DOSTOYEVSKİNİN “KARAMAZOV QARDAŞLARI” ƏSƏRİNDƏ FREYDİZMİN İLKİN ELEMENTLƏRİNİN TƏZAHÜRÜ

Yıl 2023, Sayı: 1, 110 - 114, 27.07.2023

Səbinə Dünyamalıyeva

https://doi.org/10.59849/2663-4414.2023.1.110

Öz

Rus ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Dostoyevskinin hekayələri, povestləri, romanları orijinallığı və psixoloji dərinliyi ilə seçilir. Bu cəhətdən yazıçının son romanı olan “Karamazov qardaşları” daha çox diqqəti çəkir. Dörd hissədən, on iki fəsil və epiloqdan ibarət olan əsərdə obrazların davranışında freydizm nəzəriyyəsinin ilkin elementləri ilə qarşılaşırıq. Bu nəzəriyyəyə görə, insanlarda həm irsən mövcud olan bəzi hisslər – uşaqlıq dövrlərində aldıqları travmalar, “libido”lar, həm də fizioloji olaraq yaranan bəzi ehtiyaclar cəmiyyət tərəfindən qəbul edilmədikdə şəxslər bəzən öz şəxsi iradələri – ağıl tərəfindən, bəzən də cəmiyyət tərəfindən qınaq obyektinə çevriləcəkləri üçün bu hissləri, düşüncələri məcburən gizlətməli olurlar. Cəmiyyətin basqısı ilə gizlədilmiş hisslər insanların şüuraltında qalır və müəyyən situasiyalarda ortaya çıxır. Bəzi davranışlar müəyyən zaman və şərait mühitində gerçəkləşir. Amma Freyddən əvvəl Dostoyevskinin əsərlərində təhtəlşüur proseslər obrazlarda özünü göstərirdi. Freyd isə elmi nəzəriyyə kimi şüuraltı proseslərin əlamətlərini işləyib elm alə-
minə təqdim etmişdir.

Anahtar Kelimeler

Dostoyevski, freydizm, “O”, “Mən”, “Karamazov qardaşları”

Kaynakça

• Cavid, H. (2005). Əsərləri. Beş cilddə, III c. . Lider nəşriyyatı. Dostoyevski, F. (2019). Karamazov qardaşları. Bakı: Qanun. Mumoğlu, C. (2017, oktyabr). M.F. Dostoyevski, "Karamazov qardaşları" - təhlil. Bu https://yazyarat.com/: https://yazyarat.com/istifadeci/59 mənbədən tapılıb Qocayev, M. (2012). Dostoyevski ətrafında düşüncələr. Bakı: Elm və təhsil. Qocayev, M. (2016, dekabr 12). “Yazıçının gündəliyi”. Bu https://kaspi.az/az:m https://kaspi.az/az/yazicinin-gundeliyi mənbədən tapılıb Rzayev, M. (2015). Fəlsəfə Tarixi. Bakı: MBM.