BibTex RIS Kaynak Göster

Bir grup üniversite öğrencisinin batıl inanışlar ve hastalıklara karşı tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Yıl 2012, Cilt: 34 Sayı: 1, 1 - 8, 27.03.2012

Öz

Özet

Amaç. Tıp, batıl ve dini inançlar belli bir toplumda sözlü veya yazılı bir şekilde nesilden nesile aktarılır. Tıp, batıl inançlar ve din birbirinden bazen kesin çizgilerle ayrılırken bazen aralarındaki sınır belirsizleşebilmektedir. Bu üçlüden herhangi birine ait davranışa neden olan bilgi zamanla değişime uğrar başlangıç noktası unutulur ama varlığını sürdürür. Doğru oldukları için değil, işe yaradıkları için doğru kabul edilen birçok inanış insanları belirsizlikten kurtarır, iç rahatlaması sağlar. İnsanın sağlıkla ilgili tutum ve davranışları batıl inanışlarının etkisinde kalabilir. Bu bağlamda çalışmamızda sağlıkla ilgili mesleklere yönelik üniversite eğitimini seçen öğrencilerin batıl inanışları ve hastalıklara karşı tutum ve davranışlarını belirlemeyi amaçladık. Yöntem. Çalışmamızda veri toplamak için yaş, cinsiyet, üniversiteye başlamadan önce yaşadığı şehir ve batıl olarak tanımlanan kişisel inanışlarıyla, günlük işlerin yapılmasıyla, hastalık oluştuğunda yapılan uygulamalarla ilgili toplam 31 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Bulgular. Çalışmamızda sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu ve tıp fakültesi birinci sınıfta okuyan 276 öğrenciden 184’üne (%66,6) ulaşıldı. Cinsiyete göre batıl inançlar karşılaştırıldığında; burcunun özelliğini bilenler (n=79, %69,9) (p<0,0001), tahtaya vuranlar (n=56, %76,3) (p<0,0001), nazar boncuğu taşıyanlar (n=47, %79,7) (p<0,0001) ve uğur için yaptığı davranışların kendilerini koruduğunu belirtenler (n=62, %56,4) (p=0,035) daha çok kızlardı. Hastalıklarda geleneksel uygulamaların kullanımı incelendiğinde; karın ağrısında geleneksel uygulamaların (n=82, %63,6) (p<0,0001) daha çok kızlarda, düşme veya yaralanma (n=14, %77,8) (p=0,001) ve yanıkta (n=29, %61,7) (p=0,005) geleneksel uygulamaların daha çok erkeklerde olduğu saptandı. Sonuç. Çalışmamız sonucunda öğrencilerin kişisel ve sosyal olarak paylaşılan batıl inanışlara sahip oldukları ancak çalışmamızda sorulan hastalıklar karşısında batıl inanışa dair davranış göstermedikleri saptandı.

Anahtar sözcükler: Batıl inanış, folklorik geleneksel tıp

Abstract

Aim. Medicine, superstitious and religious beliefs are transmitted through generations in a certain society by either verbally or by written texts. In some cases the borders amidst medicine, superstitious and religious beliefs are quite apart from one another while the borders get blurred occasionally. The knowledge that turns one of these faiths into behavior changes in the course of time, its starting point can be forgotten but it still continues to exist. A number of beliefs are accepted as right although they are not right because they work in saving people from ambiguity and in providing self-comfort. Human attitudes and behaviors related to health may become affected by one’s superstitious beliefs. In that sense, present study aims to explore superstitious beliefs and diseases related attitudes and behaviors of university students who have selected medical careers. Methods. To gather data in this study, a survey form consisting of 31 questions querying participants’ age, gender, the city they lived in prior to university education, personal beliefs that are defined as superstitions, daily works and practices that are related to sickness has been used. Results. In this study, out of 276 students enrolled in health services vocational school and medical school students in their first year, we accessed.184 (66.6%) of them Compared to superstitious beliefs by sex; those who know their horoscope property (n=79, %69.9) (p<0.0001), who knock on wood (n=56, %76.3) (p<0.0001), carry an amulet (n=47, %79.7) (p<0,0001) and and tell that these behaviors bring good luck and  protect themselves (n=62, %56,4) (p=0,035) were mostly girls. When the use of traditional practices against different diseases was investigated, we observed that use of traditional practices for abdominal pain (n=82, %63.6) (p<0.0001) was more prevalent in females, but traditional practices to the falls or injuries (n=14, %77.8) (p=0.001) and burns (n=29, %61.7) (p=0.005) were more prevalent in males. Conclusion. At the end of present study it has been concluded that students possess personally and socially shared superstitious beliefs yet they performed no superstitious behaviors in the face of sickness-related questions directed in the survey form.

