Paleoetnobotanik Biliminin Tarihçesi ve Çalışma Yöntemleri: Anadolu’daki Paleoetnobotanik Çalışmalarına Genel Bir Bakış

Yıl 2006, Cilt: 15 Sayı: 3, 199 - 214, 01.09.2006

Meltem Ağcabay-kırnak

Öz

Archaeobotany is a discipline that has gained importance in the discipline Archaeology The increasing use of flotation sytems in archaeological projects during the past 20 years has illustrated the important role of plant remains and other small finds for understanding prehistory Until quite recently archaeobotanical materials were normally used to solve traditional issues concerning domestication and subsistence However with the advent of large scale flotation paleoethnobotanists have also been able to study the intrasite spatial variability of plant remains allowing for the definition of stratigraphy and cultural contexts Furthermore archaeobotanical remains have also been used to address more complex issues of meaning and contextual interpretations Plants have been used for various purposes throughout history mainly as food building material various tools and medicine and in religious and social activities The plant remains can be found different states according to the conditions of preservation like uncarbonised charred mineralised dried impressions and into the dung Archaeobotany has gained importance in the Anatolian Archaeology too Initially stıudies focusing on this topic have started in the Near East and spreaded into Anatolia The early studies back in the 1950s in the Near East have constituted the base for the ones in Anatolia which continued in the 1960s with studies in Neolithic settlements in Anatolia such as Çatalhöyük Beycesultan and Hacılar Key Words: Archaeobotany Flotation Archaeology

Anahtar Kelimeler

-

PALEOETNOBOTANİK BİLİMİNİN TARİHÇESİ VE ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ: ANADOLU’DAKİ PALEOETNOBOTANİK ÇALIŞMALARINA GENEL BİR BAKIŞ

Öz

Paleoetnobotanik bilimi, son yirmi yıl içerisinde arkeolojide bir alt disiplin
olarak büyük gelişim göstermiştir. Peleoetnobotanistler arazide arkeologlarla birlikte
çalışmaya başlamış ve çoğu zamanını ve enerjisini örnek toplama stratejisi, yüzdürme
(flotation) ya da toprak elemekle elde edilen kömürleşmiş tohum ve odun parçaları,
polen ve fitolit örneklerinin koleksiyonu, koleksiyonların karşılaştırılması ve
laboratuvarda malzemenin tanımlanması gibi yöntemlere ayırmıştır. Arkeoloji dışında,
bu doğal arkeolojik malzemeyi araştırmak, botanik konusunda da uzmanlığı gerektirir.
Arkeolojik botanik konusunda uzmanlık; Bitki taksonomisi, anatomisi, morfolojisi,
laboratuvar çalışma teknikleri, bitki kalıntılarının tanımlanması ve yorumlanmasında
fikir sahibi olmayı gerektirir. Hatta paleoetnobotanist sadece tüm olan bitki kısımlarında
değil, parçalanmış dağılmış bitkiler konusunda da bulduğu kalıntının, bitkinin hangi
kısmına ait olduğunu anlamak ve tanımlayabilmek için deneyimli olmalıdır. Tüm
bunların ışığı altında Paleoetnobotanist, arkeoloji, botanik, antropoloji ve zooloji
konusunda bilgi sahibi olmak zorundadır.

Anahtar Kelimeler

Paleoetnobotanik, Yüzdürme, Arkeoloji

Kaynakça

• Ağcabay, M.2001: Çatalhöyük Neolitik Dönem Güney Açmalarındaki Çöp Dolgularının (1996-1998) Arkeobotanik Açıdan Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Arkeometri Anabilim Dalı’nda Hazırlanmış, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Adana.
• Ağcabay, M.-Düzenli, A. Baskıda, “Çatalhöyük Neolitik Dönem Güney Açmalarındaki Çöp Yığınlarının (1996-1998) Arkeobotanik Açıdan Değerlendirilmesi”, ÇÜ Fen Bilimleri ve Mühendislik Dergisi.
• Aytuğ, B.-Görcelioğlu, E.1996: “Archaeobotany in Anatolia”, Archaeometry 94, The Proceedings of the 29th International Symposium on Archaeometry, Ankara, 393-400.
• Baysal, A.1999: “Ground Stones from Çatalhöyük 1999”, Çatalhöyük 1999 Archive Report. http://www.catal.arch.cam.ac.uk/catal/catal.html
• Childe, G.1974: Tarihte Neler Oldu, (Çev:M.Tunçay-A.Şenel), İstanbul.
• Ertuğ-Yaraş, F.1997: An Ethnoarchaeological Study of Subsistence and Plant Gathering in Central Anatolia, Vol: I. (Text), Washington.
• Esin, U.1979: İlk Üretimciliğe Geçiş Evresinde Anadolu ve Güneydoğu Avrupa I, İstanbul.
• Hastorf, A.C.-Popper, S.V.1988: Current Paleoethnobotany: Analytical Methods and Cultural Interpretations of Archaeological Plant Remains, Chicago.
• Hastorf, C.1999: “Recent Research in Paleoethnobotany”, Journal of Archaeological Research 7 (1), 55-103.
• Hastorf, C.-Wright, M.F.1998: “Interpreting Wild Seeds From Archaeological Sites: A Dung Charring Experiment From The Andes”, Journal of Ethnobiology 18 (2), 211227.
• Helburn, N.1955: “A Stereotype Of Agriculture in Samiarid Turkey”, The Geographical Rewiew 45, 375-384.
• Kraybill, N.1977: Pre-Agricultural Tools for the Preparation of Foods in the Old World in Reed. Origin of Agriculture, Mouton.
• Lennstrom, H.A.-Hastorf, C.A.1995: “Interpretation in Context: Sampling and Analysis in Paleoethnobotany”, American Antiquity 60(4), 701-721.
• Mellaart, J.1965: Earliest Civilizations of the Neart East, London.
• Miller, N.F.1988: “Rations in Paleoethnobotanical Analysis”, Current Paleoethnobotany: Analytical Methods and Cultural Interpretations of Archaeological Plant Remains, (Eds:C. Hastorf-V. Popper), Chicago, 72-85.
• Nesbitt, M.1995: “Plants and People in Ancient Anatolia”, Biblical Archaeologist 58/2, 68-81.
• Pearsall, D.1989: Paleoethnobotany A Handbook of Procedures, San Diago.
• Renfrew, J.1973: “The Development of Research”, Paleoethnobotany, 1-19.
• Udelberg, K-G.1991: “Identification Methods”, Progress in Old World Paleoethnobotany, Balkema, Rotterdam, 3-24.
• Wright, K.1992: “A Classification system for Ground Stone Tools from the Prehistoric Levant”, Paleorient 18/2, 53-81.
• Yosef, O.B.-Meadow, R.H.1995: “The Origin of Agriculture in the Near East”, Last Hanters-First Farmers: New Perspectives on the Prehistoric Transition to Agriculture, (Eds:D.Price-A.B.Gebauer), New Mexico, 39-94.
• Zeist, W.V.1992: “The Origin and Development of Plant Cultivation in the Near East”, Japan Rewiew 3, 149-165.
• Zohary, D.1989: “Domestication of the Southwest Asian Neolithic crop assemblage of cereals, pulses and flax: the evidence from the living plants”, Foraging and Farming: The Evolution of Plant Exploitation, (Eds:D.R. Harris-G.C. Hillman), London, 358-389.
• Zohary, H.-Hopf, M.1993: Domestication of Plant in the Old World, Oxford.