Karşılaştırmalı Bir Perspektiften 19.Yüzyılda Çin ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Protestan Misyoner Faaliyetleri

Yıl 2006, Cilt: 5 Sayı: 12, 3 - 20, 01.06.2006

Esra Danacıoğlu Tamur

Öz

Bu makale 19.yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Çin’de gerçekleşen Protestan misyoner faaliyetlerinin karşılaştırılmasına yönelik bir ilk çalışma olarak değerlendirilebilir. 19.yüzyıl batı Avrupa merkezli bir ekonomik sistemin dünya genelinde kurulma süreciyle karakterize edilir. Bu süreçte Avrupa-dışı dünyadaki farklı uygarlık ve coğrafyalar Avrupamerkezli ekonomik ve siyasi sistemin bağımlı parçalarına dönüştü. Aynı dönem içerisinde Avrupa’da Sanayi Devrimi’nin altın çağını Protestanlığın yeniden canlanışı izledi ve hem Britanya İmparatorluğu’nda, hem de Amerika Birleşik Devletleri’nde çok sayıda misyoner örgütü kuruldu. Dolayısıyla bu ekonomik-politik yayılım süreci Hrıstiyanlaştırma çabalarıyla birlikte yaşandı. Osmanlı İmparatorluğu ve Çin dini ve politik önemleri nedeniyle örgütlerin ilk günlerinden itibaren ilgi alanlarına dahil oldu. Bu çalışmanın ilk bölümünde hem Çin’de ve hem de Osmanlı İmparatorluğu’nda Protestan misyoner faaliyetlerinin seyrine dair kronolojik ve sayısal bilgiler verilecektir. İkinci kısımda ise faaliyetler başlama ve gelişim süreçleri, varoluş alanları, yarattıkları reaksiyonlar, doğrudan ve dolaylı sonuçları açısından karşılaştırılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Çin Tarihi (19.yüzyıl), Çin’de Hıristiyanlık, Osmanlı İmparatorluğu’nda Misyoner Faaliyetleri, Çin’de Misyoner Faaliyetleri

THE ACTIVITIES OF PORTESTAN MISSIONARIES IN CHINA AND THE OTTOMAN EMPIRE IN THE NINETEENTH CENTURY FROM A COMPARATIVE PERSPECTIVE

Öz

This paper can be accepted as a preliminary attempt to compare Protestant missionary activities in the Ottoman and Chinese Empires during the 19th century. The 19thcentury can be characterized by the establishment of world-economy based capitalism in western Europe in a world-wide scale. During this process, the different components of the non-European world was pulled into this economic and political system as subordinate units. In the same period, golden age of industrial revolution was followed by the Revival of Protestanism and the establishment of missionary organizations both in British Empire and USA. So the process of economic and political expansion of Western Civilisation accompanied by Christian proselytisation. As two ancient empires and two significant religious systems; Ottoman Empire (or Islam) and China were taken under consideration in very early dates of the missions. The first part of the paper is devoted to chronological data of the protestan missions in both of the countries. In the second part, the activities in these two countries will be compared on the basis of the process itself, the fields of the missionary activities, the reactions which they caused, their direct and indirect results.

Anahtar Kelimeler

History of China (19th century) Christianity in China, Missionary Activities in the Otoman Empire, Missionary Activities in China