Keywords: Superstitious beliefs, folkloric traditional medicine

Kaynakça

  • Arslan M. Kişilerin batıl inanç kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/496/file/batil%20inanc.pdf (Erişim tarihi 13 Mart 2012).
  • Ayhan İ, Yarar F. Batıl İnançların Psikolojisi. Pivolka 2005; 4: 15-9.
  • Büken Örnek N. Folklorik değerler ve folklorik tıp. T Klin Tıp Etigi-Hukuku- Tarihi 2003; 11: 45-8.
  • Gün M. Şahinoğlu S. Tahtakuşlar köyü ve geleneksel olarak kullanılan “Fatma Ana Eli” (Anastatika Hierochuntica) bitkisinin folklorik tıp açısından anlamı. Lokman Hekim Dergisi 2011; 1: 18-21.
  • Tanyu H. Dini dolklor veya dini-manevi halk inançlarının çeşit ve mahiyeti üzerinde bir araştırma http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/764/9685.pdf (Erişim tarihi 13 Mart 2012).
  • Yalom I. Güneşe Bakmak Ölümle Yüzleşmek. Kabalcı Yayınları, İstanbul: 2008.
  • Köse A, Ayten A. Bâtil inanç ve davranışlar üzerine psiko-sosyolojik bir analiz. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2009; 3: 45-71.
  • Artun E. Türk Halkbilimi. Kitabevi Yayınları, İstanbul: 2005.
  • Yılmaz M A. Aladağ halk hültürü araştırması. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2005.
  • Roux J-P. Türklerin ve Moğolların Eski Dini. 2. Basım, İşaret Yayınları, İstanbul: 1998.
  • Sevimli Ş, Kadıoğlu S. Çukurova Sağlık Folkloründe kaplumbağa. Ed Mat A. Eczacılık Tarihi Araştırmaları, İstanbul: 2002; 5-21.
  • Bayat AH. Tıp Tarihi. Sade Matbaa, İzmir: 2003.
  • Karaca F. Heteredoks İnanç Ve Davranışlar Ölçeği Üzerine Bir Deneme. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2001; 25: 145-68.
  • Gizir C, Gizir S, Aktaş M, Göçer S, Ömür S, Yüce G, Kırık N. Mersin Üniversitesi öğrenci profili MEÜ PDR Merkezi, Yayın No 1, 2010. http://www.mersin.edu.tr/meui/psikolojik-danisma-ve-rehberlik-merkezi/basinda- pdrm (Erişim tarihi 13 Mart 2012).
  • Vicdan K, Kükner S, Dabakoğlu T, Ergin T, Keleş G, Gökmen O. Adolesanlarda dismenore sıklığı. Türkiye Klinikleri Jinekoloji ve Obstetrik Dergisi 1993; 3: 218-21.
  • Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, 2008. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Ve Tübitak, Ankara, Türkiye. 2009; Pp.131, 165, 167.
  • Baykan Z. Maral I. Ankara İli Gölbaşı ilçesinde 0-60 aylık çocuğu olan annelerin ishal konusundaki bilgi, tutum ve davranışları ile çocukların son iki hafta içindeki ishal prevalansı. T Klin J Pediatr 2001; 10: 125-32.
  • Adorno TW. Minima Moralia. Metis Yayıncılık, İstanbul: 2005.
  • Gölbaşı Z, Eğri G. Doğum sonu dönemde annenin bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar. Cumhuriyet Tıp Derg 2010; 32: 276-82.

Orijinal araştırma-Original research Bir grup üniversite öğrencisinin batıl inanışlar ve hastalıklara karşı tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Yıl 2012, Cilt: 34 Sayı: 1, 1 - 8, 27.03.2012

Öz

Amaç. Tıp, batıl ve dini inançlar belli bir toplumda sözlü veya yazılı bir şekilde nesilden nesile aktarılır. Tıp, batıl inançlar ve din birbirinden bazen kesin çizgilerle ayrılırken bazen aralarındaki sınır belirsizleşebilmektedir. Bu üçlüden herhangi birine ait davranışa neden olan bilgi zamanla değişime uğrar başlangıç noktası unutulur ama varlığını sürdürür. Doğru oldukları için değil, işe yaradıkları için doğru kabul edilen birçok inanış insanları belirsizlikten kurtarır, iç rahatlaması sağlar. İnsanın sağlıkla ilgili tutum ve davranışları batıl inanışlarının etkisinde kalabilir. Bu bağlamda çalışmamızda sağlıkla ilgili mesleklere yönelik üniversite eğitimini seçen öğrencilerin batıl inanışları ve hastalıklara karşı tutum ve davranışlarını belirlemeyi amaçladık. Yöntem. Çalışmamızda veri toplamak için yaş, cinsiyet, üniversiteye başlamadan önce yaşadığı şehir ve batıl olarak tanımlanan kişisel inanışlarıyla, günlük işlerin yapılmasıyla, hastalık oluştuğunda yapılan uygulamalarla ilgili toplam 31 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Bulgular. Çalışmamızda sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu ve tıp fakültesi birinci sınıfta okuyan 276 öğrenciden 184’üne (%66,6) ulaşıldı. Cinsiyete göre batıl inançlar karşılaştırıldığında; burcunun özelliğini bilenler (n=79, %69,9) (p

