Ortak Bilgi Yapılandırma Modeline Dayalı Fen Öğretiminin Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Bilginin Doğası Hakkındaki Görüşlerine Olan Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 627 - 648, 26.06.2021

İlke Yıldırım Hasan Bakırcı

https://doi.org/10.30703/cije.746710

Öz

Son yıllarda fen öğretiminde kullanılan öğretim modellerinden birisinin de Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli (OBYM) olduğu söylenebilir. Bu modeli diğer öğretim modellerinden ayıran temel özelliklerinden birisi, bilimin ve bilimsel bilginin doğası üzerine odaklanmış olmasıdır. Bu çalışmanın amacı, OBYM’ye dayalı fen öğretiminin sekizinci sınıf öğrencilerinin bilimsel bilginin doğası görüşlerine olan etkisini araştırmaktır. Çalışmada deneysel araştırma desenlerinden, ön-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Van ilinin Tuşba ilçesinde bir ortaokulda 25'i deney ve 25'i kontrol grubundan olmak üzere toplam 50 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada veriler, Bilimsel Bilginin Doğası Ölçeği (BİBDÖ) aracılığıyla toplanmıştır. Çalışmada elde edilen veriler; bağımlı ve bağımsız t-testi kullanılarak analiz edilmiştir. BİBDÖ’nün tüm alt boyutları açısından, deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin BİBDÖ son test puanları kıyaslandığında, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, deney grubunda uygulanan OBYM’ye ve kontrol grubunda uygulanan 5E öğrenme modeline dayalı fen öğretiminin sekizinci sınıf öğrencilerinin bilimsel bilginin doğası üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin bilimsel bilginin doğası hakkındaki görüşleri karşılaştırıldığında, deney grubundaki öğrencilerin görüşlerindeki değişimin daha fazla olduğu belirlenmiştir. OBYM’ye dayalı fen öğretiminin bilimsel bilginin doğası üzerinde etkisinin daha net olarak görülebilmesi için farklı öğretim kademelerinde öğrenim gören öğrenciler ile benzer çalışmaların yürütülmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi, ortak bilgi yapılandırma modeli, bilimsel bilginin doğası, bilimin doğası, sekizinci sınıf öğrencileri

