İnsani Gelişme Endeksinin Bir Belirleyicisi Olarak Sağlık

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 2, 08.07.2015

Hatice Tel Aydın

Öz

Gelişme, ülkelerin ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel yapılarındaki ilerlemeleri kapsayan bir kavramdır. İnsanların yaşam standartlarının ekonomik büyüme, sağlık ve eğitim düzeyi gibi temel göstergeler üzerinden iyileştirilmesi gelişmeyi sağlamaktadır. Bu nedenle tek başına ekonomik büyüme ile yeterli bir gelişmenin sağlanması mümkün görülmemektedir. Bu anlayıştan hareketle Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, insan merkezli gelişmeye vurgu yapmış ve İnsani Gelişme Endeksini  geliştirmiştir. İnsani gelişme; bireylerin seçeneklerini genişletme, refah düzeylerini arttırma süreci olarak tanımlanmakta olup uzun ve sağlıklı yaşam, bilginin üretimi ve bilgiye erişim ile makul standartlarda bir yaşam için gerekli kaynaklara sahip olmak İnsani Gelişme Endeksini etkileyen temel faktörler olarak belirlenmiştir³. İnsani Gelişme Endeksinde ülkeler gelir bileşenine göre sıralandığında 57. sırada yer alan Türkiye, okullaşma oranına göre yapılan sıralamada 112. sırada, doğumda yaşam beklentisine göre yapılan sıralamada ise 84. sırada yer almaktadır¹. Bu durumda, İnsani Gelişme Endeksinin iyileştirilmesi için neler yapılabilir?  sorusu gündeme gelmektedir. Bu sorunun cevabı, Ülkemizin İnsani Gelişme Endeksinde artış sağlamanın en etkili yolunun eğitim ve sağlık düzeyi değişkenlerinin iyileştirilmesi olarak şekillenmektedir. Eğitim değişkeni açısından bakıldığında 6.5 yıl olan ortalama okullaşma oranının ülkemiz için ivedilikle çözüm bekleyen konu olduğu görülmektedir². İnsanların temel haklarından olan eğitim alma haklarını kullanabilmeleri de sağlık düzeyleriyle ilişkilidir.

Anahtar Kelimeler

İnsani Gelişme, Endeksinin, Bir Belirleyicisi Olarak Sağlık

Kaynakça

• Demir Şeker S. Türkiye’nin İnsani Gelişme Endeksi ve Endeks Sıralamasının Analizi. T.C. Kalkınma Bakanlığı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2011, Yayın No:2828.
• Ortaş İ. Türkiye ve Dünyada kitap okuma değerlerinin karşılaştırılması ve sosyal yaşamımıza etkileri. Türk Kütüphaneciliği 2014,28(3):323-337.
• Günsoy G. İnsani gelişme kavramı ve sağlıklı yaşama hakkı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi 2005,1(2):35-52.