RUS FİZYOLOJİK PSİKOLOJİNİN KURUCUSU İVAN MİHAYLOVİÇ SEÇENOV’UN HAYATI VE BİLİMSEL FAALİYETLERİ (1829-1905)

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 9, 236 - 252, 31.12.2024

Uğur Bozkurt , Tubanur İnanç Bozkurt

https://doi.org/10.62356/cihansumul.1569139

Öz

XIX. yüzyıl Rus bilim insanı İvan Mihayloviç Seçenov, Rus fizyolojisinin babası ve fizyolojik psikolojinin kurucusudur. Çalışmanın amacı, Seçenov’un kim olduğunu, bilimsel çalışmalarının neler olduğunu ve psikoloji bilimine yaptığı katkıları tespit etmektir. Ayrıca Seçenov’un yaptığı çalışmaların başta Rusya olmak üzere küresel çapta psikoloji tarihindeki yeri ve önemini irdelemektir. Çalışma süresince elde edilen kaynakların tamamı Rus kaynakları olmakla beraber Seçenov’un çağdaşı ya da öğrencilerinin günümüze aktardıkları bilgilerden de istifade edildi. Asker bir babanın en küçük oğlu olarak dünyaya gelen Seçenov’un neden tıp bilimine yöneldiği ve daha da özele inerek araştırması zor olmasına rağmen fizyoloji alanını neden seçtiği anlatılmaya çalışıldı. Bunun yanı sıra dönem itibariyle müstakil bir bilim dalı olarak ele alınmayan psikoloji bilimine yönelik getirdiği yaklaşımlar ve ortaya attığı materyalist görüşler oldukça önemlidir. Ancak dönem itibariyle Rusya’da materyalist bakış açısının benimsenmemesi, psikolojiye ruhani bakış açısıyla bakılması, kendisinin zor bir süreçten geçmesine ve bazı kesimler tarafından kabul görmemesine neden oldu. Tüm zorluklara rağmen görüşlerini ifade etmekten kaçınmayan ve kadınların eğitim hayatına destek vererek birçok öğrenci yetiştiren Seçenov, günümüze önemli bilimsel miras bırakmayı başardı. Yaptığı araştırmalar neticesinde yüz altı farklı çalışma ortaya çıkaran Seçenov, başta Rus fizyolog İvan Petroviç Pavlov olmak üzere birçok bilim adamına yol gösterici olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İ. M. Seçenov, Rusya, Fizyolojik Psikoloji, Psikoloji Tarihi

THE LIFE AND SCIENTIFIC ACTIVITIES OF IVAN MIKHAILOVICH SECHENOV, THE FOUNDER OF RUSSIAN PHYSIOLOGICAL PSYCHOLOGY (1829-1905)

Öz

The XIXth century Russian scientist Ivan Mikhailovich Sechenov is the father of Russian physiology and the founder of physiological psychology. The study aims to determine who Sechenov is, what his scientific works are and what his contributions to the science of psychology are. It is also to examine the place and importance of his work in the history of psychology, especially in Russia and globally. Although all of the sources obtained during the study were Russian sources, the information conveyed to the present day by his contemporaries or students was utilized. It tried to explain why Sechenov, who was born as the youngest son of a soldier father, turned to medical science and why he chose the field of physiology, although it was challenging to research more specifically. In addition to this, his approaches to the science of psychology, which was not considered as an independent branch of science at the time, and the materialist views he put forward are critical. However, the fact that the materialist point of view was not adopted in Russia at the time and psychology was viewed from a spiritual point of view caused him to go through a difficult process and was not accepted by some segments. Sechenov, who did not refrain from expressing his opinions despite all the difficulties and educated many students by supporting women's education, managed to leave an essential scientific heritage to our day. As a result of his research, Sechenov, who has produced one hundred and six different studies, has guided many scientists, especially Russian physiologist Ivan Petrovich Pavlov.

Anahtar Kelimeler

İ. M. Sechenov, Russia, Physiological Psychology, History of Psychology

Kaynakça

• Айрапетьянц, Э. Ш. (1969). Алексей Алексеевич Ухтомский. Ленинград: Издательство Ленинградского университета.
• Большая Советская Энциклопедия: В 50 томах (1955). И. М. Сеченов. Москва: Советская энциклопедия, 1950-1957, 2-е издание içinde (XXXVIII, cc. 623-626).
• Кольцова, В. А., Ждан, А. Н. (2015). Учение И.М. Сеченова о рефлексах головного мозга: манифест русской объективной психологии. Психологический журнал, том 36, №2, 70-77.
• Коштоянци, Х. С. (1945). И. М. Сеченов-великий русские люди, Москва: Молодая Гвардия.
• Марков, А. Г. (2020). Направления научных исследований И.М. Сеченова: количественный анализ частоты встречаемости терминов в заглавии статей, Э.И. Колчинский (E.d.) Историко-Биологические Исследования içinde (85-94). Санкт-Петербург: Российской академии наук.
• Мазилов, В. А. (2017). История психологии: проблема факта. Ярославский педагогический вестник, № 3, 151-158.
• Мечников, И. И. (1946). Страницы Воспоминаний, Сборник автобиографы статей. Москва: Изд-во и 2-я тип. Изд-ва Акад. наук СССР.
• Мирский, М. Б. (1988). Революционер в науке, демократ в жизни, Москва: Знание.
• Помелова, Л. А., Шевелев, И. И., Важеевская, Н. Е., Шурупова, Р. В. (2014). И.М. Сеченов: Профессиональная Деятельность и Личностные Качества Ученого. Сеченовский вестник, № 3(17), 15–19.
• Сеченов И.М. (1907). Автобиографические записки Ивана Михайловича Сеченова. Москва: Научного слова.
• Сорокина, Т. С. (2014). Иван Михайлович Сеченов в истории российской и мировой физиологии. Вестник Российского университета дружбы народов, Серия: Медицина, № 3, 102-112.
• Сироткина, И., Роджер, С. (2016). История психологии в России: краткий очерк с авторскими акцентами [Электронный ресурс]. Москва: Высшая школа экономики.
• Тарханов, И. Р. (1901). Сеченов, Иван Михайлович, Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: в 86 т. (82 т. и 4 доп.), içinde (Т. XXXII, 402), Санкт-Петербург.
• Ярошевский, М. Г. (2016). Иван Михайлович Сеченов. Студент и профессор Московского университета (1829—1905), В.В. Рубцова, Т.Д. Марцинковской, М.Г. Ярошевского (E.d.). Выдающиеся психологи Москвы içinde (7-18), Москва: Московский государственный психолого-педагогический университет.