Kaynakça

  • Arslan M. Kişilerin batıl inanç kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/496/file/batil%20inanc.pdf (Erişim tarihi 13 Mart 2012).
  • Ayhan İ, Yarar F. Batıl İnançların Psikolojisi. Pivolka 2005; 4: 15-9.
  • Büken Örnek N. Folklorik değerler ve folklorik tıp. T Klin Tıp Etigi-Hukuku- Tarihi 2003; 11: 45-8.
  • Gün M. Şahinoğlu S. Tahtakuşlar köyü ve geleneksel olarak kullanılan “Fatma Ana Eli” (Anastatika Hierochuntica) bitkisinin folklorik tıp açısından anlamı. Lokman Hekim Dergisi 2011; 1: 18-21.
  • Tanyu H. Dini dolklor veya dini-manevi halk inançlarının çeşit ve mahiyeti üzerinde bir araştırma http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/764/9685.pdf (Erişim tarihi 13 Mart 2012).
  • Yalom I. Güneşe Bakmak Ölümle Yüzleşmek. Kabalcı Yayınları, İstanbul: 2008.
  • Köse A, Ayten A. Bâtil inanç ve davranışlar üzerine psiko-sosyolojik bir analiz. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2009; 3: 45-71.
  • Artun E. Türk Halkbilimi. Kitabevi Yayınları, İstanbul: 2005.
  • Yılmaz M A. Aladağ halk hültürü araştırması. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2005.
  • Roux J-P. Türklerin ve Moğolların Eski Dini. 2. Basım, İşaret Yayınları, İstanbul: 1998.
  • Sevimli Ş, Kadıoğlu S. Çukurova Sağlık Folkloründe kaplumbağa. Ed Mat A. Eczacılık Tarihi Araştırmaları, İstanbul: 2002; 5-21.
  • Bayat AH. Tıp Tarihi. Sade Matbaa, İzmir: 2003.
  • Karaca F. Heteredoks İnanç Ve Davranışlar Ölçeği Üzerine Bir Deneme. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2001; 25: 145-68.
  • Gizir C, Gizir S, Aktaş M, Göçer S, Ömür S, Yüce G, Kırık N. Mersin Üniversitesi öğrenci profili MEÜ PDR Merkezi, Yayın No 1, 2010. http://www.mersin.edu.tr/meui/psikolojik-danisma-ve-rehberlik-merkezi/basinda- pdrm (Erişim tarihi 13 Mart 2012).
  • Vicdan K, Kükner S, Dabakoğlu T, Ergin T, Keleş G, Gökmen O. Adolesanlarda dismenore sıklığı. Türkiye Klinikleri Jinekoloji ve Obstetrik Dergisi 1993; 3: 218-21.
  • Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Türkiye nüfus ve sağlık araştırması, 2008. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Ve Tübitak, Ankara, Türkiye. 2009; Pp.131, 165, 167.
  • Baykan Z. Maral I. Ankara İli Gölbaşı ilçesinde 0-60 aylık çocuğu olan annelerin ishal konusundaki bilgi, tutum ve davranışları ile çocukların son iki hafta içindeki ishal prevalansı. T Klin J Pediatr 2001; 10: 125-32.
  • Adorno TW. Minima Moralia. Metis Yayıncılık, İstanbul: 2005.
  • Gölbaşı Z, Eğri G. Doğum sonu dönemde annenin bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar. Cumhuriyet Tıp Derg 2010; 32: 276-82.
Toplam 19 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Bölüm Temel Tıp Bilimleri Araştırma Yazıları
Yazarlar

Oya Ögenler

Gülçin Yapıcı

Yayımlanma Tarihi 27 Mart 2012
Yayımlandığı Sayı Yıl 2012Cilt: 34 Sayı: 1

Kaynak Göster

AMA Ögenler O, Yapıcı G. Bir grup üniversite öğrencisinin batıl inanışlar ve hastalıklara karşı tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. CMJ. Mart 2012;34(1):1-8.