Havalenin Bir Ödeme Aracı Olması ve Bunun Temel İlişki Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 1, 111 - 128, 30.06.2022

Arif Kocaman

Öz

Özellikle Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin içtihatlarında benimsenen görüşe göre, havale bir ödeme aracıdır. Bir başka deyişle havalenin, mevcut bir borcun ödenmesi amacıyla yapıldığı yolunda yasal karine mevcuttur. Bu yasal karinenin tersini (havalenin borcun ödenmesinden başka bir amaçla yapıldığını) ileri süren havaleci, bu iddiasını kanıtlamakla yükümlüdür. Kural olarak havale bir ödeme aracı olup, havale belgesinde paranın borç olarak gönderildiğinin belirtilmesi gereklidir. Aksi halde gönderilen havalenin bir borcun ödenmesi amacıyla gönderildiği karine olarak kabul edilmelidir. Borç ödeme belgesi olan havale nedeni ile alacaklı olduğunu davacı ispat etmelidir. Oysa soyut bir ispat karinesi yaratmak yerine, her somut olayda temel ilişkiyi ve TMK m. 6’daki genel ispat kuralını da dikkate almak suretiyle bir değerlendirme yapmak daha hakkaniyete uygun olacaktır. Böylece, havaleyi kullanılabilir (pratik) kılan havalenin “soyut” karakterinden vazgeçmek mümkün değil ise de, havalenin –poliçe ve çekten- farklı olarak bir tedavül senedi olmadığı, hatta dar anlamda kıymetli evrak da sayılmayacağı göz ardı edilmemiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Havale, Ödeme Aracı, Yasal Karine, Soyutluk

Kaynakça

• BECKER, H. (1934). Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band VI, Obligationenrecht, II. Abteilung, Die einzelnen Vertragsverhaeltnisse, Art. 184-551. Bern.
• GAUTSCHI, G. (1962). Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht, Band VI, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung, Die einzelnen Vertragsverhaeltnisse, 6. Teilband, Besondere Auftrags- und Geschaeftsführungsverhaeltnissesowie Hinterlung, Art.425-491, 2. Aufl., Bern.
• HONSELL, H./VOGT, N.P./ WIEGAND, W. (1996). Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art.1-529 OR, 2. Neubearbeitete Aufl., unter Einbezug von PrHG, KKG und PRG, Basel.
• KOCAMAN, A. (2001). Türk Borçlar Hukukunda Havale, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara.
• KOCAMAN, A. (2020). Türk Borçlar Hukukunda Havale (2. b.). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• PEKCANITEZ, H./ATALAY, O./ÖZEKES, M. (2011). Medeni Usul Hukuku (12. b.). Ankara.
• OSER-SCHÖNENBERGER, W. (1945). Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Bd.V, Obligationenrecht, 3. Teil, Art.419-529, 2. Aufl. Zürich.
• von BÜREN, B. (1972). Schweizerisches obligationenrecht, Besonderer Teil (Art. 184-551), Zürich.
• von TUHR, A. (1904). Zur Lehre von der Anweisung, JherJb.48, s. 1-62.