İzmir Bölgesi Araştırmaları Işığında Batı Anadolu Orta Tunç Çağı Kronolojisi’nin Güncel Değerlendirmesi

Yıl 2013, Sayı: 12, 58 - 78, 01.06.2013

Öz

Batı Anadolu’da yakın zamana kadar gerçekleştirilen kazı ve araştırmalarla, tüm batı Anadolu için geçerli olan güvenilir, ortak bir Orta Tunç Çağı kronolojisi oluşturulamamıştır. Ancak son yıllarda İzmir’de IRERP projesi kapsamında kazılan Orta Tunç Çağı yerleşmeleri ve bu yerleşmelerle çevre bölgeler arasında yapılan malzemeye dayalı karşılaştırmalar, daha sağlıklı bir kronolojinin saptanması yönünde önemli bir mesafe almamızı sağlamıştır. Bu karşılaştırmada hiç şüphesiz ki yoğun bir grubu oluşturan yerli seramiğin yanı sıra, ithal seramikte önemli bir rol oynamaktadır. Bu şekilde, bölgenin Orta Tunç Çağı kültürlerinin yayılım alanları, kronolojileri ve çevre bölgelerle olan ilişkileri daha sağlam bir zemine oturtulabilmiştir. Batı Anadolu M.Ö. 2. bin seramiğinin karakteristik mal grupları ve çanak çömlek formları dikkate alınarak yapılan karşılaştırmalar, Batı Anadolu’da Orta Tunç Çağı’nın üç aşamalı bir gelişim süreci içerdiğini ortaya koymuştur.

