Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk Ocaklık Sistemi

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 17 - 26, 31.01.2016

HAKAN Kaya

Öz

Osmanlı Devleti’nin idari yapılanmasında bir bütünselliğin olduğu söylenemez. İdari teşkilatlanmada bölgeler arası bazı farklılıklar göze çarpmaktadır. Hatta bir eyaletin (Diyarbekir) kazaları arasında bile farklı uygulamalar bulunmaktaydı. Osmanlı idari yapılanmasında farklı olan uygulamalardan biri de yurtluk-ocaklık sistemidir.  Osmanlı Devleti, yurtluk ocaklık sistemiyle Kürtlerin yaşadığı bölgelerdeki ulaşılması güç olan bazı yerleri yönetim açısından serbest (özerk) bırakarak klasik sistemden farklı bir uygulamaya gitmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Kürtler, Sistem, İdari Teşkilat, Bayezid Kalesi

Kaynakça

• A-Arşiv Kaynakları
• Mühimme Defteri, (2011). Ramazan ( 1146- Zilhicce 1147/1734-1735), Haz. Kemal Erkan, , İstanbul, Çamlıca Yayınları.; 111; 138
• BOA Müzehhep Ferman 36/2.
• BOA HAT. 670/23039.
• BOA Mad. d. 03288.
• BOA Cevdet Maliye, 24026.
• AE.SAMD.III 196 18941 Ra 18,1143 s. 3
• B-Araştırma Kaynakları
• Averyanov, P. İ. (2010). Osmanlı Rus Savaşlarında Kürtler (19. Yüzyıl). çev. İbrahim Kale, İstanbul: Avesta Yayınları.
• Aydın, D. (1998) Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı, Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1590). Ankara: Türk Tarih Kurumu. Başar, F. (1997). Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717-1730). Ankara: Türk Tarih Kurum. Bilgili, A. S. (2004). Osmanlı ve Azerbaycanı I (16 ve 18. Yüzyıllar Sosyal ve Ekonomik Tarih). Erzurum: Türk Tarih Kurumu.
• Bruinessen, M. V. (2006). Ağa, Şeyh, Devlet. çev. Banu Yalkut, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayyınları.
• Darkot, B. (1944). Bayezid. İslam Ansiklopedisi, c. 2, İstanbul: M.E.B.
• Doğan, C. (2011). “XVI. Yüzyıl Osmanlı İdari Yapısı Altında Kürt Emirilikleri ve Statüleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı. 23.
• Ekinci, R. (2012). “Aziz Efendi’nin Islahatnamesi Üzerine” Kürt Tarihi Dergisi, sayı.2, İstanbul:
• Göyünç, Nejat.(1991). XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• GÜL, A. (2011). Bayezid Sancağı’nın Demografik Yapısına Genel Bir Bakış. III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri, İstanbul.
• Gündoğdu, H. (1991). Doğubeyazıt İshak Paşa Sarayı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İlgürel, M. (1995). Eşkıya. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c. 11. İstanbul: s. 466-469.
• İnalcık, H. (2006). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ. (çev. Ruşen Sezer), 2. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnbaşı, M. (2004) Çıldır Beyleri: I.İshak Paşa ve II. İshak Paşa. Güneşin Doğduğu Yer: Doğubeyazıt Sempozyumu Bildirileri, Ed. Oktay Belli, İstanbul:
• Jwaideh, W. (2012). Kürt Milliyetçiliğin Tarihi, çev. İsmail Çekem-Alper Duman, 7. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914). İstanbul: Kitapevi.
• Kılıç, O. (2007). “Ocaklık” Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 33, İstanbul: s. 317-318.
• _______(2013). Yurtluk” Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 43, İstanbul: s. 614-615.
• _______(2002). Klasik Dönem Osmanlı İdari Sisteminde Hükümet Sancaklar: Hakkâri Hükümet Örneği, XIV. Türk Tarih Kongresi, II. Cilt I. Kısım, Ankara: s. 703-720.
• Kırzıoğlu, M. F. (1976). Osmanlıların Kafkas-Ellerini Fethi (1451-1590), Ankara: Sevinç Matbaası.
• Kunt, M. (2011). Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti 1600-1908, c. 3, 11. Basım, 2011, İstanbul, 2011, Cem Yay.
• Ortaylı, İ. (2012). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, 4. Baskı, Ankara: Cedit Neşriyat.
• Öz, M. (2013). Kanun-ı Kadimin Peşinde Osmanlıda “Çözülme” ve Gelenekçi Yorumlar, 5. Baskı İstanbul: Dergah Yayınları.
• Özcan, A. (2000). “İdrisi-i Bitlisi”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi., c. 21, İstanbul: , s. 485-488.
• Özoğlu, H. (2009). Osmanlı Devleti ve Kürt Milliyetçiliği, çev. Nilay Özok Gündoğan-Azat Zana Gündoğan, 2. Basım, İstanbul: Kitapyayınevi.
• Solak, İ. (2012). “Osmanlı Devleti’nde Taşra Teşkilatı”, Osmanlı Teşkilat Tarihi, Ed. Tufan Gündüz, Ankara: Grafiker Yayyınları.
• Tuncel, M. (1994). “Doğubeyazıt” Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 9, İstanbul: s. 494
• Uzunçarşılı, İ. H. (2011), Osmanlı Tarihi, c. II, 10. Baskı, Ankara:
• White, S. (2013), Osmanlı’da İsyan İklimi: Erken Modern Dönemde Celali İsyanları, çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul, 2013, Alfa/Tarih.