Dindar ve Spiritüel Olmama (DİSOL) Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması

Yıl 2015, Sayı: 6, 59 - 86, 08.10.2015

Kenan Sevinç , Metin Güven , Tuğba Metinyurt

Öz

İnançsızlık, dinsizlik ve ateizm, din psikolojisinde önem kazanmaya başlayan konulardır. Türk din psikolojisi literatüründe bu konularla ilgili çok az çalışma bulunmaktadır. Bu alanlarda yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere bazı ölçek ve envanterlere ihtiyaç duyulmaktadır. İnançsızlığın en basit tanımlaması “dinî ve dikey anlamda spiritüel inançlara sahip olmamak”tır. Bu nedenle bireyin dinsizliğini ve dikey anlamda spiritüel olmayışını ölçecek ve onun inançsızlık düzeyini belirtecek bir ölçeğe ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışma, Cragun, Hammer ve Nielsen (2015) tarafından geliştirilen NonReligious-NonSpiritual Scale’in Türkçe uyarlamasını ve onun geçerlik-güvenirlik analizlerini içermektedir. Yapılan uyarlama ile Dindar ve Spiritüel Olmama Ölçeği (DİSOL) Türk din psikolojisi literatürüne kazandırılmıştır. Ölçeğin geliştirilmesi aşamasında Spiritual kavramı Türkçe’ye spiritüel ve manevi olmak üzere iki farklı şekilde tercüme edilmiş ve iki farklı araştırma gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların iki farklı kullanıma verdikleri cevaplar üzerinden yapılan analizlerde sonuçların önemli düzeyde değiştiği gözlenmiştir. Spiritüel ve manevi kavramlarının katılımcılar için farklı anlamlar çağrıştırdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: İnançsızlık, Dinsiz, Spiritüel, Ölçek, Ateizm, Agnostisizm.

