Kültürlerarası İletişim Bağlamında Cumhuriyet Üniversitesindeki Gençlerin Almanlara Yönelik Kalıp Yargıları

Yıl 2012, Cilt: 36 Sayı: 2, 159 - 191, 24.01.2013

Şehnaz Işık

Öz

İnsanların 21. yüzyılın kaçınılmaz bir gereği olarak günümüz dünyasında doğrudan ya da dolaylı olarak (örn.: internet ortamında) kültürlerarası iletişimde, dolayısıyla kültürlerarası iletişim ortamlarında bulunma olasılığı oldukça yüksektir. Öyle ki, artık bu durum kişinin bütün yaşamı boyunca oldukça sık karşılaşacağı bir durumdur. Ancak kalıp yargıların hiç şüphesiz kültürlerarası iletişime olumsuz etkileri bulunmaktadır. Kalıp yargılar, kültürlerarası iletişim olayına engel olmakta, iletişimin kalitesini zedelemekte ve hatta ayrımcılığa yol açarak kültürlerarası iletişime zarar vermektedir. Kalıp yargılar, bünyesinde barındırdığı aşırı genelleme ve eksik bilgiye sahip olma özellikleri nedeniyle, bireysellik göz önünde bulundurulmamaktadır. Bundan dolayı kültürlerarası ilişkilerde yanlış anlamalar, önyargılar, kalıp yargılar ve hatta ayrımcılık karşımızdaki kişinin duygularını zedeleyebilmekte ve etkili bir iletişimi engelleyebilmektedir. Kültürlerarası iletişimde kişinin, karşısındaki başka bir kültüre ait bir kişi hakkında olumsuz kalıp yargılara sahip olması, onun söz konusu kişiyle ilişkiye girmeye hazır olmadığı anlamına gelmektedir ki, bu gerçekten de kültürlerarası iletişimi büyük ölçüde engellemektedir.

Günümüz olanaklarının günümüz insanlarına, dolayısıyla üniversite öğrencilerine sağladığı olanaklar olan yurtdışı lisans, yüksek lisans ve doktora ve özellikle Erasmus programları aracılığıyla doğrudan kültürlerarası iletişimde, dolayısıyla kültürlerarası iletişim ortamlarında bulunma fırsatını bulan Cumhuriyet Üniversitesinde öğrenim gören bazı üniversite öğrencileri Almanya’da bulunmaktadır. İşte bu nedenden dolayı, bu araştırmada amaç, Cumhuriyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi bünyesinde yer alan Alman Dili ve Edebiyatı, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı ve Tarih Bölümü son sınıf öğrencilerinin Almanlara yönelik kalıp yargılarını ortaya çıkarmaktır. Araştırma betimsel nitelikte olup tarama (survey) modeline dayalı nicel bir çalışma özelliğine sahiptir. Araştırmanın çalışma grubu yukarıda adı geçen bölümlerin son sınıf öğrencileri olup 139 kişidir. Araştırmada bilgi toplama aracı olarak kullanılan tarama listesinde 37 sıfat çifti yer almaktadır. Sonuç olarak, araştırmaya katılan 139 üniversite öğrencisi Almanlara yönelik genelde olumlu olarak nitelendirebileceğimiz sıfatları işaretlemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Kültürlerarası iletişim, Kalıp yargı

KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM BAĞLAMINDA CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİNDEKİ GENÇLERİN ALMANLARA YÖNELİK KALIP YARGILARI

