Abdurrahman el-Câmî’nin Risâle fi’l-vücûd Adlı Eserinin Tercüme, Tahlîl ve Tahkîki

Yıl 2015, Sayı: 7, 73 - 109, 27.10.2015

Bilal Taşkın

Öz

Mutlak vücûdun sırf aklî bir kavram mı yoksa hâricî bir gerçeklik mi olduğu problemi Kelâm, Felsefe ve Tasavvuf disiplinleri arasında cereyan eden önemli tartışmalar arasında yer almaktadır. Tabî‘î küllîlerin dış dünyada (hâriç) gerçekliklerinin olup olmaması meselesi bu tartışmanın önemli alt başlıklarından birisidir. Kelâm ve felsefe disiplinleri tabî‘î küllîlerin dış dünyada ancak fertleri aracılığıyla var olabileceklerini savunurken sûfî nazariyeye göre tabî‘î küllîler bizzat dış dünyada var olabilirler. Bu çalışmada, Abdurrahman el-Câmî’nin, sûfî nazariyeyi tercih ederek vücûdun mevcut, tek ve tabî‘î küllî olduğunu savunduğu ve bu konuda ehl-i nazar tarafından yöneltilen itirazları tenkit ettiği risâlesi tercüme, tahkik ve tahlîl edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Vücûd, Tabî‘î küllî, Hâriç, Ehl-i nazar, Sûfî, Abdurrahman el-Câmî.

