Atık Su Terimleri

Yıl 2024, Sayı: 5, 35 - 40, 30.05.2024

Dilobar Xurramova

https://doi.org/10.5281/zenodo.11372374

Öz

Makalede atık suyun tarihsel hayatımızdaki ifadesi, yapısal kullanımı ve bununla ilgili terimler yorumlanmaktadır. Halkımızın tarihine baktığımızda, kanalizasyon sisteminin eski çağlardan bu yana yaşam tarzlarında önemli bir rol oynadığını görebiliriz. Evlerimizden atık suyu uzaklaştıran boru hatları ve yapılar mevcut olup bunlar obrez, hanik, tazar, toshnov (dashnov) gibi farklı kelimelerle ifade edilmektedir. Bu kelimeler şehirlerde yeraltı, yağmur ve kirli suları toplayıp uzaklaştırmak için inşa edilen bir cihazın veya yapının adı anlamına geliyordu. Atıksu ve arıtma sisteminin tarihçesinde kullanılan bu kelimeler bir araştırma konusu olarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Su, atık su, su bilimi, akıntı, su arıtma

Wastewater Terms

Öz

The article comments on the expression and structural use of waste water and terms related to it in our historical life. If we look at the history of our people, we can see that the sewage system has played an important role in their lifestyle since ancient times. There are pipelines and structures that remove waste water from our houses, and they are expressed by different words, such as obrez, hanik, tazar, tashnov (dashnov). These words meant the name of a device or structure built in cities to collect and remove underground, rain and polluted water. These words used in the history of wastewater and treatment system were taken and analyzed as an object of research.

Anahtar Kelimeler

Water, wastewater, water science, discharge, water treatment, Water, wastewater, water science, discharge, water treatment, Water, wastewater, water science, discharge, water treatment

Oqova Suv Terminlari

Öz

Maqolada tarixiy hayotimizda oqindi suv va u bilan bog‘liq atamalarning ifodalanishi, struktur qo‘llanilishi xususida mulohazalar bildiriladi. Xalqimiz tarixiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, kanalizatsiya tizimi qadimgi davrlardanoq uning turmush tarzida muhim o‘rin tutganligini ko‘rishimiz mumkin. Xonadonlarimizdan oqindi suvlarni chiqarib tashlaydigan quvur yo‘llari va inshootlar bo‘lib, ular obrez, hanik, tazar, toshnov (dashnov) kabi turli so‘zlar bilan ifodalangan. Bu so‘zlar yer osti, yomg‘ir va ifloslangan suvlarni bir joyga yig‘ish hamda chiqarib tashlash uchun shaharlarda quriladigan qurilma yoki inshoot nomini anglatgan. Oqova suv va tozalash tizimi tarixida qo‘llanilgan bu so‘zlar tadqiq obyekti sifatida olinib tahlil qilindi.

Anahtar Kelimeler

Suv, oqova suv, suv ilmi, oqindi, suvni tozalash

Kaynakça

• G‘ulomov, Y. (1969). Xorazmning sug‘orilish tarixi. O‘zbekiston SSR Fanlar Akademiyasi. (In Uzbek)
• Hasanov A., & Rashidov F. (1987). Yer osti suvlari haqidagi fan. Fan. (In Uzbek)
• Hikmatov F.H., & Aytbayev D.P. (2006). O‘rta Osiyo suv ilmi tarixiga oid ma’lumotlar. Universitet. (In Uzbek)
• Jabborov, X. (2005). O‘zbek tilida suv leksemasining lug‘aviy-ma’noviy xususiyatlari. Nasaf. (In Uzbek)
• Koshg‘ariy Mahmud (1960-1963). Devonu Lug‘otit –Turk. (S. M. Mutallibov, Ed.), O‘zbekiston SSR Fanlar Akademiyasi. (In Uzbek)
• Mahmudov, Q. (1972). Hibat ul-haqoyiq. Fan. (In Uzbek)
• Nadelyaev, V. M., Nasilov, D. M., Tenişev, R. R., & Şçerbak, A. M. (Eds.). (1969). Drevnetyurkskiy slovar. [Ancient Turkic dictionary] Akademija Nauk SSSR.
• O‘zbek tilining izohli lug‘ati I (2006). Davlat İlmiy Nashriyoti. (In Uzbek)
• O‘zbek tilining izohli lug‘ati IV (2008). Davlat İlmiy Nashriyoti. (In Uzbek)
• Radlov, V. V. (1899). Opıt slovarya tyurkskih nareçiy [Opıt dictionary of Turkic nareçiy]. Tip. Ross. İmper. Akad.Nauk.
• Rahmatullayev, Sh. (2003). O‘zbek tilining etimologik lug‘ati. Universitet. (In Uzbek)
• Rasulov, A., Hikmatov, F., & Aytboyev, D. (2003). Gidrologiya asoslari. Universitet. (In Uzbek)