Abdullah Cevdet, a Leading Figure of Westernism: His View of the Turkish Revolution

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 286 - 296, 30.06.2025

Ramazan Uçar

https://doi.org/10.30627/cuilah.1636269

Öz

The most intellectually productive periods of societies are those that correspond to periods of rapid social change. For Turkish society, the last period of the Ottoman Empire was such a period. In a period when the society and the institutions of the state were bleeding, many Turkish intellectuals produced and shared solutions within the framework of their own world of thought. Abdullah Cevdet, as a prominent representative of the Westernist movement, expressed his thoughts on many issues and endeavoured to guide the society in his own way. This study aims to analyse Abdullah Cevdet's evaluations of Mustafa Kemal Atatürk and the reforms he carried out, especially those who saw the Republican regime as a recipe for salvation for Turkish society. Although nearly a century has passed, it can be stated that these evaluations are still relevant today. This study employed a documentation method, focusing on Abdullah Cevdet’s ‘İçtihad Magazine,’ where Abdullah Cevdet shared his ideas and thoughts, and analyses and evaluations were then conducted. The conclusion reached is that Abdullah Cevdet provided strong intellectual support to the socialisation of the Republican reforms.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion , Turkish Society , Westernisation , Abdullah Cevdet , Turkish Revolution

BATICILIĞIN ÖNDE GELEN SİMALARINDAN ABDULLAH CEVDET’İN TÜRK İNKILABINA BAKIŞI

Öz

Toplumların düşünsel açıdan en verimli dönemleri, hızlı sosyal değişimler yaşadığı süreçlere tekabül etmektedir. Türk Toplumu açısından Osmanlı Devleti’nin son zamanları da böyle bir dönemdir. Toplumun ve devletin kurumlarının kan kaybettiği bir dönemde birçok Türk aydını kendi düşünce dünyası çerçevesinde çözüm önerileri üretmiş ve bunu paylaşmıştır. Abdullah Cevdet de Batıcı akımın önde gelen bir temsilcisi olarak pek çok konuda düşüncelerini ifade etmiş, kendisi açısından topluma yol gösterici olmaya gayret etmiştir. Çalışma, özellikle Cumhuriyet rejimini Türk toplumu için kurtuluş reçetesi olarak gören Mustafa Kemal Atatürk ve gerçekleştirdiği inkılaplara dair Abdullah Cevdet’in değerlendirmelerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu değerlendirmelerin üzerinden yaklaşık bir asır geçmiş olmasına rağmen günümüzde güncelliğini koruduğu ifade edilebilir. Çalışma, dokümantasyon yöntemiyle Abdullah Cevdet’in fikir ve düşüncelerini paylaştığı “İçtihad Dergisi” özelinde gerçekleştirilmiş; analiz, yorum ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. Böylelikle Abdullah Cevdet’in Cumhuriyet inkılaplarının toplumsallaşmasına güçlü bir düşünsel destek verdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din sosyolojisi , Türk Toplumu , Batılılaşma , Abdullah Cevdet , Türk İnkılabı

Kaynakça

• Abdullah Cevdet. Hadd-ı Te’dip, Ahmet Rıza Bey’e Açık Mektup. İstanbul: İctihad Matbaası, 1912.
• Abdullah Cevdet.“Daima Daha İleri Daha Yüksek”, İctihad, no:188 (1925), 3705-3707.
• Abdullah Cevdet. “Din ve Terbiye-i Vicdaniye”, İctihad, no:197 (1926), 3862-3865.
• Abdullah Cevdet. “Dumlupınar, Gazi Mustafa Kemal Paşa”, İctihad, no:170 (1924), 3429.
• Abdullah Cevdet. “İctihad’ın Yirmi dördüncü Sene-i Devriyesi”, İctihad, no:259 (1928), 4999.
• Abdullah Cevdet. “Kanun-u Medeni Hakkında”, İctihad, no:205 (1925), 3989.
• Abdullah Cevdet. “Latin Harfleri Hakkında”, İctihad, no: 204 (1925), 3973-3975.
• Abdullah Cevdet. “Abdullah Cevdet, “Mezheb-i Bahaullah ve Dini Ümem”, İctihad, no:144 (1922), 3015-3017.
• Abdullah Cevdet. “Mustafa Kemal Paşa ve İlga-i Esaret”, İctihad, no:187 (1925), 3708-3709.
• Abdullah Cevdet. “Müşterek Terbiye, Tevhid-i Tedrisat”, İctihad, no:168 (1924), 3400-3405.
• Abdullah Cevdet. “Siyasi İstiklalden Sonra Vicdani İstiklal”, İctihad, no:164 (1924), 3337.
• AbdullahCevdet. “Tanrıya İlk Defa Türkçe Söyleyen İmam”, İctihad, no: 206 (1926), 3942-3944.
• AbdullahCevdet. “Tesettür Meselesi”, İctihad, no: 29 (1327), 810-812.
• Abdullah Cevdet. “Yolumuz Aydınlandı”, İctihad, no:182 (1925), 3621-3623.
• Akgül, Mehmet. Türk Modernleşmesi ve Din. Konya: Çizgi Kitabevi, 1999.
• Albayrak, Ali, Teber, Ömer Faruk, Gökalp, Yusuf, “Anadolu’da Bahai Faaliyetlerinin Tarihsel Bir Yansıması: Emin Ali’nin “Bahâî Hareketi Hakkında İlmî Bir Tetebbu” Adlı Makalesi”, Türk Akademik Araştırmalar Dergisi, 5/4, 2020, 559-573.
• Erkal, Mustafa. Sosyoloji (Toplumbilim). İstanbul: Der Yayınları, 2016.
• Fichter, Joseph. Sosyoloji Nedir?. çev. Nilgün Çelebi. Konya: Atilla Kitabevi, 2001.
• Hanioğlu, Şükrü. Bir Siyasal Düşünür Olarak Abdullah Cevdet ve Dönemi. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1981.
• İnal, Mahmut Kemal. Son Asır Türk Şairleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1969.
• Korlaelçi, Murtaza. Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
• Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, 5/32. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Mardin, Şerif. Jön Türklerin Siyasi Fikirleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
• Uçar, Ramazan. Abdullah Cevdet’te Din ve Batılılaşma, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Uçar, Ramazan - Demir, Esra - Tarcan, Yasemin. “Din ve Değişim Bağlamında Türk Toplumu”. Toplumbilimleri Dergisi, 16/33, (2022), 225-236.
• Vergin, Nur. Toplumsal Değişme ve Dinsellikte Artış. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2000.