Yaşayan Âşık Sanatında Son Karacaoğlan Anlatıcılarından Osmaniyeli ispir Onbaşı

Yıl 2008, Cilt: 17 Sayı: 2, 231 - 240, 01.06.2008

Arş. Gör. Ayhan Karakaş

Öz

Ashig tradition in Osmaniye that related to Çukurova is the one of the area that continues living creature Osmaniye ashigs is living tradition in cheerfulness exhibition and festival Karacaoğlan is very important place in tradition ashig in Çukurova The new ashig listening Karacaoğlan folk song for learn ashig tradition They say Karacaoğlan folk song when they come together Karacaoğlan is very important person in ashig folk so people say many narrative about Karacaoğlan life In this paper we introduce Mehmet Koç that become famous “İspir Onbaşı” He lives in Karacaoğlan Farsak quarter in Düziçi Osmaniye He can tell Karacaoğlan narrative folk song completely He can’t play saz Also he doesn’t educate In this paper we introduce İspir Onbaşı in different way We give information about context text and about interview him At last we give to sample a part of narrative folk song Key Words: Ashig Karacaoğlan Osmaniye İspir Onbaş

Anahtar Kelimeler

-

YAŞAYAN ÂŞIK SANATINDA SON KARACAOĞLAN ANLATICILARINDAN OSMANİYELİ İSPİR ONBAŞI

Öz

Çukurova yöresi âşıklık geleneğini temsil eden Osmaniye, âşıklık geleneğinin canlı bir
şekilde sürdürüldüğü yörelerden birisidir. Osmaniye’de âşıklar; şenlik, şölen, festival
gibi ortamlarda bir araya gelerek geleneği tüm çeşitliliği ve canlılığıyla yaşatmaya
çalışmaktadırlar. Çukurova âşıklık geleneği içerisinde Karacaoğlan’ın çok önemli bir
yeri vardır. Yörede âşıklığa başlayanlar, ustalarından Karacaoğlan türküleri dinleyerek
yetişirler. Âşıkların bir araya geldikleri ortamlarda mutlaka Karacaoğlan’dan türküler
söylenir. Yörede bu kadar önemli olan Karacaoğlan’ın hayatı etrafında türkülere bağlı
çeşitli hikâyeler anlatılmaktadır. Bildirimizde tanıtacağımız İspir Onbaşı lakabıyla
bilinen Mehmet Koç, Osmaniye’ye bağlı Düziçi ilçesindeki Karacaoğlan/Farsak
Mahallesi’nde yaşamaktadır. Yörede Karacaoğlan’ın doğumundan ölümüne kadar bir
bütün halinde hikâyesini türküleriyle birlikte anlatabilen ender kişilerdendir, saz
çalamamaktadır, ayrıca okuma yazması da yoktur. Bildirimizde İspir Onbaşı çeşitli
yönleriyle tanıtılacak, kendisiyle yaptığımız görüşmeler ve hikâyeli türkülerin
derlendiği çevre ve şartlar hakkında bilgiler verilecektir. Çalışmanın sonun da derlenen
hikâyeli türkülerden bir bölüm örnek olarak aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Âşık, Karacaoğlan, Osmaniye, İspir Onbaşı

Kaynakça

• ACAROĞLU, M. Türker (1990), “Çukurova Bölgesi Kaynakçası”, 1. Uluslararası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Arif Ofset, Adana.
• ALPTEKİN, Ali Berat (1986), “Karacaoğlan’ın Hayatı Etrafında Teşekkül Eden Halk Hikâyeleri”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, II. Cilt, Halk Edebiyatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi yayınları, Ankara.
• ARTUN, Erman (1995), “Karacaoğlan’ın Şiirlerinin Kültür Kaynakları”, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, S.7, Ankara.
• ………………….(1996), Günümüzde Adana Âşıklık Geleneği (1966-1996) ve Âşık Feymani, Adana Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Adana.
• ………………….(1997), “Adana Âşıklık Geleneğinde Karacaoğlan Çığırma”, İçel Kültürü, S.54, İçel.
• …………………(2005), Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Kitabevi, İstanbul.
• EKİCİ, Metin (1998), “Halk Bilimi Çalışmalarında Metin (Text), Doku (Texture), Sosyal Çevre ve Şartlar (Contex) İlişkisinin Önemi”, Milli Folklor, S.39, ss.25-34, Ankara.
• EROĞLU, Türker (1990), “Adana İli Saimbeyli, Tufanbeyli ve Düziçi İlçeleri Halk Kültürü Üzerine”, 1. Uluslararası Karacaoğlan ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Arif Ofset, Adana.
• GÖRKEM, İsmail (1999), “Sözlü Kültür Geleneği Açısından Çukurovalı Türkülü Hikâye Anlatıcısı Köroğlu (Âşık Mehmet Demirci)”, III. Uluslar arası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri, Adana Valiliği Yayınları, Adana.
• …………………...(2000), “Halk Hikâyeleri Araştırmaları Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuvarı”, Akçağ Yayınları, Ankara.
• NASRATTINOĞLU, İrfan Ünver (1993), “Karacaoğlan Hikâyesinin Fekeli Kör Ali Varyantı”, II. Uluslararası Karacaoğlan-Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Çukurova Üniversitesi Basımevi, Adana.
• OKUŞLUK, Refiye (2000), “Adana Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği Geleneği”, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü, Adana.
• …………………….(2004), “Osmaniye-Düziçili Âşık Köroğlu’ndan (Mehmet Demirci) İki Türkülü Hikâye”, Karacaoğlan’dan Bela Bartok’a- Dadaloğlu’ndan Âşık Feymani’ye Osmaniye Kültür Sanat ve Folklor Sempozyumu Bildirileri, Matsa Basımevi, Ankara.
• ÖZDEMİR, Nebi (1993), “XVII. Yüzyıl Çukurovalı Karacaoğlan Adına Tasnif Edilen Halk Hikâyelerinin Değerlendirilmesi”, II. Uluslararası Karacaoğlan-Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Çukurova Üniversitesi Basımevi, Adana.
• ŞİMŞEK, Esma (1999), “Karacaoğlan’ın Hayatı Etrafında Teşekkül Eden Yeni Bir Halk Hikâyesi”, III. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri, Adana Valiliği Yayınları, Adana.
• …………………(2004), “Karacaoğlan’a Bağlı Olarak Anlatılan Kısa Hikâyeli Türküler”, Karacaoğlan’dan Bela Bartok’a-Dadaloğlu’ndan Âşık Feymani’ye Osmaniye Kültür Sanat ve Folklor Sempozyumu Bildirileri, Matsa Basımevi, Ankara.