ZİYA OSMAN SABA’NIN ŞİİRLERİNDE DİN İÇERİKLİ UNSURLAR

Yıl 2019, Cilt: 43 Sayı: 1, 207 - 224, 25.06.2019

Hanife Özer

Öz

İlk
şiirlerini Servet-i Fünûn dergisinde yayımlayan, 1928 yılında Yedi Meşale grubu içinde gördüğümüz Ziya
Osman Saba, şiirlerinde biyografik bilgilere yer veren şairlerimizden biri
olarak kabul edilir.  Nitekim onun
şiirlerindeki temlere genel olarak bakıldığında hırslardan uzak, sıradan/olağan
bir yaşantının hasretini çeken mütevazı ve mutedil bir karakterin
yansımalarıyla karşılaşılır.

Buna
göre; “geçmişin/çocukluk günlerinin özlemi, o günlerin geri gelmeyeceğinin
bilinciyle içine düşülen melankolik atmosfer, bu atmosferden kurtulmanın ancak
ev ve aile ortamında mümkün olabileceğine duyulan inanç ve buna yönelik derin
arzu, arzuladığı yaşantıya ulaşamayınca daima ve samimiyetle bağlı olduğu
Allah’tan gelecek ölümü bekleme/dileme” şeklinde bir seyir izlediğini söylemek
mümkündür. Şairin bütün bu tercihlerinin veya yönelişlerinin ise şiirinde bazı
varlık ve kavramları daha fark edilir hâle getirmesi ve şiirinin kelime kadrosu
içinde önemli bir yer tutması elbette kaçınılmazdır.   

Bu
çalışmada Ziya Osman Saba’nın şiirlerinde kullandığı din içerikli söz
varlıkları tespit edilerek bunların yüklendikleri işlevler ele alınmıştır.
Çalışmanın giriş bölümünde şairin şiiri hakkında kısa ve genel bilgiler
verilmiştir. İnceleme kısmında Saba’nın şiirlerindeki dinsel unsurlar kullanım
yoğunluğu bakımından tasnif edilmiş; “dinsel
varlıklar, dinsel mekânlar ve dinsel
kavramlar / eylemler / nesneler” olmak üzere üç bölümde incelenmiştir.
Sonuç kısmında Saba’nın kullandığı dinsel kavram ve terimlerin hangi kültüre,
medeniyete ait oldukları veya hangilerini temsil ettikleri, şairin bunları
seçmesinde hangi etmenlerin rol oynadığı ve bütün bunların ışığında söz konusu
unsurların Ziya Osman Saba’nın şiirindeki işlevleri tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Şiir, Din, Ziya Osman Saba, Dinsel varlık, Dinsel mekân, Dinsel kavram/terim

Kaynakça

• BACHELARD, Gaston; Uzamın Poetikası, İthaki Yayınları, İstanbul, 2008. DAĞLARCA, Fazıl Hüsnü; Çocuk ve Allah, İstanbul, 2018. HÖKELEKLİ, Hayati; Din Psikolojisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2001. KAPLAN, Mehmet; Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1996. KISAKÜREK, Necip Fazıl, Çile, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 2006. MİYASOĞLU, Mustafa; Ziya Osman Saba, MEB Yayınları, Ankara, 1987. NARLI, Mehmet, Şiir ve Mekân, Akçağ Yayınları, Ankara, 2014. NECATİGİL, Behçet; Düzyazılar I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006. PAZARLI, Osman; Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1982. SABA, Ziya Osman; Cümlemiz, Can Yayınları, İstanbul, 2014. ŞAHİN, İbrahim; “Kayıp Zamanın Süsleri: Biyografi ve Tahkiye Arasında Ziya Osman Saba’nı Hikâyeleri,” Dört Kıtada Folklorun İzinde: Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu Armağanı, Hâkim Yayınları, Ankara, 2015. TURAL, Şecaattin; “Cumhuriyet Devri Türk Şiirinde Din Duygusu,” İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2001.