Review: Sovyet Arkeolojisi Üzerine Denemeler 1

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 99 - 106, 30.12.2024

Okan Sezer

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.1594753

Öz

The book named Essays on Soviet Archaeology 1 (Sovyet Arkeolojisi Üzerine Denemeler 1 in Turkish), which was published in 2023, is written by Töre Sivrioğlu and Sidar Gündüzalp (ISBN: 9786259988023). It is comprising of 160 pages, and its preface is written by Ahmet Uhri (p. 7-8). It has six chapters which are written separately by two authors, and some of them have been published as both of hard copy and soft copy before. These chapters, except for the ones regarding Leo S. Klejn’s life and Tillya Tepe (Afghanistan), are mainly about the debates, trends, ideological distinct of Soviet Archaeology and the consequences of all of them out of the Union of Soviet Socialist Republics, especially in Western World. It cannot be said that the exceptional chapters remain out of the main subjects properly. The chapters are the Two-up Legacy of Soviet Archaeology (p. 9-15), Evolutionary Archaeology, Diffusionism and Soviet Archaeology (p. 17-44), the Debates of the Slave Society in Soviet Protohistory: Mesopotamian Case (p. 45-98), Between Two Worlds: The Relation of V. Gordon Childe with American and Soviet Archaeologies (p. 99-128), the Story of Tillya Tepe’s Treasure: Soviet Archaeology in Afghanistan (p. 129-142), the Life and Thoughts of L. S. Klejn (p. 143-160). In the book, it is emphasized several times that Soviet Archaeology has been not yet debated enough. Thus, we must consider as it is a significant attempt. However, although it is stated that the aim is to introduce and to discuss both the advantages and the disadvantages of Soviet Archaeology, it seems that the shortcomings are not adequately emphasized, along with the absence of the research of field studies. Instead, an optimistic perspective is taken regarding these issues. Remaining in the format of a book review, I aim to clarify some key points by means of highlighting relevant, logical, and straightforward evaluations.

Anahtar Kelimeler

Soviet Archaeology, Eurasian Prehistory, Eurasia, Archaeological Theories, Russia

Kitap Kritiği: Sovyet Arkeolojisi Üzerine Denemeler 1

Öz

Sovyet Arkeolojisi Üzerine Denemeler 1 başlığını taşıyan kitap, Töre Sivrioğlu ve Sidar Gündüzalp tarafından kaleme alınmış ve Sakin Kitap yayınevi tarafından 2023 yılında basılmıştır. Kitap toplamda 160 sayfadır. Kitabın önsözünü Ahmet Uhri üstlenmiştir. Kitap, yazarlar tarafından ayrıca-bağımsız yazılmış ve içlerinden bazıları erken tarihlerde farklı mecralarda yayınlanmış altı bölümden oluşmaktadır. Söz konusu bölümler, Leo S. Klein’in yaşamı ile Tilla Tepe (Afganistan) hakkında olanlar dışında, genellikle Sovyet arkeolojisindeki tartışmalar, akımlar, ideolojik çizgiler ve tüm bunların dış dünyayla (genellikle Batı’yla) olan bağlantılarını işlemektedir. Dışarda bırakılan iki bölümün sayılan konulardan tamamıyla sıyrıldığı ise söylenemez. Bölümler; Sovyet Arkeolojisinin İkili Mirası (1), Toplumsal Evrim, Kültürel Yayılım ve Sovyet Arkeolojisi (2), Sovyet Protohistoryasında Köleci Toplum Tartışmaları: Mezopotamya Örneği (3), İki Dünya Arasında: V. Gordon Childe’ın Amerikan ve Sovyet Arkeolojisiyle İlişkisi (4), Tilla Tepe Hazinesinin Öyküsü: Afganistan’da Sovyet Arkeolojisi (5) ve L. S. Klejn’in Yaşamı ve Düşünceleri (6) başlıklarıyla sıralanmaktadır. Sovyet arkeolojisinin yeterince konuşulmamış ve tartışılmamış olması nedeniyle hazırlandığı çeşitli şekillerde birkaç kez belirtilmektedir. Bu yanıyla önemli ve/veya önemle incelenmesi gereken bir konuma yükseldiği açıktır. Ancak her ne kadar adı geçen ve artık var olmayan arkeoloji tecrübesinin artı ve eksileriyle tanıtılmasının amaçlandığı bildirilse de, tarihçe ile teorik arka plana dair yazılanların arazi uygulamalarına dair yazılan ve/veya yazılmayanları gölgede bırakmasıyla birlikte, eksi(k) yanların mercek altına çokça konmadığı, bunun yerine eksi(k) yanlara dair iyimser bir tutum sergilendiği kendini hissettirmektedir. Uygun, makul ve yalın gerçekliğe yaklaşabilen tespitleri, bir kitap incelemesi sınırlarında yapılabilecek ölçüde sıralayarak öne çıkan bazı noktaları netleştirmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Sovyet Arkeolojisi, Avrasya Prehistoryası, Avrasya, Arkeolojik Kuram, Rusya