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., and Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417-436. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(199807)82:4<417::AID-SCE1>3.0.CO;2-E
• Adıyaman, A. K. (2019). Bilim ve bilimsel bilginin doğasının ortaokul 7. sınıf öğrencilerine drama yöntemiyle öğretilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• American Association for the Advancement of Science (AAAS). (1990). Science for all Americans. Bench marks for scientific literacy. New York: Oxford University Press.
• Ayvacı, H. Ş. ve Özbek, D. (2015). Fen teknoloji toplum dersi kapsamında yapılan uygulamaların fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimin doğası algılarına etkisi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 93-108.
• Bakırcı, H. (2014). Ortak bilgi yapılandırma modeline dayalı öğretim materyali tasarlama, uygulama ve modelin etkililiğini değerlendirme çalışması: Işık ve ses ünitesi örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Bakırcı, H. ve Çiçek, S. (2017). Ortak bilgi yapılandırma modeline göre tasarlanan öğrenme ortamının 5. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası üzerine etkisi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(15), 1960-1974. https://doi.org/10.26450/jshsr.289
• Bakırcı, H., Çalık, M. ve Çepni, S. (2017). The effect of the common knowledge construction model oriented education on sixth grade students’ views on the nature of science. Journal of Baltic Science Education, 16(1), 43-55.
• Biernacka, B. (2006). Developing scientific literacy of grade five students: A teacher researcher collaborative effort. University of Manitoba: Doctoral dissertation.
• Bora, N. D. (2005). Türkiye genelinde ortaöğretim fen branşı öğretmen ve öğrencilerinin bilimin doğası üzerine görüşlerinin araştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Brown, B. A., and Ryoo, K. (2008). Teaching science as a language: A “content‐first” approach to science teaching. Journal of Research in Science Teaching, 45(5), 529-553. https://doi.org/10.1002/tea.20255
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/9789756802748
• Caymaz, B. ve Aydın, A. (2019). Ortak bilgi yapılandırma modelinin yedinci sınıf öğrencilerinin elektrik enerjisi ünitesine ilişkin kavramsal anlamalarına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(5), 1955-1975. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3196
• Çepni, S. (2018). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Yayıncılık.
• Driver, R., Leach, J., Millar, R., and Scott, P. (1996). Young people’s ımages of science. Buckingham, UK: Open University Press.
• Duschl, R., and Osborne, J. (2002). Supporting and promoting argumentation discourse. Studies in Science Education, 38, 39–72. https://doi.org/10.1080/03057260208560187
• Ebenezer, J. V., and Connor, S. (1998). Learning to teach science: A model for the 21 century. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall, Simon and Schuster/A Viacom Company.
• Ebenezer, J., Chacko, S., Kaya, O. N., Koya, S. K., and Ebenezer, D. L. (2010). The effects of common knowledge construction model sequence of lessons on science achievement and relational conceptual change. Journal of Research in Science Teaching, 47(1), 25–46. https://doi.org/10.1002/tea.20295
• Eyceyurt-Türk, G. ve Tüzün, Ü. N. (2017). Lise öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bilimin doğası mitleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 19-36.
• Gül, Ş. ve Erkol, M. (2016). An investigation of prospective science teachers’ conceptions towards the nature of scientific knowledge. Journal of Theoretical Educational Science, 9(4), 642-661. https://doi.org/10.5578/keg.10871
• Hand, B., Prain, V., Lawrence, C., and Yore, L. D. (1999). A Writing in science framework designed to improve science literacy. International Journal of Science Education, 10, 1021–1036. https://doi.org/10.1080/095006999290165
• Kardaş, S., ve Şahin, F. (2020). Bilimsel hikâyelerin 6. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına ve bilimin doğasını anlamalarına etkisinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 222-234. https://doi.org/10.21733/ibad.686456
• Kartal, E. E. ve Ada, E. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(1), 84-101.
• Khishfe, R. (2013). Transfer of nature of science understandings into similar contexts: promises and possibilities of an explicit reflective approach. International Journal of Science Education, 35(17), 2928-2953. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.672774
• Koçyiğit, A. ve Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 185-199. https://doi.org/10.30703/cije.321452
• Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. Lederman, N. G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29(4), 331-359. https://doi.org/10.1002/tea.3660290404
• Lederman, N. G. (2007). Nature of science: Past, present, and future. In Abell, S. K., and Lederman, N. G. (Eds.), Handbook of Research On Science Education, 831-879. London, Lawrence Erlbaum Associates.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.
• Moss, M. D. (2001). Examining Student Conceptions of the Nature of Science. International Journal of Science Education, 23(8), 771-790. https://doi.org/10.1080/09500690010016030
• National Research Council (NRC) (1996). National science education standards. National Academic Press: Washington, DC.
• Nacaroğlu, O., ve Arslan, M. (2020). Özel yetenekli öğrencilerin bilim insanı imajlarının ve bilim insanının özelliklerine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 332-348.
• Ozan, F. ve Uluçınar-Sağır (2020). FeTeMM etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerine etkisi. Journal of STEAM Education, 3(2), 32-43.
• Özkal, K. (2007). Scientific epistemological beliefs, perceptions of constructivist learning environment and attitude towards science as determinants of students approaches to learning. (Unpublished Master Thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Öztürk, M. ve Kaplan, N. (2014). Common fixed points of f-contraction mappings in complex valued metric spaces. Mathematical Sciences, 8(2), 129. https://doi.org/10.1007/s40096-014-0129-2
• Rubba, P. A., and Andersen, H. O. (1978). Development of an instrument to assess secondary school students’ understanding of the nature of scientific knowledge. Science Education, 62(4), 449-458. https://doi.org/10.1002/sce.3730620404
• Sağdıç, M. (2018). Rehberli sorgulama öğretim modeline göre fen eğitiminin ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi: Kuvvet ve enerji ünitesi örneği. (Yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi: https://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.148
• Takaoğlu, B. (2018). Lise öğrencilerinin bilim tarihi hakkındaki bilgi düzeyleri. Mavi Atlas, 6(1), 349-370. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.419094
• Taşar, M. F. (2006). Probing pre-service teachers’ understandings of scientific knowledge by using a vignette in conjunction with a paper and pencil test. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 2(1), 53- 70. https://doi.org/10.12973/ejmste/75438
• Url-1, (2020). http://turkyaybir.org.tr/milli-egitim-bakanligi-ders-kitaplari-ve-egitim-araclari-yonetmeligi/#.X8lGe1UzaYl 03.12. 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Wood, L. C. (2012). Conceptual change and science achievement related to a lesson sequence on acids and bases among African American alternative high school students: A teacher’s practical arguments and the voice of the other. (Thesis of Doctoral). Wayne State University.
• Yenice, N. ve Ceren-Atmaca, A. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin ve bilimsel bilginin doğasına yönelik bilgi ve görüşlerinin belirlenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(4), 366-393. https://doi.org/10.5578/keg.27943
• Yıldırım, İ. ve Bakırcı, H. (2020). Ortak bilgi yapılandırma modeline dayalı fen öğretiminin sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konular hakkındaki görüşlerine yansımasının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 1051-1070. https://doi.org/10.17679/inuefd.735702
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.