Dinleme Üst Biliş Stratejisi Öğretiminin Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Dinlediğini Anlama Becerilerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 68 - 87, 18.03.2020

Hatice Altunkaya Ömer Uyan

Öz

Bu çalışmada,
Vandergrift ve Goh’un (2012) dinleme öğretimi için üst bilişsel pedagojik
aşamalarına göre düzenlenen eğitimin yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin
dinlediklerini anlama becerilerine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Nicel yöntem ile gerçekleştirilen araştırmada
Öntest-Sontest Kontrol Gruplu Desen kullanılmıştır. Çalışma grubunda İnönü Üniversitesi Türkçe Öğretim Merkezinde öğrenim gören
B2 düzeyinden 29 öğrenci yer almıştır. Deney grubunda yer alan öğrencilere 6
hafta süre ile dinleme etkinlikleri üst bilişsel stratejiler öğretilerek
gerçekleştirilmiş, kontrol grubu olağan derslerine devam etmiştir. Veriler, Tozlu
(2017) tarafından yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlere yönelik geliştirilen B2
düzeyi dinleme testi aracılığı ile elde edilmiştir. Araştırmada, son test
değerleri ön teste göre kontrol edilerek gruplar arasındaki fark ANCOVA
(Kovaryans Analizi) testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen verilere göre
düzeltilmiş son test puanları arasındaki fark anlamlı bulunmuştur
(F(1,26)=4,440; p=0,045<0,05). Test sonuçlarına göre deney grubunun test
sonuçlarının kontrol grubundan yüksek olduğu, cinsiyet ve yaş değişkenine göre
deney ve kontrol gruplarının öntest-sontest ortalamalarının anlamlı farklılık
göstermediği ortaya konulmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Dinleme, Dinlediğini Anlama, Üst bilişsel Dinleme Stratejisi, Türkçe eğitimi, Yabancı dil olarak Türkçe

Dinleme Üstbiliş Stratejisi Öğretiminin Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Dinlediğini Anlama Becerisine Etkisi

Öz

Bu çalışmanın amacı, üstbilişsel dinleme stratejisi
öğretiminin yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin dinlediklerini anlama
becerilerine etkisini belirlemektir. Nicel yöntem ile gerçekleştirilen
araştırmada öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır.
Çalışma grubunda İnönü Üniversitesi Türkçe Öğretim
Merkezinde öğrenim gören B2 düzeyinden 29 öğrenci yer almıştır. Deney grubunda
yer alan öğrencilere 6 hafta süre ile dinleme etkinlikleri üstbilişsel
stratejiler öğretilerek gerçekleştirilmiş, kontrol grubu olağan derslerine
devam etmiştir. Veriler, Tozlu (2017) tarafından yabancı dil olarak
Türkçe öğrenenlere yönelik geliştirilen B2 düzeyi dinleme testi aracılığı ile
elde edilmiştir. Araştırmada, son test değerleri ön teste göre kontrol edilerek
gruplar arasındaki fark ANCOVA (kovaryans analizi) testi ile analiz edilmiştir.
Elde edilen verilere göre düzeltilmiş son test puanları arasındaki fark anlamlı
bulunmuştur. Test sonuçlarına göre deney grubunun test sonuçlarının kontrol
grubundan yüksek olduğu, cinsiyet ve yaş değişkenine göre deney ve kontrol
gruplarının öntest-sontest ortalamalarının anlamlı farklılık göstermediği
ortaya konulmuştur

