Çocukların Bilişsel Stilleri ile Duygu Düzenleme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 417 - 433, 26.03.2021

Hatice Büşra Yılmaz Aysel Tüfekci Akcan

https://doi.org/10.30703/cije.731550

Öz

Çocukların gelişimsel özellikleri birbirine benzemekte ancak her birinin problem çözme sürecinde bilgiyi alma, kullanma ve hatırlama yolları birbirinden farklılaşabilmektedir. Çocukların, bireysel olarak bir problem durumuna yaklaşım şekli bilişsel stil olarak ifade edilmektedir. Çocuklar duygularını düzenlerken, bilişsel bir süreç yaşamaktadır. Duygularını yönetmek için yaşadıkları problem çözme sürecinde duyguları tanıma, işleme ve çözüme ulaşarak duyguyu yansıtma aşamalarından geçmektedir. Bilişsel stil ve duygu düzenleme becerisi çocuğun kendini denetlemesiyle ilgilidir. Bilişsel stil ile duygu düzenleme becerileri arasında bir ilişki olabileceği düşünülerek bu araştırma 48-72 aylık çocukların bilişsel stilleri ile duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın verileri “Kansas Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklar İçin Düşünsellik-İçtepisellik Ölçeği A formu (KRISP-A)” ve “Duygu Düzenleme Ölçeği (DDÖ)” ile toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılında Ankara ili Keçiören ilçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı anaokulları ve anasınıflarına devam eden 413 çocuk oluşturmuştur. Araştırmanın sonucunda; çocukların bilişsel stilleri ile duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkiye bakıldığında KRISP-A Formu hata sayısı puanı ile DDÖ olumsuzluk alt faktörü ve ölçek toplam puanı arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Çocukların hızlı doğrucu, düşünsel, içtepisel veya yavaş yanlışçı olmaları ile duygu düzenleme ölçeği alt faktörleri ve ölçek toplam puanı arasında ise anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Dönem, Erken Çocukluk, Bilişsel Stil, Duygu Düzenleme, Bilişsel Tempo

An Investigation of the Relationship between Children's Cognitive Styles and Emotion Regulation Skills

Öz

The developmental characteristics of children are similar, but the ways each get information, use and remember it in the problem solving process may differ from each other. The way children approach to a problem situation as an individual is expressed as cognitive style. While the children regulate their emotions, they undergo a cognitive process. In the problem solving process they experience to manage their emotions, they go through the stages of reflecting the emotion by reaching out to recognize emotions, processing and solution. Cognitive style and emotion regulation skills are related to the child's self-control. Considering that there may be a relationship between cognitive style and emotion regulation skills, this study was conducted to examine the relationship between 48-72 month-old children's cognitive styles and emotion regulation skills. The study is designed in a relational survey model. Data were collected through “Kansas Reflection–Impulsivity Scale for Preschoolers (KRISP) Form A” and “Emotion Regulation Scale (ERS)”. The study group consists of 413 kindergarten students in Keçiören, Ankara in the 2018-2019 academic year. As a result of the research; when the relationship between the cognitive styles and emotion regulation skills of the children were examined, it was seen that there was a positive significant relationship between the KRISP-A Form error number score and the total score of the ERS negativity sub-factor. It was determined that there was no significant relationship between the fact that the children were fast correct, intellectual, intrinsic or slow wrong, and the sub-factors of emotion regulation scale and the total score of the scale.

Anahtar Kelimeler

Preschool Period, Early Childhood, Cognitive Style, Emotion Regulation, Cognitive Tempo