Kaynakça

• Bulkin, Vladimir A. – Klejn, Leo S. – Lebedev, Gleb S. “Attainments and Problems of Soviet Archaeology”. World Archaeology 13 (1982), 272-295.
• Childe, Gordon. The Aryans: A Study of Indo-European Origins. New York: Alfred A. Knopf, 1926.
• Childe, Gordon. “The First Waggons and Carts-from Tigris to the Severn”. Proceedings of the Prehistoric Society 17 (1951), 177-194.
• Childe, Gordon. “The Diffusion of Wheeled Vehicles”. Ethnog.-Arch. Forschungen 2 (1954), 1-17.
• Gei, Aleksandr. “O nekotoryh problemah izučenija bronzovogo veka na juge Evropejskoj Rossii”. Rossijskaya Arkheologiya 1/1999 (1999), 34-50.
• Gening, Vladimir F. - Zdanovich, Gennady B. - Gening, Vladimir V. Sintashta: Arheologicheskiye pamyatniki ariyskikh plemen Uralo-Kazahstanskikh stepei. Chelyabinsk: Ural. un-ta, 1992.
• Gorodtsov, Vasily. “Tipologičeskij metod v arheologii”, Obŝestvoissledovatelej Rjazanskogo kraja. Serija metodič., Vyp. 6 (1927), 27-30.
• Haiying, Yang. Genocide on the Mongolian Steppe. Tokyo: Iwanami Shoten, 2017.
• Harding, Anthony. “Facts and Fantasies from the Bronze Age”. Antiquity 80 (2006), 463-465.
• Ivanova, Mariya. The Black Sea and the Early Civilizations of Europe, the Near East and the Asia. Cambridge: Cambridge University Press, 2013.
• Kotova, Nadezhda S. Early Eneolithic in the Pontic Steppes. Oxford: BAR Publishing, 2008.
• Marx, Karl – Engels, Friedrich. The German Ideology (third revised edition). Moscow: Progress, 1976.
• Paroń, Aleksander. The Pechenegs: Nomads in Political and Cultural Landscape of Medieval Europe. Leiden: Brill, 2021.
• Payne, Matthew. “Do You Want Me to Exterminate All of Them or Just the Ones Who Oppose Us?”, Empire and Belonging in Eurasian Borderlands. Haz. K. A. Goff ve L. H. Siegelbaum. 65-79. Ithaca: Cornell University Press, 2019.
• Rassamakin, Yuri. Die nordpontische Steppe in der Kupferzeit Gräber aus der Mitte des 5. Jts. bis Ende des 4. Jts. v. Chr. Mainz: Verlag Philipp von Zabern, 2004.
• Renton, Kathryn. Horse and Human in the Early Modern Iberian World. Cambridge: Cambridge University Press, 2024.
• Slocum, John W. “Who, and When, Were the inorodtsy? The Evolution of Category of “Alliens” in Imperial Russia”. The Russian Review 57 (1998), 173-190.
• Trigger, Bruce G. A History of Archaeological Thought. New York: Cambridge University Press, 2006.
• Vasmer, Max. Ètimologičeskij slovarʹ russkogo jazyka. Moskva: Progress, 1987.
• Weinerman, Eli. “The Polemics Between Moscow and Central Asians on the Decline of Central Asia and Tsarist Russia’s Role in the History of the Region”. The Slavonic and East European Review 71 (1993), 428-481.
• Zenkovsky, Serge A. “The Emancipation of the Serfs in Retrospect”. The Russian Review 20 (1961), 280-293.