KÜRESEL SORUN: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ “GELİŞİMİ, ULUSLARARASI MÜZAKERELER VE TÜRKİYE

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 20 - 36, 20.02.2022

Mehmet Emin Birpınar

Öz

Günümüzde yaşanan birçok afetin ve salgının temelinde çevre sorunları yatmaktadır. Son bir yılı aşkın süredir dünya gündemini meşgul eden ve esasında çevresel bozulmanın bir yansıması olan Covid-19 salgını bunun basit bir tezahürü. Dünya pürdikkat salgına kenetlenmiş ve salgınla çetin bir mücadele halindeyken bir taraftan da varlığını her zaman hissettiren küresel iklim krizi
ile karşı karşıyadır. Evet, günümüzde yaşanan çevresel sorunların başında hiç kuşkusuz iklim krizi gelmektedir.
İklim değişikliği konusunda en kapsamlı ve güncel bilimsel çalışmaları bir araya getiren Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) Altıncı Değerlendirme Raporunun (AR6) ilki olan İklim Değişikliğinin Fiziksel Temelleri konulu Raporunda; iklim değişikliğine bağlı risklerin beklenenden daha önce ve daha tehlikeli olacağı belirtilmiştir. Raporda, dünyamızın sanayi öncesi döneme kıyasla 1,20C daha sıcak olduğu, iklim değişikliği etkilerinin sıcaklık artışının 1,50C veya 20C olduğu durumlarda da katlanarak artacağı uyarısı yapılmıştır. Yakın geçmişte dünyamızın karşılaştığı Kaliforniya, Sibirya, Yunanistan ve Türkiye’deki yangınlar; Avrupa, Çin ve Hindistan’daki seller; Sibirya ve Kanada'daki sıcak hava dalgaları gibi yıkıcı ve sarsıcı hadiseler, bilim insanlarınca küresel sıcaklık değerinde oluşan 1,20C artışın sonuçları olarak değerlendirilmektedir. Ancak ikazlar sürerken, sıcakların artmaya devam etmesi, yıkıcı etkilerin de bir o kadar artacağı anlamına gelmektedir.
Yine, Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından11 Ocak 2022’de yayınlanan “2022 yılı Küresel Riskler Raporu” da geleceğe dair beklenen en büyük 10 riskin ilk üç sırasını çevre ve iklim odaklı riskler oluşturmaktadır. Dolayısı ile yüzyılın sonunda küresel sıcaklık artışının +1,50C ile sınırlı tutulması için karbon nötr bir geleceğin kaçınılmaz olduğu görülmektedir. Bu çalışma küresel iklim değişikliğinin ortaya çıkışı ve gelişimini, uluslararası mücadele süreçlerinin boyutlarını ve bu kriz karşısında Türkiye’nin konumunu ortaya koymakta, bir çözüm olarak yeşil dönüşüm modelini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, Uyum, Paris İklim Anlaşması, Net Sıfır Emisyon Hedefi, Net Sıfır Emisyon Hedefi, Karbon Nötr