Anahtar Kelimeler

Dinleme, dinlediğini anlama

Kaynakça

• Akıllılar, T. ve Uslu, Z. (2011). Almanca bölümü öğrencilerinin uyguladıkları dil öğrenme stratejileri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(40), 24-37.Alyılmaz, S. ve Şengül, K. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil öğrenme stratejilerine dayalı etkinliklerin okuma becerilerine yönelik başarıya ve kalıcılığa etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 361-383.Aydemir, U. V. (2007) İngilizce öğretiminde dil öğrenme stratejileri öğretiminin öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.Aslan, O. (2009). The role of gender and language learning strategies in learning English (Unpublished Master’s Thesis). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.Barut, A. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen üniversite öğrencilerinin kullandıkları dil öğrenme stratejileri üzerine bir değerlendirme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi, Ankara.Bekleyen, N. (2005). Öğretmen adayları tarafından kullanılan dil öğrenme stratejileri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14(2), 113-122.Boylu, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin dil öğrenme stratejilerini kullanma düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara. Bölükbaş, F. (2013). The effect of language learning strategies on learning vocabulary in teaching Turkish as a foreign language. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 55-68.Cesur, M. O. (2008). Üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin yabancı dil öğrenme stratejileri, öğrenme stili tercihi ve yabancı dil akademik başarısı arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı ilişkiler örüntüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.Cohen, A.D. (1998). Strategies in learning and using a second language. Essex, UK: Longman.Cohen, A. D. ve Weaver, S. J. (2006). Styles- and strategies-based ınstruction: A teachers´ guide. Minneapolis: Centre for Advanced Research on Language.Coşkun, A. (2010). The effect of metacognitive strategy training on the listening performance of beginner students. Novitas-ROYAL (Research on Youth and Language), 4, 35–50.Doğan, B. ve Erdem, İ. (2018). Strateji temelli dinleme etkinliklerinin yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisiyle strateji kullanma düzeyine etkisi. International Journal of Language Academy, 6(1), 289-315.Goh, C., & Hu, G. (2014). Exploring the relationship between metacognitive awareness and listening performance with questionnaire data. Language Awareness, 23, 255–274. doi:10.1080/09658416.2013.769558Goh, C., & Taib, Y. (2006). Metacognitive instruction in listening for young learners. ELT Journal, 60, 222–232. doi:10.1093/elt/ccl002Graham, S., & Macaro, E. (2008). Strategy instruction in listening for lower-intermediate learners of French. Language Learning, 58, 747–783. doi:10.1111/j.1467-9922.2008.00478.xGrenfell, M. and Harris, V. (1999). Modern Languages and Learning Strategies: In Theory and Practice. London: RoutledgeGürata, A. (2008). The grammar learning strategies employed by Turkish university preparatory school EFL students (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi, Ankara.Güngör, H. (2013). Doğrudan öğretim stratejilerinin yabancı dil olarak türkçe öğrenen İranlı öğrencilerin metin özetleme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.Hamamcı, Z. (2012). Üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin dil öğrenme strateji tercihleri. Journal of Research in Education and Teaching, 1(3), 157-167.Karamanoğlu, Ş. (2005). Almanca öğretmen adaylarında yabancı dil öğrenme stratejileri kullanımı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
Karatay, M. (2006). Turkish adult language learners’ preferences in language learning strategies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.Katrancı, M. ve Yangın, B. (2013). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 733-771. Kaya, M. F. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin dinleme becerilerinin web tabanlı bir sistem yardımıyla ölçülmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.Kök, İ. (2017). Relationship between listening comprehension strategy use and listening comprehension proficiency. International Journal of Listening, 32(3), 163-179.Melanlıoğlu, D. (2011). Üstbiliş strateji eğitiminin ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin dinleme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara. Naiman, N., Fröhlich, M., Stern, H. H. ve Todesco, A. (1978). The good language learner. Clevedon, UK: Multilingual Matters.O'Malley, J.M. ve Chamot, A.U. (1990). Learning strategies in second language acquisition. Cambridge: Cambridge University Press.O’Malley, J. M.,Chamot, A. U.&Kupper, L. (1989).Listening comprehension strategies in second language acquisition. Applied Linguistics, 10(4), pp. 418-437Onan, B. (2005). İlköğretim ikinci kademe Türkçe öğretiminde dil yapılarının anlama becerilerini (okuma/dinleme) geliştirmedeki rolü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.Oxford, R. L. (1990). Language learning strategies : What every teacher should know. Boston, USA: Heinle & Heinle Publisher.Rahimirad, M., & Shams, M. R. (2014). The effect of activating metacognitive strategies on the listening performance and metacognitive awareness of EFL students. International Journal of Listening, 28, 162–176. doi:10.1080/ 10904018.2014.902315Razı, S. (2012). “Turkish EFL learners’ language learning strategy employment at university level. Journal of Theory and Practice in Education, 8(1), 94-119.Richard, J. C. (1983). Listening comprehension: Approach, design, procedure. TESOL Quarterly, 17 (2), 219-240.Rubin, J. (1981). Study of cognitive processes in second language learning. Applied Linguistics, 11(2), 117-131.Saracaloğlu, A. S. ve Dinçer, B. (2017). Üniversite öğrencilerinin yabancı dile yönelik tutumları ile yabancı dil öğrenme stratejileri arasındaki ilişki. International Journal of Language Academy,5(4), 440-456.Short, D. J., C. G. Fidelman & M. Louguit (2012). Developing academic language in English language learners through sheltered instruction. TESOL Quarterly, 46.2, 334-361. Stern, H. H. (1992). Issues and options in language teaching. Oxford: Oxford University Press.Vandergrift, L., & Goh, C. C. M. (2012). Teaching and learning second language listening: Metacognition in action. New York, NY: Routledge.Wang, W. (2016). Learning to listen: The impact of a metacognitive approach to listening instruction. Asia-Pacific Education Researcher, 25(1), 79-88.Weinstein, C. E. ve Mayer, R. E. (1986). The teaching of learning strategies. M. C. Witrock (Ed.), Handbook of research on teaching (ss. 315–327). New York: Macmillan.Wenden, A. (1987). Conceptual background and utility. Wenden, A. ve Rubin, J. (Eds.), Learner strategies in language learning (ss. 3-14). New York: Prentice Hall.