Öz

İnsanların 21. yüzyılın kaçınılmaz bir gereği olarak günümüz dünyasında doğrudan ya da dolaylı olarak (örn.: internet ortamında) kültürlerarası iletişimde, dolayısıyla kültürlerarası iletişim ortamlarında bulunma olasılığı oldukça yüksektir. Öyle ki, artık bu durum kişinin bütün yaşamı boyunca oldukça sık karşılaşacağı bir durumdur. Ancak kalıp yargıların hiç şüphesiz kültürlerarası iletişime olumsuz etkileri bulunmaktadır. Kalıp yargılar, kültürlerarası iletişim olayına engel olmakta, iletişimin kalitesini zedelemekte ve hatta ayrımcılığa yol açarak kültürlerarası iletişime zarar vermektedir. Kalıp yargılar, bünyesinde barındırdığı aşırı genelleme ve eksik bilgiye sahip olma özellikleri nedeniyle, bireysellik göz önünde bulundurulmamaktadır. Bundan dolayı kültürlerarası ilişkilerde yanlış anlamalar, önyargılar, kalıp yargılar ve hatta ayrımcılık karşımızdaki kişinin duygularını zedeleyebilmekte ve etkili bir iletişimi engelleyebilmektedir. Kültürlerarası iletişimde kişinin, karşısındaki başka bir kültüre ait bir kişi hakkında olumsuz kalıp yargılara sahip olması, onun söz konusu kişiyle ilişkiye girmeye hazır olmadığı anlamına gelmektedir ki, bu gerçekten de kültürlerarası iletişimi büyük ölçüde engellemektedir. Günümüz olanaklarının günümüz insanlarına, dolayısıyla üniversite öğrencilerine sağladığı olanaklar olan yurtdışı lisans, yüksek lisans ve doktora ve özellikle Erasmus programları aracılığıyla doğrudan kültürlerarası iletişimde, dolayısıyla kültürlerarası iletişim ortamlarında bulunma fırsatını bulan Cumhuriyet Üniversitesinde öğrenim gören bazı üniversite öğrencileri Almanya’da bulunmaktadır. İşte bu nedenden dolayı, bu araştırmada amaç, Cumhuriyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi bünyesinde yer alan Alman Dili ve Edebiyatı, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı ve Tarih Bölümü son sınıf öğrencilerinin Almanlara yönelik kalıp yargılarını ortaya çıkarmaktır. Araştırma betimsel nitelikte olup tarama (survey) modeline dayalı nicel bir çalışma özelliğine sahiptir. Araştırmanın çalışma grubu yukarıda adı geçen bölümlerin son sınıf öğrencileri olup 139 kişidir. Araştırmada bilgi toplama aracı olarak kullanılan tarama listesinde 37 sıfat çifti yer almaktadır. Sonuç olarak, araştırmaya katılan 139 üniversite öğrencisi Almanlara yönelik genelde olumlu olarak nitelendirebileceğimiz sıfatları işaretlemişlerdir

