Salgın Dönemi Sağlık Hizmetlerinde Özgecilik (Diğerkâmlık)

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 101 - 108, 10.09.2020

Belgin Varol Bayrak Hilmi Ataseven

Öz

2019 yılının sonunda Çin’de ortaya çıkan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen COVID-19 enfeksiyonu tüm dünyayı etkilemiştir. Pandemi sürecinde sağlık personeli, doğrulanmış ve olası COVID-19 vakaları ile yakın temas içinde çalışmıştır. Bu dönemde sağlık personelinin kişisel yarar gözetmeksizin bu hastalara yardım ettiği, bulaşma riski en yüksek olan sağlık uygulamalarını yaptıkları görülmektedir. Ayrıca sağlık personeli profesyonel rollerinin dışında birçok davranışı gerçekleştirmiştir. Özgeci davranış olarak değerlendirilen bu davranışların salgınla mücadelede önemli bir yeri olmuştur. Bu doğrultuda bu derlemede özgecilik kavramı ve salgın döneminde sağlık hizmetlerinde özgeci davranışın önemi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, salgın, özgecilik, diğerkâmlık, sağlık hizmetleri

Kaynakça

• 1. Altuner İ. (2015). Hipokrat yemini. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7:01-07.
• 2. APTA (2010). Code of ethics for the physical therapist. https://wpta.org/pdfs/ethics/PT%20Code%20of%20Ethics.pdf Erişim Tarihi: 01.07.2020
• 3. Arpacı P, Özmen D (2014). Hemşirelik öğrencilerinin özgecilik ve empatik eğilim düzeyleri ve aralarındaki ilişki. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi;11 (3): 51-57.
• 4. Aydın E, Ersoy N (1995). Tıp Etiği İlkeleri. T Klin J Med Ethics. 2-3:48-52.
• 5. Batson CD. (2011). Altruism in humans. Oxford, New York.
• 6. Bölüktaş RP, Özer Z, Yıldırım D (2018). Uluslararası hemşirelik and’ının mesleki değerler açısından incelenmesi. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(13):83 – 98.
• 7. Çağrıcı M (2000a). “İnfak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Sf: 289-290
• 8. Çağrıcı M (2000b). “Îsâr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul. Sf: 490-491
• 9. Düzgüner S (2019). Pro-sosyal davranışlarda diğerkâmlığın (özgecilik) tanımı ve konumu. Bilimname. 4: 351-373.
• 10. Encyclopedia Britannica (2020). Altruism. https://www.britannica.com/topic/altruism-ethics Erişim Tarihi: 01.07.2020.
• 11. Eyice S (1975). Bertrandon de la Broquiere ve Seyahatnamesi (1432-1433). İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi. 6:1-2. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/13083 12. Feldman MD (2017). Altruism and medical practice. J Gen Intern Med. 32(7): 719–720.
• 13. Fung C. (1988). Is altruism a vice? JAMA; 260(17):2509.
• 14. Freedman JL, Sears DO, Carlsmith JM (1976). Sosyal Psikoloji, Çev. Ali Dönmez, Ankara: İmge Yay. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/518/6478.pdf Erişim Tarihi: 01.07.2020
• 15. International Council of Nurses (2012). The ICN code of ethics for nurses. https://www.icn.ch/sites/default/files/inline-files/2012_ICN_Codeofethicsfornurses_%20eng.pdf Erişim Tarihi: 01/07/2020
• 16. Johnson M, Haigh C, Yates-Bolton N (2007). Valuing of altruism and honesty in nursing students: two decade replication study.
• 17. Jones R (2002). Understanding medical altruism is important in workforce planning. MJ;324:624. https://www.bmj.com/content/324/7338/624.full
• 18. Koh D, Lim MK, Chia SE, Ko SM, Qian F, Ng V et al. (2005). Risk perception and Impact of Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) on work and personal lives of healthcare workers in Singapore: what can we learn? Med Care. 43(7):676-82.
• 19. Maunder RG, Lancee WJ, Rourke S, Hunter JJ, Goldbloom D, Balderson K, et al. (2004). Factors associated with the psychological impact of severe acute respiratory syndrome on nurses and other hospital workers in Toronto. Psychosom Med. 66(6):938-42.
• 20. Occupational Safety and Health Administration (2020). Hazard recognition. https://www.osha.gov/SLTC/covid-19/hazardrecognition.html Erişim Tarihi: 24.07.2020.
• 21. Oman D, Thoresen CE ve McMahon K (1999). Volunteerism and mortality among the community-dwelling elderly. Journal Of Health Psychology. 4(3).
• 22. Post S.G. (2005). Altruism, happiness, and health: ıt’s good to be good. International Journal of Behavioral Medicine. 12(2): 66–77.
• 23. Richard M. (2017). Altruism and happiness. happiness: transforming the development landscape. The Centre for Bhutan Studies and GNH. Bhutan. https://www.bhutanstudies.org.bt/publicationFiles/OccasionalPublications/Transforming%20Happiness/Happiness-transform_Final_with-cover.pdf#page=161
• 24. Swick H.M. (2000). Toward a normative definition of medical professionalism. Academic Medicine. 75(6):612-616.
• 25. The Medical School Objectives Writing Group. (1999). Learning objectives for medical student education guidelines for medical students: report of the Medical School Objectives Project. Acad Med. 74(13):8.
• 26. Türk Dil Kurumu (2020). Özgeci. https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 01.07.2020
• 27. Wang H, Liu Y, Hu K, Zhang M, Du M, Huang H, Yue X. (2020). Healthcare workers’ stress when caring for COVID-19 patients: An altruistic perspective. Nursing Ethics 1–11.
• 28. WHO (2020a). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 Erişim Tarihi: 10.07.2020
• 29. WHO (15 Temmuz 2020). https://covid19.who.int/ Erişim Tarihi: 15 Temmuz 2020
• 30. Wicks L, Noor S, Rajaratnam V. (2011). Altruism and medicine. BMJ. 343:4537. https://www.bmj.com/content/343/bmj.d4537.full
• 31. Wu P, Fang Y, Guan Z, Fan B, Kong J, Yao Z, Liu X, Fuller CJ, Susser E, Lu J, Hoven CW (2009) The psychological ımpact of the sars epidemic on hospital employees in china: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. The Canadian Journal of Psychiatry. 54 (5).
• 32. Yeşilkaya M. (2018). Özgeci davranış olgusuna ilişkin epistemolojik sorunlar üzerine bir inceleme: siyah, beyaz ve gri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(4): 469-489.