Anahtar Kelimeler

İnançsızlık, Dinsiz, Spiritüel, Ölçek, Ateizm, Agnostisizm

Kaynakça

• Altınlı-Macić, Merve, Coleman III, Thomas J., “Spirituality and Religion: An Empirical Study Using a Turkish Muslim Sample”, Psychology of Religion in Turkey içinde, Zuhal Ağılkaya-Şahin, Heinz Streib, Ali Ayten, Ralph W. Hood (eds.), Brill, Leiden, 2015, 160-176.
• Aydın, Ali Rıza, Dini İnkârın Psiko-sosyal Nedenleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1995.
• Baker, Joseph O’Brian, Smith, Buster, “None Too Simple: Examining Issues of Religious Nonbelief and Nonbelonging in the United States”, Journal for the Scientific Study of Religion, 48(4), 2009, 719-733.
• Beit-Hallahmi, Benjamin, “Atheists: A Psychological Profile”, The Cambridge Companion to Atheism içinde, Michael Martin (eds.), Cambridge University Press, New York, 2007.
• Blazo, Daniel R., The Politics of Atheism in the West, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mississippi Üniversitesi, 2013.
• Bolay, Süleyman Hayri, Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, 6. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1996.
• Brinkerhoff, Merlin, Mackie, Marlene, “Casting Off the Bonds of Organized Religion: A Religious-Careers Approach to the Study of Apostasy”, Review of Religious Researh, 34(3), 1993, 235-258.
• Brislin, R. W., “Back-Translation for Cross-Culture Research”, Journal of Cross- Cultural Psychology, 1, 1970, 185–216.
• Brislin, R.W., Walter, J.L. & Thorndike, R.M., Cross-Cultural: Research Methods, John Wiley & Sons Publication, Canada, 1973.
• Brown, Callum G., “The Twentieth Century”, The Oxford Handbook of Atheism içinde, Stephen Bullivant, Michael Ruse (eds.), Oxford University Press, Oxford, 2013.
• Çayır, Celal, Türkiye’de Din Değiştirip Hristiyanlığa Geçişin Psikososyal Etkenleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi, 2008.
• Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, 4. Baskı, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2000.
• Cragun, Ryan, Kosmin, T. Barry, Keysar, Ariela, Hammer, Joseph H. & Nielsen, Michael, “On the Receiving End: Discrimination toward the Non-Religious in the United States”, Journal of Contemporary Religion, 27(1), 2012, 105-127.
• Cragun, Ryan, Hammer, Joseph H. & Nielsen, Michael, “The NonReligious- NonSpiritual Scale (NRNSS): Measuring Everyone from Atheists to Zionists”, Science, Religion & Culture, 2(3), 2015, 36-53.
• Dawkins, Richard, Kör Saatçi, Çev. Feryal Halatçı, 10. Bakı, Tübitak, Ankara, 2008.
• Düzgüner, Sevde, “The Intersection Point of Mysticism, Spirituality, and Religiosity: An Empirical Study on Mawlawi Sema Ritual”, The 2013 Congress of the International Association for the Psychology of Religion’da sunulmuştur, Lausanne, Switzerland, 2013.
• Eurobarometer, Special Eurobarometer 225: “Social Values, Sciences and Technology”, European Commission, 2005.
• Eurobarometer, “Pillars of Truth: Religion and Science”, Europeans and Biotechnology in 2010, European Commission, 2010.
• Hood, Ralph W., Hill, Peter C. & Spilka, Bernard, The Psychology of Religion, 4. Baskı, The Guilford Pres, New York, 2009.
• Hout, Michael, Fischer, Claude, “Why More Americans Have No Religious Preference: Politics and Generations”, American Sociological Review, 67(2), 2002, 165- 190.
• Hunsberger, Bruce E., Altemeyer, Bob, Atheists: A Groundbreaking Study of America’s Nonbelievers, Prometheus Books, New York, 2006.
• ISSP, International Soacial Survey Programme 2008: Religion III, 2008.
• Keysar, Ariela, “Shifts Along the American Religious-Secular Spectrum”, Secularism and Nonreligion, 3(1), 2014, 1-16.
• Keysar, Ariela, Navarro-Rivera, Juhem, “A World of Atheism: Global Demographics”, The Oxford Handbook of Atheism içinde, Stephen Bullivant, Michael Ruse (eds.), Oxford University Press, Oxford, 2013.
• MacCallum, Robert C., Browne, Michael W., Sugawara, Hazuki M., “Power analysis and Determination of Sample Size for Covariance Structure Modeling”, Psychological Methods, 1(2), 1996, 130-149.
• Martin, Michael, “Atheism and Religion”, The Cambridge Companion to Atheism içinde, Michael Martin (eds.), Cambridge University Press, New York, 2007.
• Ok, Üzeyir, “Dini Tutum Ölçeği: Ölçek Geliştirme ve Geçerlik Çalışması”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 2011, 528-549.
• Oxford Dictionary, http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/non- religious?q=nonreligious&searchDictCode=all (21.12.2014).
• Pew Reseach Center, The World’s Muslims: Unity and Diversity, Washington, 2012.
• Rice, Tom W., “Believe it or Not: Religious and Other Paranormal Beliefs in the United States”, Journal for the Scientific Study of Religion, 42, 2003, 95–106.
• Seçer, İsmail, Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve Lisrel Uygulamaları, Anı Yayıncılık Ankara, 2015.
• Sevinç, Kenan, “A Study on the Graduate Theses of the Field of Psychology of Religion in Turkey”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(28), 2013, 243- 269.
• Sherkat, Darren E., “Beyond Belief: Atheism, Agnosticism, and Theistic Certainty in the United States”, Sociological Spectrum, 28, 2008, 438-459.
• Silver, Christopher, Atheism, Agnosticism, and Nonbelief: A Qualitative and Quantitative Study of Type and Narrative, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), The University Of Tennessee, 2013.
• Sproul, Robert C., The Psychology of Atheism, Bethany Fellowship, Minneapolis, 1974.
• Streib, Heinz, Klein, Constantin, “Atheist, Agnostics, and Apostates”, APA Handbook of Psychology and Spirituality içinde, Kenneth Pargament, Julie J.E., James W.J. (eds), vol.1, American Psychological Association, 2013, 713-728.
• Vernon, Glenn M., “The Religious ‘Nones’: A Neglected Category”, Journal for the Scientific Study of Religion, 7(2), 1968, 219-229.
• Yapıcı, Asım, “Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 2012, 1-34.
• Yazıcıoğlu, Yahşi, Erdoğan, Samiye, SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 2007.
• Zinnbauer, Brian J., Pargament, Kenneth I., Cole, Brenda, Rye, Mark S., Butter, Eric M., Belavich, Timothy G., Hipp, Kathleen M., Scott, Allie B., Kadar, Jill L., “Religion and Spirituality: Unfuzzying the Fuzzy”, Journal for the Scientific Study of Religion, 36(4), 1997, 549-564.