EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN YIKICI LİDERLİK DAVRANIŞLARININ ÖĞRETMEN ALGILARINA GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 5, 38 - 45, 08.04.2023

Davut Gümüş Abdullah Söker Aslı Çelebi Yasin Güneş

Öz

İyi bir lider topluluğun hedefe ulaşmasında kilit bir rol üstlenmekte, etrafındaki takipçilerini belirlenen amaçlar doğrultusunda motive ederek onları yönlendirmekte ve başarıya ulaşılmasını sağlamaktadır. Ancak kötü bir lider topluluğun amaçlarına ulaşmasındaki en büyük engeldir. Bu tip liderler kendilerinin yanı sıra liderlik ettikleri takipçilerini de çok büyük felaketlere sürükleyebilmektedirler. Özellikle son yıllarda liderliğin olumsuz algılanan yönüne olan ilgi giderek artmış ve araştırmacılar farklı olumsuz liderlik biçimleri üzerine çeşitli araştırmalar yapmaya başlamışlardır. Bu çalışmada eğitim yöneticilerinin yıkıcı liderlik davranışlarının öğretmen algılarına göre belirlemektir. Araştırmanın evrenini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Diyarbakır’da görev yapan 3456 ilköğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerden oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, evrenden tesadüfî örnekleme yoluyla ile belirlenen 310 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Uymaz (2013) tarafından geliştirilen “Yıkıcı Liderlik Ölçeği” ile “Kişisel Bilgi Formu” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca araştırmada, t-testi, ANOVA testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; okul yöneticilerinin yıkıcı liderlik davranışlarına sahip olma düzeylerinin öğretmenlerin cinsiyetlerine, kıdemlerine ve öğrenim durumlarına göre anlamlı farklılık göstermediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Lider, Okul Yöneticisi, Öğretmen, Yıkıcı Liderlik.

Kaynakça

• Akman, Y. (2016). Yıkıcı liderlik ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişki: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 627-653.
• Aydınay, M. (2019). Yıkıcı liderliğin çalışanların öz-yeterlilik algısı ve üretim karşıtı davranış geliştirme eğilimleri üzerine etkisi (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Conger, J. & Kanungo, R. (1998). Charismatic leadership in organizations. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational dynamics, 19(2), 44-55.
• Einarsen, S., Aasland, M. & Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behavior: A definition and conceptual model. The Leadership Quarterly, 18(3), 207-216.
• Einarsen, S., Aasland, M. & Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behavior: A definition and conceptual model. The Leadership Quarterly, 18(3), 207-216.
• Güldü, Ö. ve Aksu, N. E. (2016). Yıkıcı liderlik algısı ve mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide olumsuz duygudurumun aracı rolü. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(2), 91-113.
• James, L. ve LeBerton, J. M. (2010). Assessing aggression using conditional reasoning. Current Directions in Psychological Science, 19(1), 30-35.
• Kesken, J. ve Ayyıldız Ünnü, N. A. (2011). Öteki Liderlik. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Lipman-Blumen, J. (2010). Toxic leadership: a conceptual framework. Bournois F., DuvalHamel J., Roussillon S., Scaringella JL. (eds) Handbook of Top Management Teams. Palgrave Macmillan, London.
• Omca, M. (2007). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri. Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Robbins, S. P. (2000). Essentials of Organizational Behavior, (6th ed.). New Jersey: Prentice Hall, Upper Saddle River.
• Sarıaslan Eyiol, Ş. (2014). Okul yöneticilerinin yıkıcı yöneticilik davranışına yönelik öğretmen algısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Schyns, B. & Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A meta-analysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarterly, 24, 138-158.
• Sezici, E. (2015). İzleyicilerin yıkıcı liderlik algısı ve sonuçları, 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı (Cilt 2), Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları.
• Subaş, A. (2017). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Enneagram Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Şahin, S. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri (İzmir ili örneği). Eğitim ve Bilim, 30(135), 39-49.
• Thoroughgood, C. N. (2010). Bad apples, bad barrels, and broken followers? An empirical examination of contextual influences on follower perceptions and reactions to aversive leadership, Unpublished Master of Science Thesis, The Graduate School College of the Liberal Arts The Pennsylvania State University.
• Thoroughgood, C. N., Sawyer, K. B., Padilla, A. & Lunsford, L. (2018). Destructive leadership: A critique of leader-centric perspectives and toward a more holistic definition. Journal of Business Ethics, 151(3), 627-649.
• Uymaz, A. O. (2013). Yıkıcı liderlik ölçeği geliştirme çalışması. İ. Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 37-57.
• Woestman, D. S. ve Wasonga, T. A. (2015). Destructive leadership behaviors and workplace attitudes in schools. NASSP Bulletin, 99(2), 147-163.
• Yüksel, H. İ. (2015). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin psikolojik sermayeleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Zengin, M. (2019). Ortaöğretimde Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri İle Okul Güvenliği ve Örgütsel İmaj Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Ferris, G. R., Zinko, R., Brouer, R. L., Buckley, M. R., & Harvey, M. G. (2007). Strategic bullying as a supplementary, balanced perspective on destructive leadership. The Leadership Quarterly, 18, 195-206.