İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T743 Numarada Kayıtlı Şiir Mecmuasının (91a-141b) Mestap’a Göre Tasnifi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 81 - 121, 06.07.2024

Aygül Kurt , Gülay Karaman

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.1453077

Öz

Öz: Mecmualar, aynı ya da farklı şair ve yazarlara ait manzum, mensur ya da manzum-mensur karışık olarak yazılmış ürünlerin bir arada toplandığı eserlerdir. Günümüze ulaşan çok sayıda mecmua bulunmaktadır ve mecmualar üzerine yapılan çalışma sayısı da oldukça fazladır. Ancak kütüphanelerde araştırmacıların ilgisini bekleyen yüzlerce mecmua ve mecmuaların edebiyat tarihi ve klasik Türk edebiyatı açısından önemi göz önüne alındığında mecmua araştırmalarının arttırılması gerektiği açıktır. Bu çalışma da bu alandaki boşluğa istinaden hazırlanmıştır. Bu makalede, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T743 numarada kayıtlı şiir mecmuası tanıtılarak 91a-141b varakları arasındaki şiirler MESTAP’a göre tasnif edilmiştir. Tamamı 186 varaktan oluşan mecmuada farklı dönemlerde yaşamış şairlerin farklı nazım şekilleriyle yazılmış şiirleri bulunmaktadır. İncelenen varak aralığında 86 şair, 167 şiir tespit edilmiş; 11 şiirin ise kime ait olduğu belirlenememiştir. Çoğunlukla 16. yüzyıl şairlerinin yer aldığı mecmuada Fuzûlî, Bâkî, Cinânî, Muhibbî gibi tanınmış şairlerin yanı sıra şimdiye kadar dîvânı tespit edilememiş şairlerin şiirlerine de yer verilmiştir. Mecmuada Zaʿîfî’nin bir manzumesi dışında diğer tüm şiirlerin klasik Türk şiiri geleneğinde kaleme alındığı görülmüş; şairlerin, dîvânlarında bulunmayan şiirleri de tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Klasik Türk edebiyatı, mecmua, şiir mecmuası, MESTAP, tasnif.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, mecmua, şiir mecmuası, MESTAP, tasnif

CLASSIFICATION OF POETRY JOURNAL REGISTERED IN NUMBER T743 AT ISTANBUL UNIVERSITY RARE WORKS LIBRARY (91a -141b) ACCORDING TO MESTAP

Öz

Abstract: Journals are works that get the works together written in verse, prose or mixed verse and prose, belonging to the same or different poets and writers. There are many journals that have survived to the present day and the number of studies on journals is quite high. However, considering the hundreds of journals waiting for the attention of researchers in libraries and the importance of journals in terms of literary history and classical Turkish literature, it is clear that journal research should be increased. This study was prepared based on the gap in this field. In this article, the poetry journal which is registered in number T743 at Istanbul University Rare Works Library was introduced and the poems between sheets 91a-141b were classified according to MESTAP. The journal, which consists of 186 pages, contains poems written in different verse forms by poets who lived in different periods. 86 poets and 167 poems were identified in the examined leaf range, it has not been determined to whom 11 poems belong. In the journal, which mostly includes 16th century poets, poems of well-known poets such as Fuzûlî, Bâkî, Cinânî, Muhibbî are also included, as well as poems of poets whose divans have not been identified so far. It has been seen that, except for one poem by Zaʿîfî in the journal, all other poems were written in the tradition of classical Turkish poetry, poems of the poets that were not included in their divans were also identified.
Keywords: Classical Turkish literature, journal, poetry journal, MESTAP, classification.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, journal, poetry journal, MESTAP, classification

