ORHAN KEMAL’İN “OYUNCU KADIN” ADLI ÖYKÜSÜNÜN OKUYUCUNUN ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİLERİNE KATKISI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 269 - 282, 30.04.2016

Orhan Özdemir

Öz

Bu çalışmada Orhan Kemal‟in “Oyuncu Kadın” adlı öykü kitabından seçilen “Oyuncu Kadın” adlı öyküsü, okuyucunun eleştirel düşünme becerilerine katkısı açısından incelenmektedir.

Eleştirel düşünme, olaylara çok açılı bakma ve örtük olanı anlaşılır kılma çabası olarak tanımlanabilir. Eleştirel düşünme çizgisel değildir; doğru bir yol izlemediği gibi, bir tek sonuçla da yetinmez. Her sonucun olumlu ve olumsuz yanları vardır. Eleştirel düşünmede, gerekçelendirmeye, yoruma ve grinin tonlarını dikkate almaya gereksinim duyulur. Eleştirel düşünme, farklı görüşlerden yararlanabilmek için araştırma ve incelemeyi bir zorunluluk olarak koyar.

Eleştirel düşünme becerilerinin kazanılmasında, ilkçağlardan beri bir edebî tür olan öykülerden birer gereç olarak yararlanıldığı bilinmektedir. Öyküler, sorgulama, örtük olanı anlama ve çok açılı bakmaya katkıları açısından önemli birer gereç olmaktadır. Orhan Kemal‟in “Oyuncu Kadın” adlı öykü kitabına adını veren “Oyuncu Kadın” adlı öyküsü de, sözü edilen öykülerden biridir.

Yazar, anılan öyküsünde, ülkenin emperyalistlerce paylaşıldığı bir dönemde, Konya‟da gelenekselleşmiş olan “oturak âlemleri”nden yola çıkarak, erkek egemen bir toplumda umarsız kadınların, akşam eğlencelerinin nesnesi durumuna getirilişini ve saltanat yönetimindeki halkın gelişmelere karşı duyarsızlığını dile getirmektedir.

Yazar, bu öyküsünde toplumcu gerçekçi akımın ilkeleri gereği, bireylerin yaşamı üzerinden toplumsal aksaklıkları sergilemekte ve okuyucuyu olayların nedenlerini sorgulamaya yöneltmektedir. Okuyucu, sorgulayarak daha güzel bir dünyanın kurulabileceğine inanabilir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Eleştirel Düşünme, Orhan Kemal

Kaynakça

• Aydın, Ayhan (2011). Eğitim Hikâyedir. Akademi – Pegem Yayınları, 3. Baskı, Ankara. Bezirci, Asım (1984). Orhan Kemal. Tekin Yayınevi, 2. Basım, Ankara. Büyükalan Filiz, Sevil (2006). (Edit.: M. Çağtay Özdemir) Eğitimle İlgili Temel Kavramlar. İç.: Eğitim Bilimine Giriş. Ekinoks Yayınları, Ankara. Çiğdem, Ahmet (1997). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi. Jürgen Habermas ve Eleştirel Epistemoloji Üzerine Bir Çalışma. Vadi Yayınları, 2. Baskı, Ankara. Dose, Maria u.a. (Redaktion). (1990). Duden Fremdwörterbuch. Duden Verlag ,5. Auflage, Mannheim. Erhat, Azra (1978) Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitabevi. İstanbul. Gürkaynak, İpek (v.d.) (2008). Eleştirel Düşünme. Eğitim Reformu Girişimi, Sabancı Üniv. Yayınları, 3. Baskı, İstanbul. httperg.sabanciuniv.edusiteserg.sabanciuniv.edufilesElestireldusunme.pdf. Alınış tarihi (04. 07. 2014) Heidegger, Martin (1954). Was Heisst Denken? Max Niemeyer Verlag, Tübingen. (Heidegeer-Washeisst Denken.pdf Humboldt, Wilhelm von (1988). Schriften zur Sprachphilosophie. (Bd. III., 6. Aufl.). Hrsg. Andreas Filtner u.a. Stuttgart. İleri, Selim (1975). Türk Öykücülüğünün Genel Çizgileri.İçi.: TDK Aylık Dil ve Yazın Dergisi. Tük Öykücülüğü Özel Sayısı, s. 2-29. İleri, Selim (1984). Orhan Kemal‟in Öykücülüğü Üzerine. İçi.: A. Bezirci. Orhan Kemal. Hayatı, Sanat Anlayışı, Hikâyeleri, Romanları, Oyunları, Anıları. Tekin Yayınevi, Ankara. Jahn, Dirk (2013). Was es heißt, kritisches Denken zu fördern. Ein pragmatischer Beitrag zur Theorie und Didaktik kritischen Nachdenkens. mediamanual | Texte 2013 | Nr. 28. Beitrag veröffentlicht auf www.mediamanual.at am 12. 9. 2013 Kavcar, Cahit (1994). Edebiyat ve Eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No: 171. Genişletilmiş 2. Baskı Ankara Kemal, Orhan (1996). Oyuncu Kadın. İçi: Oyuncu Kadın - Hikayeler. Tekin Yayınevi, 4. Basım. İstanbul. Külahlıoğlu İslam, Ayşenur (2009). Cumhuriyet Dönemi Türk Hikayesi. İçi.: Yeni Türk Edebiyatı, 1839-200; s.341-378. Edit: Ramazan Korkmaz. 5. Baskı. Grafiker Yayınları, Ankara. Öncel, Süheyla (1978). Decameron Öykülerinde İnsan Anlayışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları 280. İtalyan Dili ve Edebiyatı Bölümü Yayınları No. 6. Ankara. Pasch,G. ve Norsworthy, K. ( 2001). Using Internet Primary Sources To Teach Critical Thinking Skills in World Languages. Greenwood Press: London. http://faculty.mu.edu.sa/public/uploads/1367260338.8806Using_Internet_Primary_Sources_to_Teach_Critical_Thinking_Skills_in_World_Languages___Greenwoo.pdf (Alınış tarihi: 05. 06. 2014). Spree, Ulrike (2014). Kritisches Denken. http://www.bui.haw-hamburg.de (Alınış tarihi: 03. 07. 2014). Sümer, Necdet (1980). Mitos‟un Bilim ve Sanat Bağlantısı Üzerine. İçi.: Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Bedreddin Cömert‟e Armağan. Özel Sayı. S. 153-163. Şahinel, Semih (2007). Eleştirel Düşünme. Pegem A Yayıncılık, 1. E Baskı, Ankara. http://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/15022007195001ekitap-elestireld%C3%BCsunmeTANITIM.pdf (Alınış tarihi: 04. 07. 2014). Tanilli, Server (1987). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası - Uygarlık Tarihine Giriş III. XVI. Ve XVIII. Yüzyıllar. Say Yayınları, İstanbul. Wellek, R.-Warren, A. (1982). Yazın Kuramı. (Türkçesi: Yurdanur Salman- Suat Karantay). Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul. Wittgenstein, Ludwig (1963). Tractatuslogico-philosophicus. Logisch-philosophische Abhandlung. Edition Suhrhamp, Suhrkamp Verlag, Frankfurt.