaya ve Abdullah Tok hocama teşekkürü bir borç bilirim.

The Concept of Poetry During the Era of Prophet Muhammad (PBUH) as an Example of Perception and Mass Management Tool

Öz

Poetry has played a central role in Arab society as a vehicle of cultural transmission. Poets, through poetry, have not only addressed aesthetic concerns but have also contributed to the cultural memory by conveying social norms, values, and traditions. Poetry has been used as a tool in the competition for supremacy among tribes and has influenced political power. In this context, it can be said that poetry has served functions similar to today's social media platforms, shaping public perceptions and influencing and directing the masses. The purpose of this research is to examine the activities of Muslims and polytheists during the Prophet Muhammad's time in using poetry as a tool for shaping perceptions and managing the masses, with the goal of influencing individuals and groups. This study was carried out using a qualitative document analysis method. Following the establishment of the Islamic state in Medina, Ka'b ibn al-Ashraf undertook a mission to Mecca to recruit an army to confront the Medinan state. He endeavored to unite the polytheists through his poetry. While engaged in these organizational endeavors, he was accommodated by several individuals. In retaliation, Hassān ibn Thābit crafted satiric verses targeting each household that provided hospitality to Ka'b. Eventually, Ka'b was obliged to return to Medina and was penalized for his insulting verses directed at Muslim women, his incitement of internal dissent to overthrow the existing legitimate authority, and his solicitation of external aid.

Anahtar Kelimeler

The Prophet Muhammad, Opinion shaping, Public opinion management, Poetry.

Kaynakça

• Armstrong, Karen. İslâm Peygamberinin Biyografisi Hazreti Muhammed, çev. Selim Yeniçeri. İstanbul: Koridor Yayıncılık, 2005.
• Belâzurî, Ebü’l-Hasan Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd el-Belâzürî. Ensâbu’l-Eşrâf, thk. Süheyl Zekkar, Rebâd Zerkelî. Beyrut: Dârü’l-Fikir, 1996.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî el-Buhârî. el-Câmi’u’s-Sahîh. Beyrut: er-Risâletü’l-A’lemiyye, 2011.
• Büyükarslan, Bürhan Mustafa. “Hz. Muhammed’in İstihbârâtî Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme”, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 8, S. 17 (2020): 95-118.
• Büyükarslan, Bürhan Mustafa. “Hz. Peygamber’in İstihbârî Faaliyetleri” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021.
• Büyükarslan, Bürhan Mustafa. İslamî Hareket Özelinde Hz. Muhammed'in Mekke Dönemi İstihbarat Faaliyetleri, İstanbul: K Akademi Yayınları, 2022.
• Cevad, Ali. el-Mufassal fî’t-Târîhi’l-A’rab Kable’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-İlm, 1976.
• Durmuş, İsmail, “Şiir”, DİA (İstanbul: TDV Yayınları, 2010), 39/144-154.
• Ferrûh, Ömer. Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî. Beyrut: Dâru’l-İlm, 1992.
• Goldziher, Ignaz. Abhandlungen zur Arabischen Philologie. Leinden: b.y., 1896.
• Goldziher, Ignaz. İslâm Kültürü Araştırmaları, çev. Cihad Tunç ve Mehmed Said Hatiboğlu. 2 Cilt. Ankara: Otto Yayınları, 2019.
• Hitti, Philip. Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2020.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik ibn Hişâm ibn Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî. es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Muhiddin Cerrâh. Beyrut: Dârü’l-Feyhâ, 2021.
• İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed ibn İshâk ibn Yesâr b. Hıyâr el-Muttalibî el-Kureşî el-Medenî. es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Ahmed Ferid Mezîdî. Beyrut: Dârü’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2018.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl ibn Şihâbiddîn Ömer ibn Kesîr ibn Dav’ ibn Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-
• Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmî İbn Muhammed Selâme. Riyad: Dârü’t-Taybe, 1999.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l- A’rab, nşr. Emin Muhammed Abdülvehhab, Muhammed es-Sadık el-Ubeydi, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1997/1418.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed ibn Sa’d ibn Menî’ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ömer. Kahire: Mektebetü’l-Khâncî, 2001.
• Kapar, Mehmet Ali. “Kâb b. Eşref”, DİA (İstanbul: TDV Yayınları, 2001), 24/3-4.
• Kısakürek, Necip Fazıl. Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları, 2010.
• Meriç, Altay Cem. Peygamberliğin İspatı Haber Delili. İstanbul: İnsan Yayınları, 2022.
• Özkan, Mustafa. “Medine Vesikası”, DİA (Ankara: TDV Yayınları, 2019), EK-2/212-215.
• Sarıçam, İbrahim. “Hamrâü’l-Esed Gazvesi”, DİA (İstanbul: TDV Yayınları, 1997), 15/498-499.
• Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Vâkıdî el-Eslemî el-Medenî. Kitâbü’l-Meğâzî, thk. Muhammed Abdülkadir Ahmed ‘Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2013.
• Watt, Montgomery. Hz. Muhammed Peygamber ve Devlet Adamı, çev. S. Erdem Türközü İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.