Anahtar Kelimeler

Vücûd, Tabî‘î küllî, Hâriç, Ehl-i nazar, Sûfî, Abdurrahman el-Câmî

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa, Mi‘yâr-ı sedâd, Matbaa-i Âmire, İstanbul, 1293 h..
• Allahverdiyev, İbrahim, Abdurrahmân Câmî ve Tasavvufî Görüsleri, (Yayınlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• Altaş, Eşref, Varlık Kavramının Bedâhetine Delil Getirilebilir mi? Müteahhirîn Dönemi Merkezli Bir Tartışma, “İslâm Araştırmaları Dergisi”, İstanbul, sayı 30, 2013, s. 59-80.
• al-Attas, Syed Muhammed Nequib, On Quiddity and Essence, International Islamic University, Malaysia, 1990.
• Buhârî, Alaeddin, Ebu Abdullah Muhammed b. Muhammed, Fâzıhatü’l- mülhidîn, (Muhammed el-Ûdî, Fâzıhatü’l-mülhidîn Dirâse ve Tahkîk içinde, , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ümmü’l-kurâ Üniversitesi, Mekke, 1414 h..
• Chittick, William, Varolmanın Boyutları, İnsan Yayınları, İstanbul, 2013.
• Chittick, William, Hayal Âlemi İbn Arabî ve Dinlerin Çeşitliliği Meselesi, çev. Mehmet Demirkaya, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 1999.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Şerhü’l-Mevâkıf, Dârü’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut, 1998.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Hâşiye alâ Şerhi’l-Metâli‘, (Kutbüddin Râzî’nin Şerhu’l- Metâli‘ adlı eserinin içinde), Menşûrât-ı zevî’l-kurbâ, Kum, 1433 h..
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Risâle fî vahdeti’l-vücûd (Risâle Said Fûde’nin Fethu’l- vedûd bi şerhi Risâleti’ş-Şerîf el-Cürcânî fî vahdeti’l-vücûd adlı şerhi ile birlikte neşredilmiştir.) Dârü’l-feth, Ürdün, 2013.
• Câmî, Ebü'l-Berekat Nureddin Abdurrahman b. Ahmed b. Muhammed, Nakdü’n-Nusûs fî şerhi Nakşi’l-Fusûs, Dârü’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut, 2005.
• Câmî, Ebü'l-Berekat Nureddin Abdurrahman b. Ahmed b. Muhammed, Dürretü’l-fâhira, nşr. Mc Gill ve Tahran Ünv., Tahran, 1980.
• Câmî, Ebü'l-Berekat Nureddin Abdurrahman b. Ahmed b. Muhammed, Şerhu’l-Câmî alâ Fusûsi’l-hikem, Dârü’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut, 2004.
• Demirli, Ekrem, Sadreddin Konevî’de Bilgi ve Varlık, İz Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Desûkî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Arafe, Hâşiyetü’d- Desûkî alâ Ümmi’l-berâhin, Dâr-ü ihyâ-i kütübü’l-arabiyye, Mısır, 1815.
• Gelenbevî, Ebü'l-Feth İsmail b. Mustafa, Risâletun fî vahdeti’l-vücûd, thk. Rifat Okudan, Fakülte Kitapevi Yayınları, Isparta, 2007.
• Heer, Nicholas, “Al-Jāmī’s Treatise on Existence” (Islamic Philosophical Theology, ed. Perviz Morewedge, New York, 1979.
• İbn Sînâ, Şifâ/Metafizik, Çev. Ekrem Demirli-Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• İbn Sînâ, Şifâ/Mantık, nşr. İbrahim Medkûr, Kütüphâne-i Mar‘aşî Necefî, Kum, 1405 h..
• İbn Türke, Sainüddin Ali b. Muhammed, Temhîdü’l-kavâidi’s-sûfiyye, Dârü’l- kütübü’l-ilmiyye, Beyrut, 2005.
• İsfahânî, Ebü's-Senâ Şemseddin Mahmûd b. Abdurrahman, Tesdîdü’l-kavâid fî şerh-i Tecrîdi’l-akâid, Dârü’z-ziyâ, Kuveyt, 2012.
• İsfahânî, Ebü's-Senâ Şemseddin Mahmûd b. Abdurrahman, Metâliu’l-enzâr, Matbaa-i hayriyye, Kahire, 2008,
• Kayserî, Şerefeddin Davud b. Mahmûd b. Muhammed, Şerhu Fusûsi’l-hikem, Müesseset-ü Bostan, Kum, 1424 h.
• Kayserî, Şerefeddin Davud b. Mahmûd b. Muhammed, Keşfu’l-mahcûb an kelâmi rabbi’l-erbâb (er-Resâil li-Davud el-Kayserî içinde), Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kayseri, 1997, s. 93.
• Melevî, Ahmed b. Abdülfettah, Şerhü’s-süllem (Hâşiye alâ şerhi’s-süllem içinde), Mustafa Bâbî el-Halebî Matbaası, Kahire, 1938, s. 63
• Molla Fenârî, Şemseddin Muhammed b. Hamza b. Muhammed, Misbâhü’l-üns şerhu Miftâhi’l-gayb, İntişârât-ı mevlâ, İran, 1376 h..
• Molla Fenârî, Şemseddin Muhammed b. Hamza b. Muhammed, “Vahdet-i Vücûda Dair On Kâide: Şeyhü’l-Ekber Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’ye Ait Bir Rubâî’nin Şerhi”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Sayı: 27, 2011.
• Nablûsî, Abdülganî b. İsmail b. Abdülganî ed-Dımaşkî, Kitabü’l-vücûd, Dârü’l- kütübü’l-ilmiyye, Beyrut, 2003.
• Râzî, Ebû Abdullah Kutbüddin Muhammed b. Muhammed b. Tahtânî, Risâle fî tahkîki’l-külliyyât, Çev. Ömer Türker, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul, 2013.
• Râzî, Ebû Abdullah Kutbüddin Muhammed b. Muhammed b. Tahtânî, Şerhu’l-Metâli‘, Menşûrât-ı zevî’l-kurbâ, Kum, 1433 h..
• Sâfî, Fahreddin Ali b. Hüseyin b. Ali, Reşehâtu ayni'l-hayât, Dârü’l-kütübi’l- ilmiyye, Beyrut, 2008.
• Sarıoğlu, Hüseyin, “RÂZÎ, Kutbüddin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2007, c. XXXII, s. 485-487.
• Teftazânî, Sa'deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah, Şerhü’l-Makâsıd, Âlemü’l- kütüb, Beyrut, 1989.
• Teftazânî, Sa'deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah, Şerhu’ş-Şemsiyye, Dârü’n- nûru’l-mübîn, Ürdün, 2011.
• Teftazânî, Sa'deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah, Tehzîbü’l-mantık (Şerhâ’l- muhakkik ed-Devvânî ve’l-Molla Abdullah Yezdî içinde), nşr. Abdünnasir Ahmed, Dârü’z-ziyâ, Kuveyt, 2014.
• Tehânevî, Muhammed b. A'la b. Ali el-Faruki el-Hanefi, Keşşâf-u ıstılâhât-ı fünûn, Dârü’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut, 1998.
• Tosun, Necdet, “Reşehât”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 2007, c. XXXV, s. 8-9.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Nasîrüddîn Muhammed b. Muhammed, Şerhu’l-İşârât, nşr., S. Dünya, Dârü’l-meârif, Kâhire, 1983.
• Okumuş, Ömer, “Câmî, Abdurrahman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 1993, c. VII, s. 94-99.