Sınıf Öğretmenlerinin Yaşadıkları Örgütsel Stres Kaynakları

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 4, 349 - 365, 31.12.2018

Mahire Aslan Aslı Ağıroğlu Bakır

https://doi.org/10.30703/cije.430748

Cited By: 6

Öz

Yaşadığımız yüzyılın hızlı, rekabetçi, teknolojik ve bilimsel gelişmelerle iç içe geçmiş olan yaşam tarzı, birçok kolaylığının yanı sıra yeni problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu problemlerden biri ‘stres’tir. Sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları örgütsel stres kaynaklarını belirlemeyi amaçlayan bu araştırmada, örgütsel stresin geneli ve boyutları ile öğretmenlerin kişisel değişkenleri arasındaki istatistiksel ilişkiler irdelenerek anlamlı sonuçlara ulaşılması hedeflenmiştir. Araştırmada, genel tarama modeline dayalı betimsel yöntem kullanılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel stres kaynaklarını belirlemek amacıyla Aslan (1995) tarafından geliştirilen ölçme aracı kullanılmıştır. Her bir madde katılımcılar tarafından 1-5 arasında derecelendirilmiştir. Elde edilen yanıtların analizinde standart sapma, frekans, yüzde ve aritmetik ortalama; ikili gruplar arasındaki farklar için t testi, çoklu grup karşılaştırmalarında ise tek yönlü varyans (ANOVA) analizi uygulanmıştır. Öğretmenlerin yüksek düzeyde örgütsel stres altında oldukları sonucu elde edilmiştir. Örgütsel stresin özellikle “Yükselme ve Gelişme, Mesleksel Güvence, Mesleksel Görünüm, Örgütsel Olanaklar, Öğrencilerin Tutum ve Davranışları ile Velilerin Tutum ve Davranışları” boyutlarında Sınıf öğretmenleri yoğun stres yaşamaktadırlar. Sınıf öğretmenlerinin örgütsel stres algıları, “Cinsiyet” değişkenine göre analiz edildiğinde, “Karara Katılma” boyutu ile “Yöneticilerin Tutum ve Davranışları” boyutlarında erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere kıyasla daha fazla stres altında oldukları saptanmıştır. Araştırmanın ortaya koyduğu genel sonuç; okulun yapı ve işleyişine ilişkin olarak ortaya çıkan olumsuz durumların, öğretmenler tarafından stres yaratıcı olarak algılandığını, dolayısıyla sınıf öğretmenlerinin örgütsel stres içinde bulunduklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, sınıf öğretmeni, okul, stres, örgütsel stres

Organizational Stress Sources of Classroom Teachers

Öz

The life style of our era, which is intertwined with rapid, competitive, technological and scientific developments, has brought new problems as well as many other conveniences. Stress is one of these problems. In this research, it is aimed to reach meaningful results by examining the statistical relationships between organizational stress and its dimensions with some personal variables of the classroom teachers. In the study, descriptive method based on general survey model was used. In order to determine the teachers' organizational stress sources, the instrument developed by Aslan (1995) was used. Each item was rated from 1 to 5 by the participants. In data analysis, standard deviation, frequency, percentage and arithmetic mean are calculated; t-test was used for the differences between the two groups and one-way analysis of variance (ANOVA) for the multiple-group comparisons. The results of the research show that the teachers are at a high level of organizational stress. Classroom teachers experience intense stress in the dimensions of Organizational Stress, especially in Promotion and Development, Occupational Assurance, Occupational Appearance, Organizational Opportunities, Students' Attitudes and Behaviours and finally Attitudes and Behaviours of Parents dimensions. When the organizational stress perceptions of the classroom teachers are analysed according to the "Gender" variable, it is seen that male teachers are more stressed than female teachers in the dimension of "Attitudes and Behaviours of the Principals" and "Participating in the Decision" dimensions. The general conclusion of the study is that negative situations related to the structure and functioning of schools are perceived as stressful by teachers and accordingly classroom teachers are under organizational stress.