Kaynakça

• Aksoyak, İsmail Hakkı. Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2018. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58695,gelibolulu-mustafa-ali-divanipdf.pdf?0
• Akyol, Büşra. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY 743 Numaralı Şiir Mecmuası’nın (1b-44b) İncelenmesi, Çeviri Yazılı Metni ve Şiir Mecmualarının Sistematik Tasnifi Projesi’ne (MESTAP) Göre Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, 2023.
• Arslan, Mehmet. Mihrî Hâtun Dîvânı. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2018. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58679,mihri-hatun-divanipdf.pdf?0
• Arslan, Ömer. Ubeydî Dîvânı (Metin ve İnceleme). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2013.
• Aydemir, Yaşar. Behişti (Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Divanın Tenkitli Metni). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 1999.
• Bedestani, Ayşe. XVI. Yüzyıl Şairi Ahdî-i Bağdâdî Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2018.
• Bozyiğit, Esra. Taşlıcalı Yahyâ Bey Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Nesre Çeviri-Sözlük). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2021.
• Bülbül, Tuncay. “Muhibbî’nin ‘Gibi’ Redifli Gazeline Ebussuûd Efendi’nin Bilinmeyen Bir Naziresi”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 17 (2016): 1-12.
• Çavuşoğlu, Mehmed. Amrî Divan Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1979.
• Çelik, Büşra-Kılıç, Muzaffer. Derzi-zâde ʿUlvî Dîvânı. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları, 2018.
• Demiralay, Mehmet. Hüdâyî-i Kadîm (16. yy) ve Dîvânı İnceleme-Tenkidli Metin. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2007.
• Demirel, Şener. 16. Yüzyıl Şairlerinden Mânî Dîvân ve Şehr-engîz-i Bursa. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55755,divan-ve-sehr-engiz-i-bursapdf.pdf?0
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 1997.
• Erdoğan, Mustafa. Kabûlî İbrahim Efendi, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2008.
• Erdoğan, Mustafa. Bursalı Rahmî ve Dîvânı. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55910,bursali-rahmi-divanipdf.pdf?0
• Gıynaş, Kamil Ali. “Millî Kütüphanede Kayıtlı 06 Mil Yz A 803 Numaralı Şiir Mecmuası”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 38 (Aralık 2017a): 211-264.
• Gıynaş, Kamil Ali. Pervâne Bey Mecmuası. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017b. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0
• Güneş, Murat. Manastırlı Celâl Bey Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2013.
• İpekten, Haluk-İsen, Mustafa-Toparlı, Recep-Okçu, Naci-Karabey, Turgut. Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Keklik, Murat. Üsküplü İshak Çelebi Divan [Metin-Çeviri-Açıklamalar-Dizin]. Doktora Tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, 2014.
• Köksal, Mehmet Fatih. Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori. İstanbul: Kesit Yayınları, 2017a.
• Köksal, Mehmet Fatih. Mecmaʿu’n-Nezâ’ir. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017b. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 Kurt, Aygül. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T743 Numarada Kayıtlı Şiir Mecmuasının (91a-141b) MESTAP’a Göre Tasnifi (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, 2022. Küçük, Sabahattin. Bâkî Dîvânı. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2015. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78361/baki-divani.html
• Mecmûʿa-i Eşʿâr (yz.). İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. Nu: T743.
• Okuyucu, Cihan. Cinânî Hayatı Eserleri Dîvânının Tenkidli Metni. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1994.
• Özkat, Mustafa. Kara Fazlî’nin Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2005.
• Öztürk, Yılmaz. 17. Yüzyıl Şairlerinden Dimetokalı Vahdetî’nin Divan’ının Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2006.
• Saraç, Mehmet Ali Yekta. Emrî Dîvânı. b.y.: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2004. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78368/emri-divani.html
• Saraç, Mehmet Ali Yekta. Kemâl Paşazâde Dîvân ve Diğer Şiirler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2021.
• Selvi, Muhammed. Ümîdî, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniveristesi, 2008.
• Seyhan, Nezihe. Medhî Divanı (İnceleme Transkripsiyonlu Metin). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2000.
• Şıhıyeva, Seadet. “Ârif Mevlâna’nın Ruhî Durumu: ‘Ene’l-Hakk’ ve ‘Hâmûş’ Arasında”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22 (Aralık 2017): 187-205.
• Top, Yılmaz. “Bir Şiir Mecmuası Vasıtasıyla Şiirlerinden ve Şairliğinden Haberdar Olduğumuz Şeyh Nûşî Efendi”. VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı (12-13 Aralık 2019). ed. Mustafa Başaran-Sema Aydın-Tuğba Özbek-Mustafa Erol. 2074-2114. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Matbaası, 2019.
• Top, Yılmaz. Şeyh Nûşî Efendi ve Şiirleri. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2021.
• Tulum, Mertol-Tanyeri, Mehmet Ali. Nev’î Divan Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1977.
• Uğur, Meltem. “MESTAP (Şiir Mecmualarının Sistematik Tasnifi Projesi) Bibliyografyası”. KÜLTÜRK Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 8 (Aralık 2023): 103-153.
• Yavuz, Kemal. Muhibbî Dîvânı Bütün Şiirleri Kânûnî Sultan Süleyman. İstanbul: Bilnet Matbaacılık, 2016.
• Yavuzer, Hayati. Kemâl Ümmî Dîvânı (İnceleme-Metin). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bolu Halk Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2008.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Kur’an-ı Kerîm ve Yüce Meâli. İstanbul: Merve Yayınevi, 2002.
• Yeniterzi, Emine. “Dervîş Çelebi, Pîrî-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2014. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dervis-celebi-pirizade