DİPLOMASİ PERSPEKTİFİNDEN 1840 OSMANLI-İSVEÇ TİCARET ANTLAŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 46 Sayı: 2, 296 - 305, 30.12.2022

Mert Uğur Vatansever

Öz

Osmanlı İmparatorluğu çeşitli devletler ile siyasi ilişkiler doğrultusunda diplomatik görüşmeler ve anlaşmalar yapmıştır. Bu devletlerden biri de İskandinav coğrafyasında özellikle 16. Yüzyıl’da yükselerek Kuzey’de Rusya’nın bir rakibi olan İsveç’tir. Osmanlı İmparatorluğu başlangıçta İsveç'e karşı mesafeli diplomasi uygulamasına rağmen, ortak düşmanları Rusya'ya karşı İsveç ile ilişkilerini geliştirmek zorunda kalmıştır. Bu kapsamda özellikle Büyük Petro ve XII. Karl arasında gerçekleşen Poltova Savaşı ve ardından İsveç kralının Osmanlı’ya sığınması ile oldukça gelişen Osmanlı-İsveç diplomasisi; çeşitli ticaret anlaşmaları ile pekişmiştir. İki ülke arasındaki söz konusu ticari anlaşmalarından ilki 1737 yılında diğeri ise 1840 yılında imzalanan ticaret anlaşmadır. Çalışmamızda 18. Yüzyıl Osmanlı-İsveç ticaret diplomasisi perspektifinde ve 11/280 numaralı name-i hümayun defteri belgelerinden edinilen bilgilere göre 1840 Osmanlı-İsveç ticaret anlaşması maddeleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

OSMANLI, İSVEÇ, TİCARET, ANLAŞMA

Kaynakça

• A.{DVNS.NMH.d. 11/280 (Name-i Hümayun Defteri)
• Alakom, R. (2014). İstanbul ve İzmir’de İsveç İzleri (1730-1930). İstanbul: Avesta Kitap.
• Baş, İ. (2004). 18. Yüzyılın İlk Yarısında Türk-İsveç İlişkileri ve Mehmed Said Efendi’nin İsveç Elçiliği (1732-1733) [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Beki, M. (2019). 49/1 Numaralı İsveç Ahidname Defterine Göre Osmanlı İsveç Ticaret İlişkileri (1736-1758) [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çorum Hitit Üniversitesi.
• Beydilli, K. (2001). “İsveç”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 407-414.
• Yeniçeri, C. (1991). “Bâc”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 411-413.
• Erdoğan, M. (2019). Sultan I. Mahmud Dönemindeki Sefaretnamelerin Osmanlı Modernleşmesi ve Diplomasisi Üzerindeki Etkileri [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karaman Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Forsberg, A. M. (2017). “Propaganda, Habsburg and Sweden”, Images of Sweden: Past and Present Perspectives From Austria. Vienna: An International Seminar By Axel and Margaret Ax:Son Johnson Foundation At Palais Daun-Kinsky.
• Görür, C. (2012). 1736-1743 İttifak Sürecinde Osmanlı-İsveç İlişkileri [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Gazi Üniversitesi.
• Grimberg, C. (1935). A History of Sweden, (C. W. Foss, Çev). Rock Island/Illinois: Augustana Book Concern.
• Günaydın, H. ve Çoşkun, B. (2018). İsveç Kralı XII. Charles’ın (Demirbaş Şarl) Osmanlı Devleti’ne İlticası (1709-1714) ve İltica Sürecinde Ülkesinde Ombudsman Görevlendirmesine İlişkin Bir Değerlendirme, Ombudsman Akademik, 5 (9), 15-73.
• Hosking, G. (2015). Rusya ve Ruslar, (K. Acar,Çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kurat, A. N. (1943). İsveç Kralı XII. Karl’ın Türkiye’de Kalışı ve Bu Sıralarda Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası.
• Kuzucu, S. (2016). XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti ile İskandinav Ülkeleri Arasındaki Ticari İlişkiler (İsveç ve Danimarka-Norveç), Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (35), 402-426.
• Kütükoğlu, M. (1996). Gümrük, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 263-268.
• Merriman, J. (2020). Rönesans’tan Bugüne Modern Avrupa Tarihi, (Ş. Alpagut, Çev). İstanbul: Say Yayınları.
• Roberts, J. M. (2010). Avrupa Tarihi, (F. Aytuna, Çev). İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Scobbie, I. (2006). Historical Dictionary of Sweden. Maryland: The Scarecrow Press.
• Sevinç, T. (2014). İsveç Kralı XII. Şarl’ın Osmanlı Devleti’ne İlticası ve İkameti (1709-1714), History Studies, 6 (1), 139-159.
• Sütçü, A. (2020). İsveç Kaynakları Işığında Osmanlı-İsveç İlişkileri (1709-1737) [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Tabakoğlu, A. (2000). İmdadiyye, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 22. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 221-222.
• Theolin, S. (2000). The Swedish Palace in İstanbul A Thousand Years of Cooperation Between Turkey and Sweden – İstanbul’da bir İsveç Sarayı İsveç ile Türkiye Arasında Bin Yıllık İşbirliği, (S. Okyay, Çev). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ural, C. (2020). 50/2 Numaralı İsveç Ahkam Defteri’nin Işığında Osmanlı-İsveç İlişkileri (1759-1827) [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi, c. VI. Ankara: TTK Yayınları.
• Ünver, M. (2018). 18. Yüzyılda Osmanlı-İsveç Diplomatik İlişkileri [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karaman Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Yılmaz, M. (2004). Avrupa Tarihi Ders Notları. Konya: Şekeroğlu Dağıtım.