Anahtar Kelimeler

Teacher, classroom teacher, school, stress, organizational stress

Kaynakça

• Ağıroğlu Bakır, A. & Aslan, M. (2017). Examining the relationship between principals’ organizational loneliness and job satisfaction levels. European Journal of Education Studies. 3(6), 50-71.
• Albrecht, K. (1988), Gerilim ve yönetici, İ . Ü. İşletme Fakültesi. Yayınları., İstanbul
• Aslan, M. (1995). Öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Ayaz, N. & Batı, T. (2017). Turizm işletmelerinde örgütsel güven ve örgütsel stres ilişkisi: Mutfak departmanı işgörenleri örneği. Journal of Business Research-Türk, 9(1), 527-541.
• Aydın, İ. ( 2008). İş yaşamında stres, Ankara: Pegem Yayınları.
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.
• Bakırcı, B. (2012). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenleri etkileyen örgütsel stres kaynakları nelerdir? (Edirne ili örneği). (Yüksek lisans proje çalışması). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, A. (2000). İş stresi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baltaş, A. & Baltaş, Z. (2016). Stres ve başaçıkma yolları, (19. Baskı) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baloğlu, M. ve Bardakçı, S. (2010). Güncellenmiş öğrenci yaşamı stres envanteri’nin Türkçeye uyarlanması, dil geçerliği ve ön psikometrik incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 57-70.
• Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (19. Baskı). Ankara: PegemA yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak K., E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Cloud, R. (1991). A stress management primer for college administrators. Educational Record, 72(3) 31-34.
• Çolak, M. (2017). Başarı odaklı kurumlardaki örgütsel stresin örgütsel yaratıcılık üzerine etkileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6(2), 799-812.
• Dworkin, A. G., Haney, C. A., Dworkin, R. J. and Telschow, R. L. (1990). Stress and illness behavior among urban public school teachers. Educational Administration Quarterly, 26(1) 60-72.
• Ertekin, Yücel (1993), Stres ve yönetimi, Ankara: TODAİE Yayınları.
• Frankel R. J., Wallen E. N. & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. (8.Baskı). New York: McGraw-Hill.
• Gödelek, E. (1988), Üç farklı kolunun (tekstil, tekstil boya, çimento) psiko-sosyal stres faktörleri yönünden karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göksoy, S. & Argon, T. (2014). Okullarda öğretmenleri engelleyici ve destekleyici stres kaynakları. Journal of Teacher Education and Educators, 3(2), 245-271.
• Göksoy, S., Arıcan, K., ve Eriş, H.M. (2015). Birleştirilmiş sınıflı ilkokullarda görevli öğretmenlerin stres düzeyleri. Asya Öğretim Dergisi, 3(1), 92-106.
• Günbayı, İ. ve Tokel, A. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu ve iş stresi düzeylerinin karşılaştırmalı analizi. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 3(5), 77-95.
• Hellriegel, D., Slocum, J.W. & Woodman, R.W. (2001). Organisational behavior (9th ed.) Cincinnati: South-Western College Publishing.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı), Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti. Ankara.
• Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. O. (2012). Educational administration: Concepts and practices. Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning
• Luthans, F. (2011). Organizational behavior (12th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
• Merkan, S. (2011). Genel lise ve anadolu lise’lerinde görevli öğretmenlerin örgütsel stres kaynaklarının karşılaştırmalı analizi (Malatya ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü.
• Podsakoff, N. P., LePine, J. A., & LePine, M. A. (2007). Differential challenge stressor-hindrance stressor relationships with job attitudes, turnover intentions, turnover, and withdrawal behavior: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 92(2), 438-454.
• Robbins, S. and Judge, T. (2007), Organizational behavior, Pearson Prentice Hall, New Jersey.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2001). Örgütsel psikoloji, Ankara: Ezgi Kitabevi.
• Selye, H. (1974). Stres without distress, New York: J.B. Lippencott Comp.
• Selye, H. (1982). The stress of life, New York: Mcgraw-Hill Book.
• Steers, M. R. (1981). Introduction to organizational behavior. California: Goodyear Publishing Company, Inc.