Kaynakça

• Amerikan Fizik Enstitüsü, (2021). Discovery of Global Warming. Erişim tarihi: 03.01.2022. Erişim adresi: https://history.aip.org/climate/simple.htm#L_M085
• CBAM, (t.y.). Sınırda Karbon Vergisi Düzenlemesi. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_21_3661
• ÇŞB (2020a). Paris İklim Anlaşması, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://iklim.csb.gov.tr/paris-anlasmasi-i-98587
• ÇŞB, (2022). Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı faaliyetleri, Erişim tarihi: 16.01.2022. Erişim adresi: https://csb.gov.tr/bakanlik-faaliyetleri
• Damon Matthews, H., Tokarska, K.B., Rogelj, J. vd. (2021). “An integrated approach to quantifying uncertainties in the remaining carbon budget”. Commun Earth Environ 2, 7. https://doi.org/10.1038/s43247-020-00064-9
• Eckstein, D., Künzel, V. Ve Schafer, L., (2021). Küresel İklim Riski Endeksi 2021 Raporu, Erişim tarihi: 21.01.2022. Erişim adresi: https://www.germanwatch.org/sites/default/files/Global%20Climate%20Risk%20Index%202021_2.pdf
• EPA, (t.y.) Global Warming Potential of GHG. Erişim tarihi: 10.01.2022. Erişim adresi: https://www.epa.gov/ghgemissions/understanding-global-warming-potentials
• EU, (2019) Directive on Single Use Plastics, Erişim tarihi: 21.01.2022. Erişim adresi: https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2019/904/oj
• Fahey, D.W., S.J. Doherty, K.A. Hibbard, A. Romanou, and ve P.C. Taylor, (2017).: Physical drivers of climate change. In: Climate Science Special Report: Fourth National Climate Assessment, Volume I [Wuebbles, D.J., D.W. Fahey, K.A. Hibbard, D.J. Dokken, B.C. Stewart, and T.K. Maycock (eds.)]. U.S. Global Change Research Program, Washington, DC, USA, pp. 73-113, doi:10.7930/J0513WCR.
• Global Carbon Project (2021). Global CO2 Emissions. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi:,https://www.globalcarbonproject.org/global/images/carbonbudget/Infographic_Emissions2021.pdf
• Elhacham, E., Ben-Uri, L., Grozovski, J. vd. (2020) Global human-made mass exceeds all living biomass. Nature 588, 442–444 . https://doi.org/10.1038/s41586-020-3010-5
• GML, (2021). Annual Mean Global Carbon Dioxide Growth Rates, NOAA, Erişim tarihi: 10.01.2022. Erişim adresi: https://gml.noaa.gov/ccgg/trends/gl_gr.html
• IEA, (2021). World Energy Outlook 2021, Erişim tarihi: 12.01.2022. Erişim adresi: https://www.iea.org/reports/orld-energy-outlook-2021
• IPCC, (2014). Synthesis Report: Climate Change 2014, AR5, Erişim tarihi: 04.01.2022. Erişim adresi: IPCC, 2014, https://www.ipcc.ch/report/ar5/syr/
• IPCC, (2018). Global Warming of 1.5°C, IPCC. Erişim tarihi: 23.01.2022. Erişim adresi: 2018, https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_Full_Report_High_Res.pdf
• IPCC, (2021): AR6 Climate Change 2021: The Physical Science Basis, IPCC. Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi: https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/
• NASA (2020). Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi, https://climate.nasa.gov/news/2948/milankovitch-orbital-cycles-and-their-role-in-earths-climate/
• Nordhaus, W. (2015). “Climate clubs: Overcoming free-riding in international climate policy”. American Economic Review, 105(4), 1339-70.
• Sweetlove, L. Sweetlove, L. (2011) “Number of species on Earth tagged at 8.7 million”. Nature. https://doi.org/10.1038/news.2011.498
• OECD, (2020). “Environment at a Glance: Climate change”, Environment at a Glance: Indicators. Erişim tarihi: 09.01.2022. Erişim adresi: https://www.oecd.org/environment/environment-at-a-glance/Climate-Change-Archive-February-2020.pdf
• Ritchie, H. ve Roser, M., (2020a) CO2 and Greenhouse Gas Emissions. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/co2-and-other-greenhousegas-emissions
• Ritchie, H. ve Roser, M., (2020b) Global CO2 Emissions, Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/co2-emissions#global-co2-emissionsfrom-fossil-fuels-and-land-use-change
• Ritchie, H. ve Roser, M., (2020c). Turkey: CO2 Country Profile. Erişim tarihi: 13.01.2022. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/co2/country/turkey#cumulative-howmuch-co2-has-it-produced-to-date
• TEİAŞ, (2021). Santral Kurulu Güç Raporları, TEİAŞ, Aralık 2021, Erişim tarihi: 12.01.2022. Erişim adresi: https://www.teias.gov.tr/tr-TR/kurulu-guc-raporlari
• UN, (1985). Ozon Tabakasının Korunmasına İlişkin Viyana Sözleşmesi. Erişim tarihi: 11.01.2022. Erişim adresi: , https://treaties.un.org/pages/ViewDetails. aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-2&chapter=27&clang=_en
• UN, (1987). Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü, Erişim tarihi: 11.01.2022. Erişim adresi: https://treaties.un.org/pages/ViewDetails. aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-2-a&chapter=27&clang=_en
• UNDP (2020) 30. İnsani Gelişmişlik Raporu, Erişim tarihi: 01.02.2022. Erişim adresi: http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf
• UNEP (2021a), Making Peace With Nature Erişim tarihi: 01.02.2022. Erişim adresi: https://www.unep.org/resources/making-peace-nature
• UNEP, (2021b). Emissions Gap Report 2021, UNEP, Erişim tarihi: 23.01.2022. Erişim adresi: https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/36991/EGR21_ESEN.pdf
• UNFCCC (2010). Decision 1/CP16, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2010/cop16/eng/07a01.pdf
• UNFCCC (2011). Decision 2/CP17, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2011/cop17/eng/09a01.pdf
• UNFCCC (2012). Decision 1/CP.18, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/resource/docs/2012/cop18/eng/08a01.pdf
• UNFCCC (2014). Decision 21/CP.20, Erişim tarihi: 02.01.2022. Erişim adresi:https://unfccc.int/resource/docs/2014/cop20/eng/10a03.pdf#page=42%22
• UNFCCC (2020a). What is Kyoto Protocol? Erişim tarihi: 08.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/kyoto_protocol
• UNFCCC (2020b). Paris Agreement. Erişim tarihi: 09.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
• UNFCCC, (2021a) COP26, Glasgow Climate Pact, https://unfccc.int/sites/default/files/resource/cop26_auv_2f_cover_decision.pdf
• UNFCC (2021b) Zero Emission Vehicle Pledge, Erişim tarihi: 12.01.2022. Erişim adresi: https://unfccc.int/news/zero-emission-vehicle-pledges-made-at-cop26
• WMO, (1979). World Climate Conference. Erişim tarihi: 19.01.2022. Erişim adresi: https://library.wmo.int/index.php?lvl=author_see&id=5288#.Ye_jDaZByHs
• WMO, (2021). State of the Global Climate 2021, Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi: https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=10859
• WMO, (t.y.) Erişim tarihi: 03.02.2022. Erişim adresi https://public.wmo.int/en/ourmandate/focus-areas/environment/greenhouse%20gases