Anahtar Kelimeler

Kültürlerarası iletişim, Kalıp yargı

Kaynakça

• Apeltauer, Ernst: “Körpersprache in die schulischen Erziehung”, In: Pädagogische und fachdidaktische Aspekte nonverbaler Komunikation, Rosenbusch, Heinz S.; Schober, Otto (Hrsg.), Schneider Verlag, Hohengehren, 1995, s. 100-166.
• Balcı, Ali: Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler, TDFO Bilgisayar- Yayıncılık, Ankara, 1995.
• Bock, Hans Manfred: “Landeskunde und sozialwissenschaftlicher Landervergleich”, In: Jahrbuch Deutsch als Fremdsprache, Heft 6, Groos Verlag, Heidelberg,1980, s.149-160.
• Buβmann, Hadumod: Lexion der Sprachwissenschaft, 1. Auflage, Kröner Verlag, Stuttgart, 1983.
• Donec, Pavel: “Landeskunde und Linguolandeskunde in der interkulturellen Kommunikation”, In: Deutsch als Fremdsprache, Heft 4, 28.Jahrgang, Zeitschrift zur Theorie und Praxis des Deutschunterrichts für Ausländer, Herder Inst. (Hrsg.) Langenscheidt, 1991, s. 222-226.
• Dorfmüller-Karpusa, Ekatherini: “Bikulturalität: Belastung oder Privileg?”, In: Die multikulturelle Gesellschaft: Der Weg zur Gleichstellung?, Kürşat-Ahlers, H. Alçin (Hrsg.)Verlag für interkulturelle Kommunikation, Frankfurt/Main, 1992, s. 168-183.
• Drosdowski, Günter: Der Duden in 12 Bänden. DUDEN Fremdwörterbuch, Band 5, Dudenverlag, Mannheim-Leipzig- Wien- Zürich, 1990.
• Esser, Frank: “Veränderungen in den Selbst- und Fremdbildern der Spanier, Engländer und Deutschen. Eine Umfrage unter Studenten”, Kultur, Mentalität, nationale Identität, referatew des I. Hildesheimer Kolloquims zur Interkulturellen Kommunikation, Jürgen Beneke (Hrsg.) 31. Mai 1990, Dümmlers Verlag, Bonn: Fred, 1992, s. 35–70.
• Fischer, Lorenz; Wiswede, Günter: Grundlagen der Sozialpsychologie, 2. Auflage, Oldenbourg Verlag, München, 1997.
• Guan, Shijie: Interkulturelle Kommunikation, Verlag der Beijing-Üniversität, Beijing, 1995.
• Harlak; Hacer: Önyargılar. Psikososyal Bir İnceleme, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• Hexelschneider, Erhard: “Das Fremde und das Eigene als Grundkomponenten von Interkulturalität”, In: Jahrbuch Deutsch als Fremdsprache, Band 14, Wierlacher, Alois; Eggers, Dietrich; Engel, Ulrich; Krumm, Hans-Jürgen u.a. (Hrsg.), Iudicium Verlag, München, 1988, s. 127-136.
• Karasar, Niyazi: Bilimsel Araştırma Yöntemi, 19. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara, 1994.
• Kartarı, Asker: Farklılıklarla Yaşamak. Kültürlerarası İletişim, Ürün Yayınları, Ankara, 2001.
• Lüger, Heinz-Helmut: Routinen und Rituale in der Alltagskommunikation, Fernstudieneinheit 6, Hosch, Wolfram (Hrsg.), Langenscheidt, Berlin, 1993. Metin, Mehmet:
• Ausländerstereotypen in der Sprache, Europäische
• Hochschulschriften, Band 22, Peter Lang Verlag, Frankfurt: Main, 1990.
• Neuner, Gerd; Scherling, Theo; Schmidt, Reiner; Wilms, Heinz: Deutsch aktiv Neu. Lehrbuch 1B. Ein Lehrbuch für Erwachsene, Langenscheidt, Berlin- München, 1991. Uta Quasthoff, M.: Soziales Vorurteil und Kommunkation. Eine sprachwissenschaftliche Analyse des Stereotyps, Fischer /Athenäum Taschenbuch Verlag, Frankfurt: Main, 1973.
• Quasthoff, Uta M.: “Sprachliche Bedeutung, soziale Bedeutung und soziales Handeln: Stereotype aus interkultureller Sicht”, Konfrontative Semantik, Müller, Berndt Dietrich (Hrsg.), Lexika Verlag, Weil der Stadt, 1981, s.75–94.
• Quasthoff, Uta M.: “Linguistic prejudice / stereotype”, In: Handbuch der Soziolinguistik – Handbook of Sociolinguistics, Ammon, Ulrich / Norbert Dittmar / Klaus Mattheier (Hrsg.), De Gruytwer, Berlin, New York, 1987, s. 785-799.
• Redder, Angelika: “ ‘Stereotyp’- eine sprachwissenschaftliche Kritik”, In: Jahrbuch Deutsch als Fremdsprache, Band 21, Wierlacher, Alois; Eggers, Dietrich; Kelletat, Andreas F. U.a. (Hrsg.), Iudicium Verlag, München, 1995, 311 -329.
• Reisinger, Klaus; Stangl, Andrea: Österreich- BetrACHTUNGen I. Materialien zur österreichischen Landeskunde für den Unterricht aus Deutsch als Fremdsprache, Band I, Dachs Verlag, Wien, 1992.
• Schaff, Adam: Stereotypen und das menschliche Handeln, Europaverlag, Wien-1980.
• Schönbach, Peter; Gollwitzer, Peter; Stiepel, Gerd; Wagner, Ulrich: Education and Intergroup Attitudes, Akademic Pres, London, 1981.
• Wenzel, Angelika: Stereotype in gesprochener Sprache. Form, Vorkommen und Funktionen in Dialogen, Max Hueber Verlag, München, 1978.
• Wierlacher, Alois: Kulturthema Fremdheit. Leitbegriffe und Problemfelder kulturwissenschaftlicher Fremdheitsforschung, Iudicium Verlag, München, 1993.
• EK - Tablo 1: Birbirine zıt 37 sıfat çifti verileri SIFAT Akıllı Alçak Gönüllü Aktif/Sosyal Barışsever Başarılı Bencil Cesur Çalışkan
• Doğa/Hayvan Sever Dakik Demokratik Disiplinli Dindar Duygusal Düzenli Eli Açık Güvenilir Hoşgörülü Muhafazakar İyi İyimser
• Kendine Güvenen Kibar Kültürlü
• Paraya Önem Veren Merhametli Irkçı Milliyetçi Misafirperver Neşeli
• Sıcak İnsanlar Saygılı Sessiz Temiz Vatansever Yardımsever Sportif 81,3 12,9 5,8 Sportif Değil