Kaynakça

• Akbaba, G. (2017). Beş ve altı yaş çocuklarının duygu düzenlemesinde çocuk mizacıyla anne davranışları arasındaki etkileşimin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Aksoy, A.B. ve Özkan, H.K. (2015). Çocukların bilişsel tempoları ile sosyal problem çözme becerilerinin bazı demografik özellikler açısından incelenmesi (Kırklareli il merkezi örneklemi). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 401-417.
• Aktürk, B. (2016). Oyun tabanlı psikoeğitim programının boşanmış aileye sahip okul öncesi çocukların duygu düzenleme beceri düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Melikşah Üniversitesi, Kayseri.
• Altan, Ö. (2006). The effects of maternal socialization and temperament on children’s emotion regulation (Unpublished Master's Thesis). Koç University, İstanbul.
• Arı, M., ve Yaban, E.H. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal davranışları: Mizaç ve duygu düzenlemenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-141. DOI:10.16986/HUJE.2015014655
• Aydoğmuş Bayar, S. (2018). 48-72 aylık çocukların bilişsel stilleri ile baba katılımı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Batum, P. and Yağmurlu, B. (2007). What counts in externalizing behaviors? The contributions of emotion and behavior regulation. Current Psychology: Developmental Learning Personality Social, 25(4), 272-294. https://doi.org/10.1007/BF02915236
• Brown, S. D. (1985). The interaction of conceptual tempo and modeling on motor performance (learning style) (Unpublished doctoral dissertation). Louisiana State University, USA.
• Bozkurt Yükçü, Ş. (2017). Bağımsız anaokullarına devam eden çocukların duygu düzenleme ve sosyal problem çözme becerileri ile ebeveynlerinin duygusal okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bozkurt Yükçü, Ş. ve Demircioğlu, H. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının duygu düzenleme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 442-466. https://doi.org/10.21764/maeuefd.336085
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., ve Köklü, N. (2018). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, E. (2008). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarının bilişsel tempoya göre yaratıcılık düzeyinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Danili, E. and Reid, N. (2006). Cognitive factors that can potentially affect pupils' test performance. Chemistry Education Research and Practice, 7, 64-83. https://doi.org/10.1039/B5RP90016F
• Durak Demirhan, T. (2012). Bilişsel tempo eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının bilişsel tempoları ve davranış sorunlarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Durmuşoğlu Saltalı, N. (2010). Duygu eğitiminin okul öncesi dönem çocuklarının duygusal becerilerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gander, J. M. ve Gardiner, H. W. (2010). Çocuk ve ergen gelişimi (ss. 370-373). Ankara: İmge.
• Gomes, L. and Livesey, D. (2008). Exploring the link between impulsivity and peer relations in 5-and 6-year-old children. Child: Care, Health and Development, 34(6), 763-770. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2008.00878.x
• Kandır, A. (2001). Çocuk gelişiminde okul öncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 151, 102-104.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kaya Bağdaş, Ç. (2018). Anasınıfı ve ilkokul 1. Sınıfa devam eden Ahıska Türkü ve Türk Çocuklarının bilişsel stillerine göre ahlaki ve sosyal kural algılarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Kayılı, G. and Erbay, F. (2019). A comparison of preschool children’s communication and emotional skills on the basis of their cognitive tempos. Early Child Development and Care, 189(4), 625-634. https://doi.org/10.1080/03004430.2017.1336168
• Koçyiğit, S. ve Kayılı G. (2014). Farklı bilişsel tempoya sahip anaokulu çocuklarının ilkokula hazır bulunuşluklarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(175) 14-26. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3449
• Kurbet, H. (2010). Anaokuluna devam eden çocukların duygusal düzenleme becerileri ile annelerinin empatik eğilim ve tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özkan H. K. ve Yaralı Tozduman K. (2016). Beş-altı yaş çocuklarının bilişsel stilleri ile sosyal yetkinlik ve davranış durumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2195-2206.
• Schore, A. (2011). Gelişimsel nörobiyoloji ve bağlanma kuramı. (Arık. M, Çev.) İzmit: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim.
• Seçer, Z., Çeliköz, N. ve Yaşa, S. (2008). Okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerine göre ahlaki ve sosyal kural anlayışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 561-576.
• Seçer, Z., Çeliköz, N., Koçyiğit, S., Seçer, F., and Kayılı, G. (2010). Social skills and problem behaviours of children with different cognitive styles who attend preschool education. Australian Journal of Guidance and Counselling, 20(1), 91-98. https://doi.org/10.1375/ajgc.20.1.91
• Seçer, Z. ve Özmen, S. K. (2015). Dikkat toplamayı geliştirici etkinliklerin içtepisel okul öncesi çocukların düşünme ve dikkat toplama becerilerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1803-1816.
• Seçer, Z. ve Sarı, H. (2014). Düşünme eğitimi programının impulsif özellikli öğrenme güçlüğüne sahip çocukların bilişsel stillerine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(171), 26-36.
• Seçer, Z., Sarı, H., Çeliköz, N. ve Üre, Ö. (2009). Okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 407-420.
• Shields, A. and Cicchetti, D. (1997). Emotion regulation among school-age children: the development and validation of a new criterion q-sort scale. Developmental Psychology, 33(6), 906-916. https://doi.org/10.1037/0012-1649.33.6.906
• Smith, J. D. and Caplan, J. (1988). Cultural differences in cognitive style development. Developmental Psychology, 24(1), 46-52. https://doi.org/10.1037/0012-1649.24.1.46
• Tozduman Yaralı, K., ve Güngör Aytar, F. (2019). Okul öncesi çocukların bilişsel tempolarına göre benlik algılarının incelenmesi. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(2) , 287-299.
• Wright, J. C. (1971). Kansas Reflection-Impulsivity Scale for Preschoolers (KRISP). St. Louis: CEMREL, Inc.