Kaynakça

• Abay, E. – F. Dedeoğlu 2012 “Beycesultan 2007-2010 Yılları Kazı Çalışmaları Raporu”, Kazı Sonuçları Toplantısı 33/4: 303-30.
• Aykurt, A. 1999 Panaztepe Gri Minyas Seramiği, Masters Thesis, Hacettepe Üniversitesi. 2004 Kocabaş Tepe Orta Tunç Çağı Seramik Örneklerinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi. PhD Thesis, Hacettepe Üniversitesi.
• 2010 “İzmir Bölgesi Orta Tunç Çağı Seramiği”, Belleten 74/269: 1-69.
• Atkinson, T. D. – R. C. Bosanquet – C. C. Edgar – A. J. Evans – D. G. Hogarth – D. Mackenzie – C. Smith – F. B. Welch 1904 Excavations at Phylakopi in Melos, London.
• Betancourt, P. P. 1985 The History of Minoan Pottery. Princeton, New Jersey.
• 1990 Kommos II. The Final Neolithic Through Minoan III Pottery, Princeton.
• Bikaki, A. 1984 Keos IV: The Potter’s Marks, Mainz am Rhein.
• Bilgen, N. 2011 Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006–2010), Kütahya.
• Blegen, C. 1963 Troy and the Trojans, London.
• Blegen, C. – J. L. Caskey – M. Rawson. 1951 Troy II: The Third, Fourth, and Fifth Settlements, Princeton.
• 1953 Troy III: The Sixth Settlement, Princeton.
• Bossert, H. Th. 1921 Alt-Kreta: Kunst und Kunstgewerbe im ägäischen Kulturkreise, Berlin.
• Caskey, J. L. 1972 “Investigations in Keos. Part II: A Conspectus of the Pottery”, Hesperia 41: 357-401.
• Catling, E. A. – H. W. Catling – D. Smyth 1979 “Knossos 1975: Middle Minoan III and Late Minoan I Houses by the Acropolis”, The Annual of the British School at Athens 74: 1-80.
• Çınardalı-Karaaslan, N. 2006 “Panaztepe’den Bir Sunu Kabı ve Düşündürdükleri”, A. Erkanal – E. Özgen – S. Günel – H. Hüryılmaz, et al. (eds.), Hayat Erkanal’a Armağan. Kültürlerin Yansıması, İstanbul: 225-36.
• Davis, J. L. 1982 “The Earliest Minoans in the South Eastern Aegean: A Reconsideration of the Evidence”, Anatolian Studies 32: 33-42.
• 1986 Keos V. Ayia Irini: Period V, Mainz.
• Dietz, S. 1991 The Argolid at the Transition to the Mycenaean Age. Studies in the Chronology and Cultural Development in the Shaft Grave Period, Copenhagen.
• Dickinson, O.T.P.K. 1977 The Origins of Mycenaean Civilisation. Studies in Mediterranean Archaeology 49, Göteborg.
• Doumas, C. G. 1984 Thera Pompei of the Ancient Aegean. Excavations at Akrotiri 1967- 1979, London.
• Emre, K. 1963 “The Pottery of the Assyrian Colony Period According to the Building Levels of the Kanish Karum”, Anadolu 7: 87-99.
• 1966 “Acemhöyük Seramiği”, Anadolu 10: 53-98.
• Erkanal, A. 1999 “1997 Panaztepe Kazısı Sonuçları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 20/1: 371-381.
• 2000 “1998 Panaztepe Kazısı Sonuçları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 21/1: 279-286.
• Erkanal, H. – S. Günel 1996 “1994 Liman Tepe Kazıları” Kazı Sonuçları Toplantısı 17/1: 305-27.
• 1997 “1995 Yılı Liman Tepe Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 18/1: 231-60.
• Erkanal, H. – E. Karaturgut 2004 “2002 Yılı Çeşme Bağlararası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 25/2: 153-64.
• Fischer, F. 1963 Die hethitische Keramik von Boğazköy, Berlin.
• Forsydke, E.J. 1914 “The Pottery Called Minyan Ware”, Journal of Hellenique Studies 34: 126-167.
• Friedrich, W. L. – B. Kromer – M. Friedrich – J. Heinemeier – T. Pfeiffer – S. Talamo 2006 “Santorini Eruption Radiocarbon Dated to 1627-1600 BC: Further Discussion”, Science 312 (5773): 548.
• Friedrich W. L. – J. Heinemeier 2009 “The Minoan Eruption of Santorini Radiocarbon Dated to 1613 + 13 BC”, in D. A. Warburton (ed.), Time’s Up! Dating the Minoan Eruption of Santorini (Monographs of the Danish Institute at Athens 10), Athens 2009: 56-64.
• Graeve, V. von. 1997 “1994/95 Yılı Milet Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 18/1: 529-54.
• 1999 “1996/1997 Yılı Milet Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 20/1: 583-605.
• Graeve, V. von – W. D. Niemeier 2002 “1998–2000 Yılı Milet Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı 23/2: 75-88.
• Greaves, A. M. 2003 Miletos, Bir Tarih, İstanbul.
• Guzowska, M. 2002 “Traces of Minoan Behavioural Patterns in the North-East Aegean” R. Aslan – S. Blum – G. Kastl – F. Schweizer – D. Thumm (eds.), Festschrift für Manfred Korfmann: Mauerschau, RemshaldenGrunbach: 585-594.
• Günbattı, C. 2008 “An Eponym List (KEL G) from Kültepe”, AoF 35: 1-30.
• Günel, S. 1999a M.Ö. 2. Bine Tarihlendirilen Panaztepe Seramiklerinin Batı Anadolu Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Ankara.
• 1999b “Vorbericht über die Mittel – und Spätbronzezeitliche Keramik vom Liman Tepe”, Istanbuler Mitteilungen 49: 41-82.
• 2004 “Orta Hellas Dönemi Mat Boyalı Seramiği ve Liman Tepe’de Ele Geçen Mat Boyalı Seramiğin Ege Arkeolojisi Kültürel Gelişimindeki Önemi”, TÜBA-AR VII: 197-214.
• 2008 “Çine Tepecik Kazıları ve Bölge Arkeolojisine Katkıları”, A. Erkanal – S. Günel – U. Deniz, (eds.), Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri Üzerine Yeni Araştırmalar, Ankara: 129-39.
• Hatzaki, E. 2008 “Neopalatial (MM IIIB-LMIB): KS 178, Gypsades Well (Upper Deposit) and Sex North House Groups”, N. Momigliano (eds.). Knossos Pottery Handbook. Neolithic and Bronze Age (Minoan). London: 150-196.
• Hommel, P. 1959/60 “Der Abschnitt östlich des Athena Tempels”, Istanbuler Mitteilungen 9/10: 31-62.
• Hood, S. 1978 The Art in Prehistoric Greece, Middlesex.
• Immerwahr, S. A. 1971 The Neolithic and Bronze Ages. The Athenian Agora XIII, Princeton.
• Korfmann, M. 1997 “Troia-Ausgrabungen 1996”, Studia Troica 7: 1-71.
• Korfmann, M. – B. Krommer – P. Jablonka 2003 “Heidelberg Radiocarbon Dates for Troia I to VIII and Kumtepe”, G.A.
• Wagner – E. Pernicka – H. P. Uermann (eds.), Troia and the Troad. Scientific Approaches. Berlin-Heidelberg, New York: 43-54.
• Kuniholm, P. I. – M. W. Newton – C. B. Griggs – P. Sullivan 2005 “Dendrochronological Dating in Anatolia: The Second Millennium BC”, Der Anschnitt 18: 41-47.
• Laivosa, C. 1978 “Les Fouilles de Iasos”, E. Akurgal (ed.), The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology vol.II, Ankara-İzmir 23-30/IX/1973. Ankara:1093-1099.
• Lloyd, S. – J. Mellaart 1965 Beycesultan Vol .II. Middle Bronze Age Architecture and Pottery, London.
• MacGillivray, J. A. 1998 Knossos. Pottery Groups of the Old Palace Period, London.
• Manning, S. W. 1995 The Absolute Chronology of the Aegean Early Bronze Age. Archaeology, Radiocarbon and History. Monographs in Mediterranean Archaeology 1, Sheffield.
• Maran, J. 1992 Die deutschen Ausgrabungen auf der Pevkakia-Magula in Thessalien III: Die Mittlere Bronzezeit, Bonn.
• Marinatos, S. P. 1972 Excavations at Thera V. 1971 Season, Athens.
• Marinatos, S. P. – M. Hirmer 1964 Kreta und das mykenische Hellas, Berlin.
• Matz, F. 1962 Kreta und frühes Griechenland, Baden-Baden.
• Mellaart, J. 1957 “Anatolian Chronology in the Early and Middle Bronze Age”, Anatolian Studies 7: 55-89.
• 1970 “The Second Millennium Chronology of Beycesultan”, Anatolian Studies 20: 55-67.
• Mellaart, J. – A. Murray 1995 Beycesultan Vol. III. Late Bronze Age and Phrygian Pottery and Middle and Late Bronze Age Small Objects, London.
• Meriç, R. 2003 “Excavations at Bademgediği Tepe (Puranda) 1999–2002 A Preliminary Report”, Istanbuler Mitteilungen 53: 79-98.
• Meriç, R. – P. Mountjoy 2002 “Mycenaean Pottery from Bademgediği Tepe (Puranda) Ionia: A Preliminary Report”, Istanbuler Mitteilungen 52: 79-98.
• Meriç, R. – A. K. Öz – A. E. Meriç – G. Uluşans 2004 “Metropolis 2002 Yılı Raporu”, Kazı Sonuçları Toplantısı 25/2: 293-301